Menejment va marketing

 
 

---

41 
2.3. Budjet daromadlari shakllanishi va xarajatlar
yo’nalishining tahlili 
 
 
Mahalliy budjet tushumini takomillashtirish hisobotiga mahalliy hokimyat 
organlar hududlarida joylashgan korxonalar faoliyatining samaradorligini 
oshirishdan manfaaatdor bo’ladi. Soliqlarning to’lanishi ustidan nazoratiga qiziqish 
paydo bo’ladi. 
Bugun mahalliy hokimyatlarning budjetini shaklanishida real amaliy 
qadamlar yo’qligi uchun, ma’muriy hududlarning daromadlari yuqori budjet 
mablag’laridan shakllanmoqda. 
Davlat budjetining daromadlari barqarorligini ta’minlaydigan mahalliy 
budjetni mustahkamlaydigan asosiy yo’lardan biri ularning mustaqilligi va 
imkoniyatlarini oshirish zarurdir. 
Davlat budjeti daromadlari shakllanishida soliq va yig’imlar tushumini 
ta’minlash talab etiladi, bu vazifaning hal etilmaganligi soliq siyosati 
samaradorligini past ekani, soliq funkisyalarini bajarmagidan dalolatdir. 
Davlat budjeti daromadlariga ta’sir etuvchi omillar: 
- Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar, ya’ni YAIM hajmi, narxlarning o’sish 
darajasi, bandlilik va aholi daromadlari; 
- Davlat fiskal siyosati,ya’ni soliq stavkalarini o’zgartirish, imtiyozlar berish, 
xarajatlarni kamaytirish. 
- Davlat budjeti to’lovlari vaqtida bajarilmasligi, zarur daromadlari vaqtida 
olinmasligi va xarjatlarni moliyalashda jiddiy muammolarga sababdir. To’lovlarni 
to’lov intizomi mustahkamlash ilmiy to’liq yechimini topmagan desak bo’ladi. 
Bugun mahalliy budjetlar daromadlarini soliq yukini o’stirish hisobiga 
ko’paytirish yaxshi samara bermaydi. Shuning uchun soliq imtiyozlarini 
qisqartirish va muomalarini takomillashtirish, shuningdek, soliq va yig’imlarni 
to’planishini ta’minlaydigan to’lov intizomiga rioya qilish hisobiga mahalliy 
budjetlar daromadlarini ko’paytirish mumkin.