1. koaksial kabellar (coaxial cable), ular televizion antennaga juda o‘xshash.
O‘tkazish tezligi: 10 Mbit/sek. Asosan bino ichidagi
tarmoqni xosil qilishda
foydalaniladi.
Koaksial sim. Bunday sim turt katlamdan tashkil topgan buladi: uning eng
ichki katlami metall simdan iborat. Bu izolyasiya bilan uralgan bulib, u 2-katlamini
tashkil kiladi. 3-katlam izolyasiyasi yupka metall ekran bilan koplangan buladi.
Ekran egiluvchan uki, ichki sim egiluvchanlik uki bilan ketma-ket tushadi. Shuning
uchun xam koaksial sim deyiladi. Turtinchi katlam plastik katlamdan iborat bulib, u
uchta katlamni koplaydi.
Keyingi paytda keng rivojlangan kabel televideniesida ishlatiladigan sim
koaksial simdir. Kabel televideniesi yordamida bir kancha kanallar orkali
kursatuvlar berilishining sababi xam koaksial simlar orkali
bir paytda bir kancha
turli signallarni uzatish imkoniyati borligidandir. Bunda xar bir signal turiga
bittadan kanal mos keladi. Xar bir kanal uz chastotasida ishlaydi, shuning uchun ular
oralikda bir-biridan mustakil hisoblanadi.
Koaksial simning asosiy afzalligi, uning katta kenglikda ishchi chastotalariga
ega bulganligi tufayli katta xajmdagi ma’lumotlar okimini
yukori tezlikda uzatishi
mumkinligidadir. Bu imkoniyat yukori tezlik bilan ishlaydigan lokal kompyuter
tarmoklarini yaratish imkoniyatini beradi.
Koaksial simlarning ikkinchi afzalligi ularning turli tashki karshiliklarga
chidamliligi va nisbatan uzok masofalarga ma’lumotlarni (signal shaklidagi) uzatishi
mumkinligidadir.
Koaksial simlari uchun kabul kilingan andozalar mavjud bulib,
u Internet
kompyuter tarmog‘i uchun Internet yugon simi (taxminan kulning katta barmogi
yugonligida) deb xam yuritiladi. Bundan tashkari, yugonligi taxminan kichik
barmok yugonligida bulgan, hozirda keng tarkalgan Cheapernet yoki Thinnet simlari
mavjud. Yugon va ingichkarok koaksial simlar albatta uz xususiyatlariga ega: yugon
simlar ingichkaga nisbatan uzokrok masofaga ma’lumotlarni
uzatadi va tashki
qarshilikka chidamlirokdir.
Yuqorida aytganimizdek, afsuski, bu simlarni tugridan-tugri kompyuterga ulab
bulmaydi. Buning uchun kushimcha boglovchi sifatida BNC boglovchisidan
foydalaniladi.
Koaksial simining asosiy xususiyati uning universalligidir, ya’ni uning
yordamida deyarli barcha turdagi: tovush, video va
xokazo signallarni uzatish
mumkin.
Omninet, Onet kompyuter tarmog‘i bunday simlarni birinchi bo‘lib ishlatgan.
1-tarmoklarda bunday simlar orkali ma’lumotlarni uzatish tezligi 1 m/bit atrofida
bulgan, (Ethernet tarmoklarida ishlatilgan) koaksial simlarga nisbatan uzatish tezligi
10 barobar kam. Keyingi tarmoklarda uzatish tezligi koaksial simlar orkali uzatilish
tezligiga barobarlashdi. Ammo ma’lumotlarni uzatish masofasi koaksial simlar
uzatishiga nisbatan 5 marta kamdir.
2. Juftli o‘ram kabellari (tvisted pair) telefon simini eslatadi. O‘tkazish tezligi:
100 Mbit/sek. Asosan bino ichidagi tarmoqni xosil qilishda foydalaniladi
Lokal kompyuter tarmoklari ingichka (Ethernet) koaksial sim yoki
vitaya
para bazasida ko‘riladi. Odatda bunday koaksial simlar
yordamida tashkil kilingan
tarmok umumiy shina (sim) orkali birlashtiriladi. Bu esa ma’lum nokulayliklarga
olib keladi. Masalan, koaksial simning biror joyida uzilish bulsa, tarmok
kompyuterlari ishlamay koladi. Sim uzilgan joyni topish
masalasi esa amrimaxol
bulib koladi. SHuning uchun hozirda lokal kompyuter tarmoklarini yaratish
strukturalash prinsipiga asoslanadi. Bunda xar bir struktura aloxida «vitaya para»
simlari bilan ulangan bir necha kompyuterlar tarmok adapteri (moslovchisi) orkali
kompyuter bilan boglangan shaklda tuziladi.
Bunda xar bir struktura aloxida «vitaya para» simlari bilan bir necha
kompyuterlarning tarmok adapterlari orkali kompyuterlarga ulangan xolda buladi.
Tarmokni kengaytirish uchun unga yangi shunday struktura kushiladi xolos. «Vitaya
para» prinsipida tarmok tuzishda kushimcha joylar (yangi kompyuterlar olinganda)
tashkil kilish uchun kushimcha simlar tortiladi. Natijada
yangi foydalanuvchini
tarmokka qo‘shish bir yoki bir necha panellarda kommutatsiyani uzgartirishga olib
keladi xolos. Toking ring («vitaya para») asosida kurilgan tarmoklar biroz
qimmatroq bo‘lsada, kelajakda u o‘zini to‘la oqlaydi va ko‘p yillar buzilmay
ishlaydi.
3. Optiktolali kabel (fider-optic cable). Eng ishonchli va tez, shu bilan birga juda
qimmat kabel turi. Oralig‘i 100 km masofadagi tarmoq uchun qo‘llaniladi.
O‘tkazish tezligi: 2 Gbit/sek.
Dostları ilə paylaş: