Ziyoda masharipova

davron aro
, 
vayron aro, sukun erdi
birikmalarida vasl hodisasi mavjud, ya’ni so‘zning oxiridagi undosh 
keyingi so‘zning oldidagi unliga qo‘shilib ketadi. Demak, vazn talabi­
ga binoan bu so‘zlar 
dav-ro-na-ro, vay-ro-na-ro, su-ku-ner-di
tarzida 
o ‘qiladi. Shuningdek, keyingi baytlardagi 
jahon ayshi, basar ayladim,
zarar ayladim, may I olamg (a, davrondin eltur, mendin ushbu, haroson
emr, oson erur
kabi birikmalar ham vasl qoidasi asosida o ‘qiladi.
Matnning birinchi baytidagi davron, vayron so‘zlaridagi “o” to- 
vushi o ‘ta cho‘ziq 
hijo tarzida talaffuz qilinadi. Ikkinchi baytdagi 
ranj, ganj
so‘zlari ham o ‘ta cho‘ziq hijodir. Shuningdek, navbatdagi 
baytlar tarkibidagi 
panoh, hoi, savol, koshonae, vayronae
so‘zlaridagi 
о
tovushlari o ‘ta cho‘ziq hijo tarzida talaffuz qilinishi lozim. 0 ‘ta 
cho‘ziq hijolarga e ’tibor bermaslik vazn buzilishiga, demakki, ifodali 
o‘qishga zarar yetkazadi. Amz vaznidagi asarlami bir-ikki marta o‘qib 
chiqish bilanoq ifodali o ‘qishni amalga oshirib b o ‘lmaydi. Shu bois-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

dan ham, muayyan matnni qayta-qayta mutolaa qilish, mazmunini to‘la 
o ‘zlashtirish, vazn qoidalarini o ‘rganish orqaligina yaxshi natijalarga 
erishish mumkin.
Tayanch tushunchalar
Aruz tizimidagi she’rlar. “Mezon ul-avzon” va aruz haqidagi 
m a’lumotlar.
Hijo. Hijo turlari.
Hijo - aruz tizimidagi she’rlarda dastlabki o ‘lchov birligi.
Rukn - aruz tizimidagi she’rlarda asosiy o ‘lchov birligi.
Ilmi balog‘a - til qoidalariga to‘la amal qilgan holda, so‘zlash va 
yozish bilan bog‘liq fan.
Ilmi fasohat - yoqimli, chiroyli so‘zlash va yozishni o‘rgatadigan fan.
Garmoniya - (musiqada, she’rda) tovushlaming bir-biriga mosligi, 
uyg‘unligi.
Vasl - undosh bilan tugagan tovushning o ‘zidan keyingi unli bilan 
boshlangan so‘zga qo‘shilib ketish hodisasi.