Ər psixologiya elminin sürə
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Ən yaxşı psixoloji xidm ə t kabineti”
- tematik seminarlar t əşkil edə bil ə r. 1.4.4. Psixoloji – pedaqoji konsillium praktik psixoloqun
|
Müə lliml ər arasında maariflə ndirm ə işinin və psixoloji bilikl ə rin t əbliğinin forma v ə metodlarının müə yy ə nl əşdirilmə si; Bu istiqam ə td ə h əyata keçirilə n t ə dbirl ə rin t əşkilində yaş və pedaqoji psixologiya kursu üzrə tematik mühazirə v ə seminarlardan, pedaqoji psixologiyanın aktual mə s ə l ə l ərinin müzakirə sin ə h ə sr olunmu ş ― d ə yirmi masa” və debatlardan istifad ə etm ək mümükündür. Müə lliml ər arasında psixoloji bilikl ə rin t əbliğinin və onlar arasında maariflə ndirm ə işinin ə sas m ə rk ə zi kimi psixoloji xidm ə t kabinetind ə ki psixoloji ə d ə biyyatlardan, respublika mızda çap olunan “Mə kt ə b psixoloqu” q ə zetind ə ki materiallardan, şagirdlərin öyrə nilm əsi üçün müxtə lif metodikalardan istifad ə etm ə k m ə qs ə d əuyğundur. Rayon və şə h ə r t əhsil şöbə l ə ri “Ən yaxşı psixoloji xidm ə t kabineti” müsabiqəsini keçirmə kl ə bu sah ə d əki işlərin canlandırıl - masına stimul yarada bilə rl ə r. 133 2. Müə lliml ərin şagirdlərin öyrə nilm əsi metodları ilə tanış edilm ə si; H ər bir müəllim gündəlik peşə kar f ə aliyy ə tind ə rastlaşdığı pedaqoji situasiyaların hə llind ə şübhə siz ki, psixoloji bilkil ə r ə bu v ə ya dig ə r s ə viyy ə d ə istinad etm əli olur. Lakin bütün müə lliml ər heç də h əmişə lazımi psixoloji s əriştə nümayiş etdirə bilmir, böhranlı situasiyalarda çaşıb qalır v ə ya gülüş hə d əfi olurlar. Şagirdləri öyrə nm ə metodla rı haqqında kifayə t q ə d ə r n ə z ə ri biliy ə , t ədqiqat metodikalarına bə l əd olmayan müə lliml ə r onların maraq v ə meyll ə rini, t ə limd ə gerid əqalmanın, ayrı - ayrı şagirdlə rin qüsurlu davranışının sə b ə bl ərini öyrə nm ə kd ə , bel ə halların daha sə m ə r ə li üsullarla aradan qaldıırılması yollarını müə yy ə nl əşdirmə kd ə çə tinlik çə kirl ə r. M ə kt əb psixoloqu müə lliml ər arasında psixoloji biliklə rin t əbliğatçısı kimi onlara şagirdlə rin t ə lim ə m ə yinin n ə tic ə l ərini, davranış motivl ə rini, h ə yat plan larını, idrak maraqlarını, ünsiyyə t dair ə sini, sinifd ə ki mövqeyini müə yy ə nl əşdirmə y ə imkan ver ə n t ədqiqat metodları ilə tanış etm əli, ayrı - ayrı metodikaların tətbiqi xüsusiyyə tl əri haqqında mə lumat verm ə li, tematik konsiliumlar, sosial-psixoloji treninql ə r keçirmə lidir. Psixoloq müə lliml əri şagirdlər haqqında informasiyanın ə ld ə edilm ə si m ə nb ə l ə ri il ə tanış etməli, daha etibarlı mə nb ə l ə rin diaqnostik metodikalar olduğunu bildirmə lidir. 3. Müə lliml ərin korreksiya metodları i l ə tanış edilmə si. Psixoloqun müə lliml ər arasında apardığı maariflə ndirm ə işinin sistemind ə onların müxtəlif korreksion metodikalarla tanış edilməsi mühüm yer tutur. Psixokorreksiya üzrə işlər şagirdlə rin koqnitiv prosesl ə rind ə n tutmuş, şə xsiyy ə t keyfiyy ə tl ərinin, onların yaşlılar və yaşıdları ilə qarşılıqlı münasibə tl ərinin, davranış patologiyaları da daxil olmaqla çox böyük f ə aliyy ət zonasını ə hat ə edir. Müə lliml ə ri qeyd olunan sah ə l ə rd ə f ə aliyy ə t üçün zə ruri