Çağdaş Azərbaycan nəsri

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

lanğıc. Yaxşı ki, görməyib, tələsik atı minib qayıdıb 

düz ağacın altına gəldi, yəhərin üstünə qalxıb 

erməninin əlağacını budaqdan asdı, vəssalam... 

At kəndə qayıtmağı Dəmir kişinin ayaqlarından 

hiss elədi, kəsə yola çıxıb kəndə doğru şütüdü, amma 

Dəmir kişi elə bil getmirdi, içi harasa bağlanmışdı, elə 

bil.. 

                                                

Yer dəyişmə... 

 

Mən bunu Sedaya danışanda: 

-Nə bilirsən, - dedi, - ermənidi? Şlyapanı ancaq 

ermənilər qoyur başına? 

-Başqa kim ola bilər ki? - dedim. 

-Niyə olmur? Bəs demirdin ki, bizim rayonda hər 

millətdən vardı, türkdən başqa kürd, erməni, gürcü, 

aysoru, rus, yəni malakan, həə?! Yaxşı, deyək ki, rus 

olmaz, özünüzdən ki, olar? 

-Yox, mən bu mövzuda hekayə yazmaq istiyirdim. 

-Yaz daa, satan özünüzdən, alan özünüzdən. Bir 

türk bir türkü aldadıb yağını əlinnən alıb. Belə daha 

yaxşı çıxar ki. Babası da oğurluq dərsi keçibmiş, o 

dərsdən də yaz, təbii çıxsın. 

Seda aramızdan başını uzadıb yola baxır, biz 

dediyim kimi Qələyə gəndinə gedirik. Əri dinmir, 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

yanımda oturub, sağına-soluna baxa-baxa gülümsəyir 

eləcə, Sedanın dedikləri ürəyindəndi... 

...Toylarından bir-iki ay keçmişdi: 

-Ərivin yanında niyə belə eləyirsən? - dedim. - Sən 

onun yanında əlini mənə uzadanda mən özümə yer 

tapa bilmirəm. 

-Nə ər? - dedi. - Mən ona erməni olduğuna görə 

getmişəm, sənə də türk olduğuna görə getməmiəm. 

Onu da ona görə seçmişəm ki, yanında əlimi sənə 

uzada bilim. 

-Öyrəşə bilmirəm mən! 

-Öyrəşərsən... 

Qələyə kəndinə çox var hələ, Şamaxıdan keçmişik, 

dağların, təpəliklərlərin üstündə ala-tala qar var. 

Dönüb gözucu Sedaya baxdım.“...həə, dilimnən 

yapışıb, əl çıkmiyəcək, bayaq Dəmirin babasınnan 

gərək danışmayaydım...” 

-Bilirsən, - dedim, - yalan oğurluq deyil, yalan 

insanın mahiyyətindədi, yəni xasiyyətidi, oğurluq yox, 

adam var yalansız yaşaya bilmir, oğurluqsuz 

yaşamaqsa çox mümkündü, yalana iş demək olmaz, 

amma oğurluq işdi, mən hətta deyərdim sənətdi. 

Oğurluğun qayda qanunları var, şərəfli, şərəfsiz 

səmtləri var. Yalançı olmaq, aldatmaqsa insanın 

xarakterində, xasiyyətindədi... indiki dillə desək 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

mentalitetində. Buna həttda milli xüsusiyyət də demək 

olar. Yalan irsidi, irsən də keçə bilir, oğurluqsa yox... 

Sən necə bilirsən Aram? - Sedanın ərinə sarı dönürəm. - 

Razılaşırsan?  

-Yox, -deyir kəsədən, - razılaşmıram. Demək 

istiyirsən ki, türklər oğrudu, ermənilər yalançı? 

-Demək istəyirəm ki... 

Seda əlini köynəyimin altından salıb çimdikləyir 

məni, elə bil iynə batırır canıma...Mən canımı dişimə 

tutub ağrıdığımı bildirmirəm, başımı Sedaya sarı 

döndərib soruşuram: 

-Göstərməyə yer olacaq? 

Seda bilir nə deyirəm; bağda bağçada, lap 

dərsarası görüşəndə ətimnən yapışıb sıxar, barmaqları 

da kəlbətin kimi, üzü- gözü gülüşlə dolu, eləcə tutub 

durar, gələn gedən də elə bilər, əlini üstümə qoyub... 

Beş-on dəqiqənin içində barmaqlarıyla iz sala- sala 

canımı dolaşar, zəng vurulan kimi: 

-İndi get, unut məni, görüm necə unudursan! - 

deyib gözdən itərdi... 

Bir gün əllərini əlimə alıb: 

-Ona görə dırnaq saxlamırsan? - dedim... 

O gün dərsdən bir yerdə çıxdıq, ayaqlarımız bizi 

kirayə tutduğumuz evə doğru aparır. 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

...Qapının ağzında artıq nəfəsi təngimişdi, açarı 

redikülündən əlləri titrəyə-titrəyə çıxartdı. 

-Gör neynəmisən? - Güzgünün qabağına keçib 

canımı göstərdim... Özündə deyildi, əynindəki paltarı 

bir-bir başına sovururdu, hara gəldi, sonra özünü 

üstümə salıb qara-qançır elədiyi yerlərdən öpə-öpə: 

-İndi sənə xaç da qoyacam, -dedi, gözlərini 

yumdu... 

Aram yarğanın qaşından sallanan Diri Baba 

məscidinə baxırdı, mən xəyaldan ayılıb sürəti azaltdım. 

-Hıı... çimdiklədiyin yerləri göstərməyə yer 

olacaq?- Sedadan bir də soruşdum. 

-Getdiyimiz yerdə türk də yaşayır, - dedi, - 

çatanda səni türklərə verəcəm... 

-Burda saxla,- dedi, Aram. 

Maşını saxlayıb dörd yanıma baxdım, heç nə 

yoxdu, kolluqdu. Aram maşından düşüb kolluğa tərəf 

getdi. 

-Orda bir qədim tikili var, görmüsən? - Seda 

soruşdu. 

Bir yerdə Aramın ardınca getdik. Əlimdən tutub 

darta-darta aparır, dediyim kimi yan-yörədə ala-tala 

qar var, birdən dönüb öpür məni. Bilirəm yanımızda 

özününkülərdən olanda daha da çılğınlaşır. Özümdən 

güclə aralayıram, uğunub gedir... 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

Bir-iki ay bundan qabaq, atası Mamvel Sevortyan 

yenə yapışmışdı yaxamnan, hələ yüngülvari bir-ikisini 

də çəkdi, qızı da dartıb apardı. Amma qız atasının 

əlindən çıxıb özünü üstümə saldı, boynuma atılıb öpdü 

təzədən... 

 -Seda...! - Əridi, qarşıdakı komalıqdan səsi gəlir, 

mən onu özümnən qopara bilmirəm. 

-Nolub, -deyirəm, - heç tək olanda belə 

eləmirsən?... 

Üstündə kol-kos bitmiş tikilidi, yəqin qədimliyinə 

görədi, canlıdı elə bil, qarıyıb qocaldıqca üz gətirib, 

adamın düz gözlərinin içinə baxır. Mən dayanıb 

tamaşa eləyirəm. Nə isə, qəribə hisslər içindəyəm, az 

qalıram əllərimi yerə qoyam, iməkləyə-iməkləyə gedəm 

tikiliyə tərəf. Onlar qapının ağzındadılar. 

-Biz buranı çox görmüşük, gəl... - Seda deyir. - 

Qorxma, gəl! 

Gözlərinin içi dəyişib yenə, əllərini uzadıb məni 

gözləyir, mən gendən-genə işarə eləirəm ki, 

çimdikləmə, gülür... Sir- sifətinin ağlığı üzə çıxıb lap, 

ağappaqdı, tikilinin qədimliyindəndi yəqin...qədimlik 

fonunda. 

-Noldu sənə, üşüdün? 

Sedanın yanından ona toxunmadan keçdim... daş-

divarı ot- əncər gətirib bitdiyinə görə tikilinin 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

görünüşündə hərəkət var, gedənə oxşayır, üzümü 

daşına söykəyirəm: “...nənə...” deyirəm ürəyimdə, 

“...nənəm...” 

...Üç-dörd yaşım olardı, nənəm məni qonşu 

erməni kəndindəki Sarıkilsəyə apardı, “...Sarıkilsə 

həmişə olub, ermənilər çox sonralar gəlib...” O  

yadımdadı ki, içəri keçmədik, - yox, içəri girməyək, - 

dedi, nənəm, - elə burda öp daşı... Mən əyilib içi 

oyulmuş sarı daşı öpdüm... məni qoynuna almış 

şəkildə, yəni başımın üstündən daşa əyilmiş halda 

nənəmin pıçıltısını eşitdim, - ey, Məryəm ana...başqa 

heç nə yadımda deyil... 

Onbeş-iyirmi ildən sonra bu fikrə gələcəm, daha 

doğrusu, ağlım kəsəcək ki, bu, bizim min beş yüz, iki 

min il bundan qabaq xristiyanlığı qəbul etdiyimiz 

vaxtlarla bağlıdı... 

-Sən həm də allahsızsanmış demək, haradı, ora? – 

dedi, Balacahunlu, gülür, - sən harda böyümüsən, a 

bala? Sənə bu tərbiyəni kim verib...? - xıdaca-xırdaca 

çiyinləri qalxıb düşür, uğunub gedib, başqa vaxt 

gülməz, ürəyindəndi xristian olmağımız... qoca 

bolşevik, rəqs eləyirmiş kimi arıq, uzun qollarını gen-

gen açıb auditoryanın başı üstündə gəzdirir.- Adı nədi 

oranın? Kimdi müsəlman ola-ola kilsəyə gedən? - Üz- 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

gözündə tamam ayrı ifadə var; “...xristianlıqdan qalma 

adətlərdi... biləmmədim nə  millətsən dəə...?!” 

-Qarakas yaylaqları...? 

-Özünnən hoqqa çıxartma, de görək haradı?... 

...Qarşıya çıxan döngə məni xəyaldan ayırır. 

Maşını bərk sürmürəm, sürətə həvəsim qalmayıb, 

yavaş-yavaş Muğanlı yolayrıcına doğru qalxırıq. 

Balacahunlunu xatırladığıma görə əhvalım dəyişib bir 

az... Sedanı güzgüdə gördüm, üzünü döndərib 

təpəliklərə, çöllüklərə baxır, gözlərini, bir də 

dodaqlarını görmədiyimçün halından bir şey anlaya 

bilmədim. Elə bil duydu bunu: 

-O tikilinin sənə nə dəxli var? - dedi. - Uşaq kimi 

aparırsan özünü, üzünü daşlarına sürtürsən, ağlayırsan, 

həyəcanlanırsan, bilmirsən neyniyəsən.  

-Görükür dəxli var ki, özümü belə aparıram. 

Yaxşı, kimə dəxli var? Ermənilərə?  

-Vpolne vozmojno... 

-Son ikiyüz iləcən ermənilər Qafqazda 

olmayıb...heç ayaqları da dəyməyib Qafqaza. 

-Nə bilirsən? Sübutun var? 

-Qafqazda erməni izi yoxdu. - Arama tərəf 

döndüm- Sən necə bilirsən, Aram? - Aramı yatmış 

bildim. 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Qafqazda erməni izi var... - Yatmayıbmış, 

təhərini dəyişmədən dedi. -Elə bu tikilinin özü nədi bəs? 

Sizindi? 

-Aram, sən axı bu işlə məşğul olursan, bilirsən ki, 

Qafqazın ermənilərə dəxli yoxdu, yerə daş yazıb 

basdırmaqla deyil... Əsas sübut budu ki, ermənidə 

Qafqaz tərbiyəsi yoxdu, heç yerdə erməni özünü 

qafqazlı kimi aparmır. Onun qadına, qıza baxışı da 

ayrı cürdü...ailəsi də qafqaz ailəsi deyil. Ola bilsin onun 

bildiyi daha yaxşıdı, söhbət onnan getmir... Mənim öz 

izahlarım var, bayaq yalanla oğurluq haqda dediklərim 

də o izahlardandı.  

-Sənin öz izahların hələ tarix deyil... İki min il 

bunnan qabaq yazılmış erməni tarixinin yanında sənin 

izahlarına ancaq gülmək olar. -dedi Aram 

Sedanın qışqırığına ikimiz də diksindik, mən 

maşını saxlayıb yolun qırağına çəkildim. Seda arxadan 

ərini qucaqlayıb qulağından öpdü: 

-Ooy, nə gözəl dedin, Aram, kakaya prelest...! 

Bir az eləcə qaldı, sonra o biri əlini də elə ordan 

uzadıb mənim qulağımın tana yerindən yapışdı. 

Barmaqlarının ucu istidi, həm də giziltisi var, bir anın 

içində canıma yayıldı, yumşalıb ət kimi oldum. Yola 

çıxdıq: 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Olsun, - dedim, - iki min ilin yalanıyla deyək ki, 

razılaşıram, amma siz də razılaşın ki, o kitablarda 

Qafqaz yoxdu. Mənim bir tələbə yoldaşım vardı, 

Noxanı tərəfdə bağını itirmişdi. 

Aram mənə tərəf döndü: 

-Poteryal svoyu teritoriyu, tı seryozno...

65

 

-Başı orda-burda kefə qarışıb, bir neçə ildən sonra 

gedib tanıya bilməyib, özü Noxanılı deyil axı, o qədər 

evlər tikilib, dəyişikliklər olub ki... çaşıb qalıb. 

Sedanın əli qulağımdaydı, ərinin baxdığını görüb o 

bir əliylə də onun qulağından tutdu...dartacaq, mən 

bunu barmaqlarının birdən-birə bərkiməyindən hiss 

etdim, “...üzəcək qulağımı...”: 

-Qopartma, görükən yerdi... 

Yanları qarla örtülmüş yollara baxa-baxa ötən 

günləri xatırlayıram. 

...Universitetin axırıncı kursundaydıq, dərsdən 

sonraydı... 

-Ərə gedirəm, - dedi, sevinə-sevinə. 

Payızın ilk ayı, şairlər demiş, başımızın üstündə 

yarpaqlar quşlarla bir yerdə uçuşurdu. Dəniz boyu 

ağacların  altıyla gedirdik. 

                                                           

65

 

Ö

z ərazisini itirib? Doğru s

ö

z

ü

nd

ü

?  (rus)

 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Ərə gee-diirəəəm... -səsini dəyişib uzada-uzada 

bir də dedi. 

Mən bilmirəm nə deyim, yolun ortasında bütün 

boyuyla canıma sığınıb, üzünü sinəmə sürtür, nəsə 

deyir, anlaya bilmirəm. Qolumun açıq yerində nəfəsi 

od kimidi, öpür xırdaca-xırdaca, sonra dişləyir, xeyli 

eləcə qalır, mən qorxa-qorxa dişlərini sıxacağını 

gözləyirəm... Adam azdı, qışqırmaq olar, dişləsə 

qışqıracam, onsuz da ürəyim doludu, bağıracam var 

gücümlə... 

-Kimdi ərin? - Mən tələcik soruşuram ki, dişlə-

məsin...Başını qaldırmır, dişlərini sıxır yavaş-yavaş. - 

Dişləmə, - deyirəm, - qanadacaqsan, qanım üstümüzə 

töküləcək!... -Yan-yörəmizdən keçənlər ayaq 

saxlayırlar, desəm ki, bizə baxan var, lap özündən 

çıxacaq, qopardacaq ətimi. -Yaxşı, de görək kimə 

gedirsən? -Ooo-uuy... - mən gücüm catdığı qədərində, 

daha doğrusu, ağrımı unudanacan qışqırdım. Qız 

qalasıyla üz- üzə olduğumu da indi gördüm; 

ağrıyandan sonra... Ətrafda gülənlər, məətəl qlanlar, əl 

çalanlar...Qolumu dartıb ağzından çıxartmışam, 

üstündə dişlərinin yeri qalıb, qara-qançır. Ağacın 

altındakı skamyaya tərəf getdim, qolum əlimdə 

ufuldayıram. Seda üst-başını düzəldə-düzəldə elə bil 

yemək-içmək məclisindən gəlir. 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

-Gör neynədin? - Qolumu göstərirəm. 

