I fəSİL. Müasir şəraitdə əmək potensialının formalaşmasının nəzəri metodoloji əsasları
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3 Giriş Mövzunun aktuallığı. İnsanın və cəmiyyətin meydana gəlməsində, inkişaf etməsində əməyin rolu əvəzsizdir. Əmək – insanın və bəşəriyyətin yaranmasında, həmçinin inkişafında müvəqqəti və ya tarixi bir mərhələ, proses deyildir. Əmək insan fəliyyətinin başlıca növü olmaqla, bazaar iqtisadiyyatı şəraitində də özünün ənənəvi funksiyalarını saxlaya bilmişdir. Bazar iqtisadi modelində belə insanın əmək fəaliyyəti prosesində təbiətə təsiri, istehsal əmək və onun texniki sistemlərlə əlaqəsi daha da bir – birinə inteqrasiya olunmuşdur. Həmçinin əməyin ictimai faydalılığı, işçilərin peşəkar seyfiyyətləri, əməyin səmərililiyi rasionallığı və məhsuldarlığı öz aktuallığını qoruyub saxlamışdır. İqtisadiyyatın bazar modelinə keçildiyi və bazar münasibətlərinin formalaşdığı bir şəraitdə əmək münasibətləri sferasında mövcud olan dəyişikliklər daha ziddiyyətli olmuşdur. Belə ki, yeni iqtisadi şəraitdə əmək iş qüvvəsi, əmək ehtiyyatları və əmək potensialı ilə əlaqədar olan bəzi müddəalara yenidən baxılmalı, yeni prinsiplər tələblər irəli sürülıməlidir. Bazar iqtisadi modelinin tələblərinə cavab verən metod və mexanizmləri nəzərə alaraq əməklə bağlı problemlərə tamamilə yeni qaydada yanaşmaq lazımdır. İqtisadiyyat və insan cəmiyyət və insan, həmçinin insanla təbiət arasındakı əlaqə və uyğunluq sonda insanın davamlı inkişafı probleminin həllinə gətirib çıxarır. Beləki, insanların sağlamlığı, təhsili, peşəkarlığı tələb olunan səviyyədə olduqda, iqtisadiyyat inkişaf etdikdə, əhalinin gəilləri yuksəldikdə insanların davamlı inkişafı baş verir. Əksinə, ekoloji tarazlığın pozulması, işsizliyin səviyyəsinin yüksək olması, yoxsulluq, pis vərdişlər və s. bu kimi hallar insanın normal və davamlı inkişafına tamamilə mənfi təsir göstərə bilər. Əmək potensialının yüksəldilməsi əməyin keyfiyyətinin və səmərəliliyinin artırılmasının əsas şərtlərindən biridir. Əmək potensialının formalaşmasında, artırılmasında və reallaşdırılmasında əmək kollektivləri, dövlət və ailə mühüm rol oynayır. |