metodikalarla v ə iş üsulları ilə tanış edə n psixoloq onlarla f ə rdi v ə qrup halında iş apararaq bu metodikalarla işin xüsusiyyə tl ə ri il ə 134 m əlumatlandırır. Psixokorreksion metodikalarla müə lliml ərin tanış edilmə si m ə qs ə dil ə psixoloq tematik seminarlar t əşkil edə bil ə r. 1.4.4. Psixoloji – pedaqoji konsillium praktik psixoloqun ə sas iş metodlarından biri kimi T ə hsil sistemind ə praktik psixoloji xidm ə ti h əyata keçirə n psixoloqlar pedaqoqların yaxın köməkçisi və h əmkarlarıdır. Onlar ümumi m ə qs ə d ətrafında sə f ə rb ə r olmaqla, öz qarşılıqlı fə aliyy ə tl ə rini işgüzar ə m əkdaşlıq prinsipi üzə rind ə qururlar. Praktik psixoloq pedaqoji f ə aliyy ə tin layih ə l əşdirilmə si v ə qurulmasın d a iştirak etmə kl ə yanaşı, pedaqoq və t ə rbiy əçilərin peşəkarlığının yüksə ldilm əsi, şəxsi inkişafı üçün əlverişli şə raitin yaradılmasında fə al iştirak edir. Müasir dövrdə t ə hsild ə baş ver ə n keyfiyy ə t d əyişikliklə ri – t ə lim-t ə rbiy ə prosesl ə rinin m ə zmununun v ə onların metodlarının yenil əşdirilmə si, orta t ə hsil sistemind ə milli kurrikulumların tə tbiqi z ə rur əti psixoloqun iş texnologiyasında, mə qs ə d v ə metodlarında, zə ruri ə h ə miyy ə tli d əyişikliklə rin h əyata keçirilmə sini t ə l əıb edir. Əgə r ə vv ə ll ə r m ə kt ə b direktoruna t ə limin m ə zmunu v ə metodların psixoloji təminatını həyata keçirmək, müə lliml ə r v ə valideynl ə r arasında maariflə ndirm ə işinin aparılması, uşaqların diaqnostikasının keçirilməsi göstərişi verilirdisə, bu gün və ziyy ət başqadır. İndi tə hsil sistemind ə bir subyekt kimi praktik psixoloqun v ə zif ə l ə ri v ə funksiyaları gözümüz önündə d əyişir. Praktik psixoloqa mə kt ə bl ərin inkişaf konsepsiyası, mə kt ə bdaxili idar ə etm ə nin t əşkilati strukturlarının moderinl əşdirilmə si, yeni f ənn kurrikulumların tə tbiqi, pedaqoqların psixoloji s əriştəliliyinin, peşə ustalığının inkişaf etdirilmə si m ə s ə l ə l ə ri il ə bağlı çoxsaylı müraciə tl ə r edilir. Psixoloqun bir mütə x ə ssis kimi f ə aliyy ə tind ə başlıca mə qamlardan biri z ə ruri anlarda öz mövqeyini ortaya qoymaq bacarığıdır. Psixoloq heç də müə lliml ə rin f ə aliyy ə tini qiym ə tl əndirmir, onları mühakimə etmir, 135 f ə aliyy ə tl ə rinin n ə tic ə l ərini ekspertizadan keçirmir. O, müə lliml ə rl ə ə m əkdaşlıq şə raitind ə onların qarşılaşdıqları problemlə rin h ə ll edilm ə sind ə mütə x ə ssis-m ə sl ə h ətçi kimi öz xidmə tini t ə klif edir, onlara z ə ruri konsultasiyalar verir. Psixoloq t əhsil müə ssis ə l ə rind ə müə llim v ə t ə rbiy əçilə rl ə aşağıdakı və zif ə l ə rin yerin ə yetirilm ə sini t ə min edir: pedaqoqların psixoloji cə h ə td ən müdafiəsi üçün şəraitin yaradılması; şə xsi v ə peşəkarlıqla bağlı problemlə rin h ə llind ə pedaqoqlara kömək göstə rm ə k; z ə ruri hallarda pedaqoqun emosional g ə rginlikl ə bağlı problemlə rinin h ə ll edilm ə si; müə ssis ə nin kadr siyas ə ti il ə bağlı mə s ə l ə l ə rin h ə llind ə (müə lliml ərin işə götürülməsi, işçi qruplarının yaradılması, işdə n azad etm ə , m ə zuniyy ə t v ə s.) metodistl ə r ə v ə m ə kt ə b r ə hb ə rliyin ə tö vsiy ə l ə r verm ə k v ə s. Psixoloqun pedaqoqlarla qarşılıqlı münasibə tl əri könüllülük əsasında qurulmalıdır. Müə llim ə ―Sən hökmə n psixoloqdan m ə sl ə h ət alımalısan ― dem ə k yolverilm ə zdir. Psixoloq m ə kt ə b r ə hb ə rl ə ri v ə müə lliml ə ri, uşaqları və uşaq kollektivini öyrə nm ək üçün zə ruri o lan xüsusi metodikalarla tanış etmə li, bu metodikalarla işlə m əyin yollarını göstə rm əlidir. Bu baxımdan psixoloqun iş formalarından biri pedaqoji-psixoloji konsulumdur. O, h ə m d ə psixoprofilaktik işin perspektivli formasıdır. Pedaqoji -psixoloji konsilium şagirdlə ri daha d ə rind ə n öyrə nm ə k v ə g ə l ə c ə kd ə onlarla işi düzgün təşkil etmə k m ə qs ə dil ə müə lliml ə rin m əlumatlandırılması və m ə sl ə h ə tl ə rin verilm ə sidir. Psixoloq t ə r ə find ə n t əşkil edilən konsilumların qarşısında iki ə sas m ə qs ə d durur: birinci, bu v ə ya dig ər şagirdin şə xsiyy ə tinin v ə ya sinif kollektivinin öyrə nilm əsi, onların tə rbiy ə lilik v ə inkişaf sə viyy ə sinin, real t əlim imkanlarının müə yy ə nl əşdirilmə si; ikincisi, şagirdlə rin t ə rbiy ə lilik s ə viyy əsini yüksə ltm ə k, onların bilik, bacarıq və v ərdişlə rind ə ki qüsur və çatışmazlıqların (siqaretə , 136 spirtli içkilə r ə , narkomaniyaya meyl v ə s.) aradan qaldırılmasına istiqam ə tl ənmiş vahid pedaqoji mövqenin, ümumi ölçü sisteminin işlə nilib hazırlanması. Pedaqoji konsilumda bir qayda olaraq psixoloqla birg ə direktor m üavini, sinif r ə hb ə ri, h ə min sinifd ə d ə rs dey ən müə lliml ər, uşaq -g ə ncl ə r birliyinin r ə hb ə ri, m ə kt ə b h əkimi iştirak edir. Konsilumlarda şagirdlə rin t ə limi, t ə rbiy əsi, inkişafı və f ə aliyy ə ti il ə bağlı ən müxtə lif m ə s ə l ə l ər: şagirdin ictimai fəallığı, ə xlaqi t ə rbiy ə lilik s ə viyy ə si, maraq v ə meyll ə ri, estetik m ə d ə niyy əti, intizamı, də rs ə hazırlğı, ailə d ə t ə lim- t ə rbiy ə şə raiti, h əmyaşıdların uşağa tə siri v ə s. müzakirə edilir. Pedaqoji- psixoloji konsiliumlar d ə rs ili ə rzind ə h ər rübdə iki d ə f ə olmaqla keçirili r, burada seçilmiş tə sir vasit ə l ə rinin n ə d ə r ə c ə d ə s ə m ə r əli olmasına aydınlıq g ə tirilir. M əlimdur ki, müəlimin peşəkar bir mütə x ə ssis ə çevrilməsi bir sıra amill ə rd ən asılıdır. Bu amillər sırasında onun yaşı, pedaqoji iş təcrübə si, peşə kar pedaqoji f ə aliyy ətinin xüsusiyyə tl ə ri xüsusi yer tutur. Ali v ə ya orta ixtisas t əhsili müə ssis ə sini bitir ə r ə k t ə lim-t ə rbiy ə müə ssis ə sind ə müə llim kimi ə m ə k f ə aliyy ə tin ə başlayan mütə x ə ssisin m ə kt ə bd ə ə m ə k f ə aliyy ətinin ilk beş ili adaptasiya dövrü kimi n ə z ə rd ə n keçirilir. Pedaqoji fə aliyy ə tin start m ə rh ə l ə sind ə olan g ənc mütə x ə ssis kifay ə t q ə d ə r biliy ə malik olsa da, h ə l ə lik s əruri bacarıqlara malik olmur. Bu iş təcrübə si m ə rh ə l ə sind ə olan g ənc mütə x ə ssisd ə pe şəkarlıq keyfiyy ə tl ə ri h ə l əlik formalaşmadığından, onlar öz l əri üçün yeni olan ə traf mühitə d ə mürə kk ə b v ə konfiliktli situasiyaları qiymə tl ə ndirm ə kd ə çox vaxt çə tinlikl ə rl ə qarşılaşır. Psixoloji t ədqiqatlar göstə rir ki, qeyd olunan m əhdud iş stajına malik olan müə llim v ə t ə rbiy əçilər daha çox intizam t ə siri metodlarına istinad edirl ər ki, bu da çox vaxt ə ks effekt verir. Onlar d ərs zamanı şagirdlə rl ə münasibə tl ə rd ə ə mr v ə neqativ çalarlı mülahizə l ə r ə üstünlü k 137 verirl ər ki, bu da öz növbə sind ə tez- tez münaqişə l ə r ə s ə b ə b olur. G ə nc müə lliml ə rl ə iş aparan psixoloq başlıca diqqəti müəllimin pedaqoji mühitə adaptasiyasına yönə ltm ə kl ə, mümkün konfiliktlərin qarşısını almağa xidm ət etmiş o lur. Praktik psixoloq pedaqoji- psixoloji konsilliumda aşağıdakı konkret m ə s ə l ə l ər üzrə t ə dbirl ə ri h əyata keçirir: t əhsil müə ssis ə sind ə pedaqoji kollektivl ə peşəkar qarşılıqlı münasibə tl ə rin t ə hlil edilm ə si; uşaqların pedaqoji -psixoloji statusunun qiym ə tl ə ndirilm ə si; şagirdlərin imicinin formalaşdırılaması üçün meyarların və r ə yl ə rin konkret arqumentl ə rl ə əsaslandırılamsı; uşaqların inkişafındakı patologiya və normadan k ənaraçıxma hallarının psixoloji t ə hlili v ə qiym ə tl ə ndirilm ə si; şagirdlə rin bilikl ə ri m ə nims ə m ə sind ə v ə idrak prosesl ərinin inkişafındakı mane ə l ərin aradan qaldırılması üçün ə m ə li t ə klifl ə rin ir əli sürülmə si; şagirdlə rin öyrə nilm ə si üçün psixodiaqnostik funksiyaların bölüşdürül - m ə si; psixi inkişaf haqqında proqnozlarla diaqnostik müayinə nin n ə tic ə l ə rinin müqayisə si v ə t ə hlili; psixi v ə əqli inkişafda öz yaşıdlarını qabaqlayan və gerid ə qalan, h əmçinin ―risk qrupu‖na aid edilən uşaqlarla fə rdi v ə qrup halında m əşğə l ə l ə rin t əşkili üçün müə lliml ə r ə ə m əli köməkliyin göstə rilm ə si; m ə kt ə bd ə şa girdl ərin inkişafı üçün pedaqoji fə aliyy ə tin subyektl ə ri arasında əlverişli psixoloji iqlimin və s ə m ə r ə li ə m əkdaşlıq mühitinin yaradılması imkanlarının araşdırılması; pedaqoji kollektivd ə ki konfliktl əri aradan qaldırmaq yollarının tə hlil edilm ə si; pedaqoji etikanın pozulması, ünsiyyə t t ə rzinin k ə skinl əşməsi hallarını yaradan s ə b ə bl ə rin t ə hlil edilm ə si v ə qiym ə tl ə ndirlm ə si. 138 Pra ktik psixoloq pedaqoqları emosional baxımdan müdafiə etm ə kl ə , onlarda özünəinam hissinin yaranması və möhkə ml ə ndirilm ə sini t ə min etm əlidir. Bu baxımdan psixoloqun istifadə etdiyi s ə m ə r ə li metodlar sırasında müə llimin peşə kar f ə aliyy ə td ə qaşılaşdığı çə tinlikl ə rin psixoloji t əhlili, peşəkar pedaqoji ünsiyyət üzrə treninql ərin keçirilmə si, psixoloqun d ə rsl ə rd ə v ə onların müzakirə sind ə iştirakı, qrup şə kilind ə seminarların keçirilməsi kimi iş formalarının adlarını çə km ə k olar. T ə hsil sistemind ə işlə y ən praktik psixoloqlar uşaq, yeniyetmə , g ə ncl ə r v ə valideynl ə rl ə iş aparmaqla yanaşı, müə llim v ə t ə rbiy əçilə rl ə gündəlik sıx qarşılıqlı ə m əkdaşlı şə raitind ə f ə aliyy ət göstə rirl ər. Onlar müə lliml ə rl ə birlikd ə pedaqoji prosesin layih ə l əşdirilmə si v ə qurulması proseslə rind ə iştirak edir, müə llim v ə t ə rbiy əçilərin şə xsi v ə peşəkarlıq keyfiyyə tl ə rinin inki şafı və t ə kmill əşdirilməsi üçün əılverişli situasiyaların modelləşdirilmə sind ə f ə al rol oynayırlar. Müasir tə hsil sistemind ə h əyata keçirilə n islahatlar t ə lim-t ə rbiy ə prosesl ə rin ə yeni, müasir pedaqoji texnologiyaların tə tbiqi praktik psixoloqdan da öz iş texnologiyasını tə kmill əşdirmə yi t ə l ə b edir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|