-Pah, - deyir, - qanınnan qorxur, türkdü özü də. 

Dişləmədiyi tərəfdə oturub başını çiynimə qoyur, 

bir də deyir: 

-Ərə gedirəm... - elə bil su istəyir, “...mənə su 

ver...”-Demirəm ki, məni al... deyirəm, ərə gedirəm. 

-Kimə ərə gedirsən? 

-Qohuma. 

-Yalan danışma, erməni qohumla evlənmir. 

-Nə fərqi var, qohum olmasa da ermənidi. 

-Hara ermənisidi? 

-Bayıl. 

-İçəndi? 

-Yox. 

-Nəçidi? 

-Tarixçi. 

-Adı nədi? 

-Aram Xaçaturyan. 

-Bəstəkar? 

-Yoox... ələ salırsan məni?! Başqa Xaçaturyandı. 

-Görüşmüsüz? - İçim sökülür elə bil, özümün də 

xəbərim olmayıb, erməni qızına belə bağanmışam, 

birdən-birə  bu hala düşməyimə məətəl qaldım. 

-həə, bir həftədi görüşürük. Sənin haqqında da hər 

şeyi bilir. Sonralarımızı da biləcək... 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

“...sonralarımzı da biləcək...” fikrimdən keçirtsəm 

də dərinliyinə varmadım, içimdə aləm qarışdı bir-

birinə, ürəyimi dartdılar, ürəyim ağzıma gəldi.  

-Bunu ona görə seçdim ki, səni həmişə görə bilim... 

Heç vaxt belə deməmişdi, belə zəif görünməyi 

özünə yaraşdırmazdı, “...bir olub özümüzü 

unutduğumuz vaxtlarda da ermənilik eləyib, oyun 

oynayıb həmişə...”  

 İki gün qabaq kirayə tutduğumuz evdəki 

görüşümüzü xatırladım... 

 

“...Erməni millətinnən də yaz, xahiş eliyirəm, 

ermənilər millət kimi, xalq kimi... necədi? Necə 

görünürlər? Sənin izahında yaxşı alınır” İkimiz də çıl-

ç

lpagıq, dizlərimi qucaqlayıb xahiş eləyir.  

“...Niyə həmişə çılpaq olanda ermənilər yadına 

düşür?-deyirəm. - Lüt olanda, məsələ qurtarannan 

sonra...” İkimiz də ürəkdən gülürük, gəlib təzədən 

qucağımda oturur... 

“...Yəqin sən də çılpaqsan ona görə...” deyir.  

Cavabı çox gözəldi, təzədən qucaqlayıb bağrıma 

basıram, sürüşürük, kreslodan, divandan, taxtdan, 

döşəmədən, hara dırmaşırıqsa sürüşürük, sürüşə-sürüşə 

gedirik elə, özüm də eşidə bilmədiyim səslə qulağına 

pıçıldayıram, 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

“...bütün millətlər - deyirəm, - göz 

qabağındadı,üstü açıq ierləri çoxdu, atdanıb 

düşməsinlər...” 

O məndən aralanıb gülür, arxası üstədi, sonra 

niyəsə səsi dəyişir, bir az keçir, hıçqırtılarını eşidirəm. 

Elə hıçqıra-hıçqıra, “... sənin ağıllı olmağına 

ağlayıram, - deyir, - sənin belə ağıllı olmağını götürə 

bilmirəm...”  

Ağacın altında dərin xəyala getdiyimi görüb 

dartışdırır məni, silkələyir, üzünü qoluma sürtür, iyləyir 

məni, elə bil nəsə gizlətmişəm... Nəfəsi yenə od kimidi, 

dodaqları qolumun açıq yerini köz kimi yandırır. 

-Dişlə,-deyirəm, - bu qolumu da dişlə... dişin qana 

batsın, bəlkə dincələsən, erməninin dişi qana batıb 

onsuz da,- qollarımın ikisini də ona uzadıram. 

Dişləmir, eləcə üzünü söykəyir, üzü də istidi, ağlayır, 

qoluma isti damcılar düşür... 

Xatirələr, xəyallar içində Muğanlı aşırımını nə 

vaxt keçdiyimi bilməmişəm. Sırayla arxada qalan 

komalıqlar, təpəliklər, dağlar bap-balaca görükür, hava 

soyuqdu, qardı hər yan, ətrafda hər nə var içinə çəkilib, 

ona görədi yəqin ki... 

Bir neçə kənd keçdik, ortalarda, - mərkəzlərdə 

hamını bayırda gördüm, küçələrdə, yolların 

qırağındadılar, orda-burda, topa-topa... üzləri də bir-

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

birinədi, birləşəcəklər. Hərə bir yana baxsa da yönləri 

hiss olunur; ürəyimdə fikirləşirəm... Bir neçəsi irəli 

durub yolumuzu kəsmək istədi, yəqin ermənilər 

yaşayan Qələyə kəndinə doğru getdiyimizə görədi... 

Mən maşını saxlamadım, səbəbini özüm də anlamadan 

əlimlə işarə elədim,- qayıdıram, - dedim, elə belə 

havaya qışqırdım, -...ora dəyim qayıdıram! 

Elə bu bəs elədi, bu lazımmış, “...ora” haradı? 

Ərəbcə demiş olsaq, qeyri müəyyənlik. O dövrdə heç nə 

görünmədiyi üçün ancaq qeyri müəyyənliyi göstərmək 

olardı. Qabağa düşənlər topa-topa yığışanların 

burnunun ucunda irəliləyir... seçiləcəklər. Hərəkət 

varsa özünü duruldacaq, deyə fikirləşirəm. 

-Bu baş ki diyirlənməyə başlayıb papağını 

tapacaq! - Bunu bərkdən dedim, döndüm, heç biri 

özündə deyil. 

Uzaqdan kəndlər görünür, yan-yörə qar 

olduğundan kəndin camaatı elə bil ovuc içindədi, 

apaydın, evlərin arasıyla yolayrıcına axışırlar...Orda-

burda topa-topa yığışanlar birləşib bir olur, adamlar 

bir-birindən seçilmir artıq, seçilən hərəkətdi, əllərin, 

başların, dillərin hərəkəti...yerimək, amma dünənki ki-

mi yox, dünən, sırağa gün kökələ-kökələ yeriyirdilər, 

bu ona oxşamır, dünən elə bil onları itələyirdilər, - get, 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı

            

“And olsun, əsrə…”

 

tərpən, işlə. Qazanca gedəndə də belə  yeriyən yox idi... 

buna da getmək yox, sürünmək deyirlər. 

İndi səsləri hardansa yuxarılardan gəlir, heç vaxt 

eşitmədiyim səsdi, öz- özünə böyüyür, elə bil havadan 

özünə nəsə götürür, canına nəsə çəkir, böyüyə-böyüyə 

dərələri, təpələri doldurub üstümüzə yeriyir, sözü 

olmasa da bu səs belə yeriməyin nə demək istədiyini 

ifadə eləyir... 

-Bəlkə qayıdaq, -dedi, Aram Xaçaturyan. -

Yolumuzu kəsəcəklər... -ardını deyə bilmədi, səsi 

boğazında qaynayıb söndü, “...ağlayacaq...” dönüb 

baxmadım. 

Mən səhv elədiyimi anlamışam...“ bunlarla 

çıxmayaydım gərək...”  

-Rədd olsun ermənilər...! 

-Əski düşmən dost olmaz! 

-Zori Balayana ölüm! 

“...Kimdi Zori Balayan...?” mən irəli çıxıb 

deməliyəm ki, Zori Balayan nədi deyirsiz, mənasız bir 

addı, tapdayın, keçin üstündən...“...Azadlıq...!” deyin. 

Fikrimdə mən də qışqırdım, “...azadlıq!”, hələ maşının 

içində yumruqlarımı da oynatdım. 

-Ermənilər satqındı! 

-Satqın ermənilərə ölüm! 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı