Mehnat va uni o’qitish metodikasi uquv qullanma lotincha

1. R.A.Mavlonova, O.T.To’raeva, K.M.Xoliqberdiev “Pedagogika” T., 
“O’qituvchi” 1998 yil 
2. X.Sanaqulov, M.Haydarov “Boshlang’ich sinflarda qog’ozdan amaliy 
ishlar” 1996 yil 
3. R.A.Mavlonova, Goroxova, Ogluzdina O “Mehnat tahlim metodikasi”
T., “O’qituvchi” 1986 yil 
4. 
SHumulevich 
N.M.“Qog’ozdan 
texnik 
modellar 
yasash” 
T.,“O’qituvchi” 1989 y 
5. 
Vorobg’yov 
A.SH. 
“Konstruktorlik 
va 
modellashtirish” 
T., 
“O’qituvchi”1989 yil 
6. N.Gushkin. V.R.Xiltunin. “Mehnat eng yaxshi tarbiyachi”. T.1988y. 

---

46 
7. Mavlonova.R.A. “Boshlang’ich sinf mehnat darsliklari”. T. 1996y. 
 
 
Mavzu: Qishloq xo’jalik mehnati darslarining mazmuni va undan 
foydalanish usullari. 
 
Mexnat tahlimi dasturining kishlok xujaligi mexnati bulimi kishlok 
xujaligi va eng kup tarkalgan gullar, sabzavot, meva xamda rezavor-meva 
usimliklarni ustirish xakidagi bilimlar mazmunini belgilab beradi.
Bu darslarda o’quvchilar sinfdagi jonli tabiat burchagi va maktab o’quv 
tajriba hovlisida o’simliklarni o’stirishga oid ishlar bilan shug’ullanadilar. Jonli 
tabiat burchagida 1- sinf o’quvchilari xona o’simliklarini parvarishlashda hosil 
qilingan malakalarini mustahkamlaydilar. O’quv tajriba hovlisida olib 
boriladigan ishlar sabzavot, gulli va manzarali o’simliklarni ko’chat qilish, 
o’stirish, manzarali va mevali daraxtlarni parvarish qilish, ayrim dala 
o’simliklarini tajriba uchastkasida o’stirishni o’z ichiga oladi. O’qituvchi 
maktab hovlisida olib boriladigan ishlarda gulli, manzarali o’simliklarni 
o’stirish bilan cheklanmasligi, shu asosda bolalarga dasturda talab etilgan bilim 
va malakalarni berishni ko’zda tutishi kerak. 
Boshlang’ich sinfda bolalar faqat o’simliklarni o’stirishga oid bilim va 
malaka hosil qilish bilangina cheklanmay, balki eng muhimi qishloq xo’jaligi 
mehnatini sevishlari, uyushib ishlashlari va maqsadga erishish uchun astoydil 
harakat qilishlari kerak. 
2 sinf dasturida ko’zda tutilgan qishloq xo’jaligi mehnati turi va 
murakkabligi jihatdan xilma-xildir, binobarin bolalar bu ishlarni bajarishga 
uyushtirish ham har xil bo’ladi. Bu bolalarning tayyorgarlik darajasi va 
mahlum bir ravishda ularning oldiga qo’yilgan maqsadiga bog’liq. 
O’qituvchining vazifasi mehnatni mumkin qadar bolalarning uyushqoqligini, 
do’stligini 
va 
o’rtoqlarcha 
o’zaro 
bir-biriga 
yordam 
berishni 
mustahkamlaydigan formada tashkil etishdir. 
3 sinfda bolalar sabzovat, gulli va manzarali o’simliklarni ko’chat qilib 
o’stirishga oid tajriba almashish ishlarining asosiy mavzusi o’simliklarni
o’sishi va rivojlanishini boshqarishning usul va vositalari bilan tanishadilar. 
Uchinchi sinfda o’quvchilar ikkinchi sinfda boshlagan ayrim o’simliklarni 
turlarini o’rganish va navlarini sinash ishlarini davom ettirish bilan birga, 
o’simliklarni o’g’itlash va qo’shimcha oziqlantirishni tajriba qiladilar.
3-sinfda o’quvchilar pamidor ko’chati yoki bir yillik gulli, manzarali 
o’simliklarning o’sishi va rivojlanishi uchun qo’shimcha oziqlantirishga 
tegishli eng yaxshi o’g’itni aniqlaydilar. SHu maqsadda bolar bir yashikdagi 
ko’chatni to’liq mineral o’g’it eritmasi bilan, ikkinchisini organik o’g’it 
eritmasi bilan, uchunchi yashikdagini esa mahalliy o’g’it bilan oziqlantiradilar. 
Kishlok xujaligi darslarini sinfda xam maktab uchastkasida xam 
muvaffakiyatli utkazishning asosiy sharti barcha ukuvchilarni ish bilan band 

---

47 
bulishidir. SHuning uchun xam bu darslarga tayyorlanishda mexnat jarayonida 
ukuvchilarni uyushtirish yullarini puxta uylab kurish lozim. 
Agarda sinfda 30 tadan ortik ukuvchi bulsa, sinfni ikki guruxga ajratish 
maksadga muvofikdir. Ukuvchilarni maktab uchastkasiga olib chikishdan oldin 
ularga xatti-xarakat koidalarini eslatish lozim. Yulaklardan yugirilmasdan 
xarakat kilinsa, usimliklar oyok ostida toptalmaydi. Ayniksa xaskash, ketmon 
kabi dexkonchilik asboblari duch kelgan joyga tashlansa utgan odamning 
oyogiga urilib jaroxatlashi mumkin. 
Ukuvchilarga kishlok xujaligi ekinlarini parvarish kilish ishi ularning 
usish va rivojlanishini, ular tomonidan muntazam kuzatilishini tashkil etish 
kerak. Kuzatishni ikki boskichda amalga oshirish mumkin: birinchisi – 
usimlikni rivojlanishining turli boskichlarida bevosita kuzatish, ogzaki 
tasvirlash, ularni ulchash. Ikkinchisi - kuzatish natijalarini kayd etish. 
Ukuvchilar ukituvchi aytib turgan narsalarni kuzatish daftariga yozadilar.