U. P. Shukurova, M. R. Sobirova, N. X. Muxamedova

Nechiporenko usuli. 1 ml siydikda shaklli elementlar 
(eritrotsit, leykotsit, silindr) miqdorini aniqlash.
Aniqlash yo‘li. Tekshirish uchun bir martalik siydikni 
o‘rta porsiyasi olinadi (ertalabki siydikni olish maqsadga 
muvofiq), pH aniqlanadi (siydikda hujayra elementlari qisman 
parchalanganda ishqoriy reaksiya bo‘lishi mumkin). 5–10 ml 
siydik 3500 ob./minda 3 min davomida sentrafugalanadi. Qoldiq 
sekin aralashtirilib, hisoblash kamerasiga to‘ldiriladi. Shaklli 
elementlar hisoblanadi.
Normada 1ml siydikda eritrotsitlar – 1000, leykotsitlar – 2000–
4000, silindrlar- Goryaev kvadrat kamerasida yo‘q yoki 1–4 dan 
ko‘p emas.
Siydikning solishtirma og‘irligini aniqlash
Siydikning solishtirma og‘irligi urometr asbobi bilan 
aniqlanadi. Qulay bolishi uchun ikkita urometrdan foydalaniladi. 
Ulardan biri 1000 dan 1025 gacha, ikkinchisi 1026 dan 1050 
darajagacha bo‘lingan. Solishtirma og‘irlikni aniqlashda siydik 
silindrga quyiladi va unga avval kichik darajalarga bo‘lingan 
urometr solinadi. U silindr devoriga tegmay suzib yurishi kerak. 
Bunda tekshirilayotgan siydikning pastki meniski urometrning 
qaysi darajasiga to‘g‘ri kelishi aniqlanadi.
Shu daraja ustunidagi raqam siydikning solishtirma og‘irligini 
ko‘rsatadi. Agar kichik belgili urometr siydikka solinganda, uning 
butun shkalasi siydik yuzasidan yuqoriga joylashsa, bu holat 
mazkur siydikning solishtirma og‘irligi 1025 dan yuqori ekanligini 
ko‘rsatadi. Bunday holda shu siydikka silindrga 1026 dan 1050 
darajaga bo‘lingan urometr tushiriladi. Avvalgidek siydikning 
solishtirma og‘irligi urometr shkalasi raqami turgan pastki menisk 
bo‘yicha aniqlanadi.

---

39
Nazorat savollari
1. Siydik hosil bo‘lish mexanizmini tushuntirib bering.
2. Siydikning fizik xususiyatlari to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
3. Poliuriya qaysi kasalliklarda kuzatiladi?
4. Oligouriya deb nimaga aytiladi?
5. Siydik cho‘kmasini miqdoriy usulda tekshirish usullarini 
tushun tirib bering.
6. Siydik qoldig‘ini mikroskopik tekshirishda nimalarni aniqlash 
mumkin?
7. Gematuriya qaysi holatlarda kuzatiladi?
8. Leykotsituriyani aniqlashning ahamiyatini tushuntiring.
9. Siydikda glyukozani aniqlash usullarini tushuntirib bering.
10. Siydikda oqsil miqdorini aniqlashning ahamiyati va aniqlash 
usullari qanday?

---

40