Ər psixologiya elminin sürə
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diferensial aylıq iş planı
- Psixoloji sorğu jurnalı
- 1.3.5 . Praktik psixoloqun f ə aliyy ə tinin etik prinsipl ə ri
- Yanlış tə s əvvürlə r prinsipi.
- Konfidensiallıq prinsipi.
- Müştərinin rifahı prinsi pi.
- Müştə ri il ə qarşılıqlı münasibə t prinsipi.
- Xidm ət haqqında elan prinsipi.
- 11. Peşədaxili münasibə tl ə r prinsipi.
- Testin n ə tic ə l ə rinin m ə xfiliyi prinsipi.
- Testin interpretasiyası prinsip i.
- Testin n əşri prins ipi.
- 1.3.6. Psixoloji xidm ə t kabineti
|
r praktik psixoloqun iş sistemində özünə m ə xsus yer tutur. Bu qrupa aid edil ə n s ə n ə dl ə r praktik psixoloqun peşə f ə aliyy ə tinin t əşkilini, planlaşdırılması və metodik t əminatını nə z ə rd ə tutur. Psixoloji f ə aliyy ə tin u şaqların tə limi v ə t ə rbiy ə si prosesi il ə birl əşdirilmə si bu sah ə d ə çalışan mütə x ə ssis-psixoloqu xüsusi sə n ə dl ə r bloku yaratmağa yönə ldir. 110 T əşkilati -metodik s ə n ə dl ə r blokuna aşağıdakılar daxildir: - Praktik psixoloqun t əhsil müə ssis ə sind ə iş vaxtının xronometraji; - Praktik psixoloqun iş qrafiki; - Praktik psixoloqun ili k iş planı (peşə f ə aliyy ətinin strategiyası); - Praktik psixoloqun diferensial aylıq iş planı (peşə f ə aliyy ətinin proqramı); - Psixoloji sorğu blankları və jurnal; - Praktik psixoloqun illik yekun hesabatı. Xronometraj - psixoloqun müə yy ə n f ə aliyy ə t sah ə l əri üzrə işinin vaxt norması reqlamentinin mə cmuyudur. T ə hsil sah ə sind ə çalışan praktik psixoloqun aylıq iş vaxtı norması orta hesabla 144 saat müə yy ə n edilmişdir ki, bu da müvafiq olaraq hə ft ə d ə orata hesabla 36 saat dem ə kdir. Onlardan h ə ft ə d ə 12 saat metodiki m ə qs ə dl ə r ə (xüsusi ə d əbiyyatın öyrə nilm əsi, yeni psixoloji texnologiyaların mə nims ə nilm ə si, regional t ə dbirl ə rd ə , m ə s ə l ə n, konfranslarda, seminarlarda, kollegial m ə sl ə h ə tl əşmə l ə rd ə iştirak etmə k, s ə n ə dl ə ri t ə rtib etm ə k v ə s.) xidm ə t etm ə lidir. İş qrafiki - iş vaxtının xronometraj əsasında müxtəlif iş sahə l ə ri üzrə gündə l ik bölgüsüdür. Psixoloq hə ft ənin 5 günü üçün öz işini qrafik şə klind ə planlaşdırır. Qrafikdə f ə rdi v ə qrup şə klind ə f ə aliyy ətin, müxtə lif istiqam ə tl ər üzrə işin mə zmunu v ə metodik vaxtın müddə tl ə ri qeyd olunur. İllik iş planı - (peşə f ə aliyy ətinin strategiyası) təhsil müə ssis ə sind ə psixoloqun bir illik işinin mə qs ə d v ə v ə zif ə l ə rini ə ks etdir ə n ən mühüm s ə n ə dl ə rd ə n biridir. Praktik psixoloqun strategiyası adlandırılan bu sə n əd uşaqların t ə hsili v ə t ə rbiy əsi üzrə dövlət proqramları ilə müə yy ən edilmiş tə hsilin m ə zmununa, t əhsil standartlarına uyğun olaraq tə rtib olunur. Praktik psixoloq illik iş planını tə rtib ed ə rk ən öz peşə f ə aliyy ətinin konsepsiyasının, T ə hsil Sistemind ə psixoloji xidm ət haqqında ―Əsasnamə‖nin tə l ə bl ə rini 111 n ə z ə r ə almalıdır. İllik iş planında praktik psixoloqun mə qs ə di, v ə zif ə l ə ri, işin istiqamə tl ə ri, m ə zmunu v ə formaları, onların icra müddə tl ə ri qrafik şə klind ə v ə ya s ə rb əst şə rhetm ə formasınd a qeyd olunur. Diferensial aylıq iş planı – praktik psixoloqun t əhsil müə ssis ə sind ə ayrı - ayrı fə aliyy ə t sah ə sind ə işinin konkret mə zmununu ə ks etdirir. Diferensial planda f ə aliyy ətin növü, onun mə qs ə d v ə v ə zif ə l əri, işin forması, kontingentin miqdarı və yaş qrupu, fə aliyy ət üçün vasitə l ə r, z ə ruri material v ə avadanlıqların miqdarı ə ks olunur. Psixoloji sorğu jurnalı - bu v ə ya dig ər şə xs ə münasibə td ə psixoloji müdaxilə nin z ə ruriliyini qeyd ə almaq m ə qs ə din ə xidm ə t ed ə n s ə n əddir. İş planı ilə birlikd ə sorğu jurnalı psixoloji tə dbirl ə rin m ə zmununu v ə h əcmini müə yy ən edir. Psixoloji sorğular uşaq və yeniyetm ə l ə rl ə ünsiyyə td ə olan valideynl ə rd ən, ayrı - ayrı müə lliml ə rd ən, hüquqşünaslardan və t ə hsil müə ssis ə sinin r ə hb ə rliyind ə n daxil ola bil ə r. Z əruri hallarda sorğunun gizli olmasını tə min etm ək üçün jurnala kodlaşdırılmış blanklar ə lav ə oluna bil ə r. Yekun hesabat - praktik psixoloqun illik iş planında nə z ə rd ə tutd uğu v ə icra etdiyi t ə dbirl ə rin n ə tic ə l ə rinin m əcmuyudur. Hesabat planlaşdırılmış psixoloji t ə dbirl ərin ayrı - ayrı istiqamə tl ər üzrə icrasının nə d ə r ə c ə d ə t əmin olunmasına aydınlıq gətirir. İcra olunmamış bu və ya dig ə r t ə dbir haqqınd a onun yerin ə yetirilm ə m ə si s ə b əbi göstərilir. Xüsusi qeyd etmə k lazımdır ki, məxfi xarakter daşıyan məlimatlar peşə sirri kimi gizli saxlanılır və hesabata daxil edilmir. 1.3.5. Praktik psixoloqun f ə aliyy ə tinin etik prinsipl ə ri Psixoloq h ər bir insanın varlığına və l ə yaq ə tin ə, öyrə nm ə obyekti kimi şə xsiyy ə tin ə hörmə t b ə sl ə yir. T ədqiqatçılıq baxımından sə rb ə st olan psixoloq peşə kar f ə aliyy ə tind ə öz üzə rin ə böyük mə suliyy ət götürmüş olur. Praktik psixoloqun f ə aliyy ə tin ə veril ə n ə sas t ə l ə bl ə r ilk d ə f ə olaraq 112 1963- cü ildə Amerika Psixoloqlar Assosiasiyası tə r ə find ə n 19 prinsip şə klind ə müə yy ə nl əşdirilmiş, 1965 və 1972-ci ild ə h ə min prinsipl ə r ə müə yy ə n d əyişikliklər edilmişdir. Psixoloqun f ə aliyy ə tind ə aşağıdakı etik prinsipl ə r əsas götürülmə lidir: 1. M ə suliyy ə t prinsipi. İnsanın insan tə r ə find ən qarşılıqlı anlaşılması öhdəliyini öz üzə rin ə götürən psixoloq öz işində obyektivliy ə , düzgünlüyə böyük ə h ə miyy ə t verm ə lidir. 2. S əriştə lilik prinsipi. Yüksək peşə s əriştə liliyi psixoloqun v ə zif ə si, c ə miyy ətin maraqları baxımından onun qarşısında duran öhdə likdir. 3. Ə xlaqi v ə hüquqi standartlar prinsipi. Psixoloq öz fə aliyy ə tind ə c ə miyy ə td ə b ə rq ə rar olmu ş sosial normalara və ə xlaqi t ə l ə bl ə r ə hörmə tl ə yanaşmalı, ə xlaqi v ə hüquqi standartların pozulması hallarına yol vermə m ə lidir. 4. Yanlış tə s əvvürlə r prinsipi. Psixoloq t əhsil aldığı və ya daxil olduğu ali mə kt ə b v ə ya t əşkilat və c ə miyy ət adından çıxış etm ə kl ə yanlış tə s əvvürlər yaradılması meyllə rind ən uzaq olmalıdır. 5. M ətbuat üçün b ə yanatlar prinsipi. Psixoloq müştə ril ə rl ə işinin t ə tbiqi sah ə l ə ri il ə bağlı mətbuat üçün bə yanatlar ver ə rk ə n obyektiv v ə d ə qiq o lmalı, sensasiya doğuracaq yanlışlığa yol vermə m ə lidir. 6. Konfidensiallıq prinsipi. Psixoloq peşə sirrini qorumalı, fə rd haqqında məlumatların gizli saxlanılacağını tə min etm ə li v ə bu bar ə d ə z ə man ə t verm ə lidir. 7. Müştərinin_rifahı_prinsi_pi.'>Müştərinin rifahı prinsi pi. Psixoloq iş apardığı adamın və ya qrupun m ənafeyini müdafiə etm ə li v ə onun toxunulmazlığına hörmə t b ə sl ə m ə lidir. 8. Müştə ri il ə qarşılıqlı münasibə t prinsipi. Psixoloq müştə rini qarşılıqlı münasibə tl ə rin ə sas c ə h ə tl ə ri bar ə d ə m əlumatlandırır və onu bu münasibə tl ə r ə qoşulmağa yönə ldir. 113 9. Şə xssiz xidm ə t prinsipi. Diaqnostik, müalicə v ə ya m ə sl ə h ə t m ə qs ə dil ə h əyata keçirilə n psixoloji xidm ət yalnız peşə kar münasibə tl ə r kontekstind ə h əyata keçirilmə lidir. Müştə rinin müayinə sinin n ə tic ə l ə ri v ə ya veril ən tövsiyə l ər onun peşə kar nüfuzuna ziyan vurmamalı, mə tbuat v ə ya dig ər kütlə vi informasiya vasit ə l ə ri il ə yayılmamalıdır. 10. Xidm ət haqqında elan prinsipi. Psixoloq peşə kar xidm ə tl ə m əşğu l olması barə d ə müxtə lif informasiya vasit ə l ə rind ə peşəkarlıq sə viyy ə si, diplomun statusu, ünvan, telefon nömrəsi, iş vaxtı və göstə ril ə n xidm ət növü haqqında mə lumatlar ver ə bil ə r. 11. Peşədaxili münasibə tl ə r prinsipi. Psixoloq öz peşə h əmkarları ilə qarşılıqlı münasibə tl ə rind ə s əmimi olduğunu göstə rm ə lidir. 12. Ə m əyin ödə nilm ə si prinsipi. Peşə kar t əcrübə d ə psixoloqun ə m əyinin ödə nilm ə si il ə bağlı maliyyə m ə s ə l ə l əri peşə standartlarına, müştə rinin v ə peşə nin maraqla rına uyğun olmaqla ödə nilir. 13. Testin n ə tic ə l ə rinin m ə xfiliyi prinsipi. Psixoloji testl ə rin v ə dig ə r t ədqiqat metodlarının nə tic ə l əri sınanılan şə xsin x ə b ə ri olmadan kütlə vi n əşrlə rd ə ə ks oluna bilm ə z. 14. Testin interpretasiyası prinsip i. Testin qiym ə tinin n ə tic ə l ə ri, o cümlə d ən test materialları yalnız o şə xsl ə r ə veril ə bil ə r ki, onlar h ə min n ə tic ə l ə ri interpretasiya etm ə k v ə onlardan lazımi sə viyy ə d ə istifad ə etm ə k qabiliyy ə tin ə malik olsunlar. 15. Testin n əşri prins ipi. Psixoloji testl ə r kommersiya n əşri üçün yalnız o nəşriyyatlara verilə bil ə r ki, onlar h ə min testl ə ri peşəkarlıqla iş apara bilən mütə x ə ssisl ər arasında yayılmasını t ə min etm ə y ə z ə man ət vermiş olsunlar. 16. T ə dqiqatlarda ehtiyatl ılığın gözlə nilm ə si prinsipi. Psixoloqun t ədqiqatları insanların rifahı ziddinə yönə lm ə m ə li, onlara ziyan 114 vurmamalıdır. Şə xsiyy ə tin enerji v ə imkanlarını qiymə tl ə ndirm ə k üçün psixoloq alternativ üsulların tə tbiqin ə görə m ə suliyy ət daşıyır. H ər bir şəxsin üzə rind ə aparılan tədqiqat onun razılığına əsaslanmalı, bu zaman həmin şəxsin şə r ə f v ə l ə yaq ə tin ə hörmə t b ə sl ə nilm ə li, etik m ə suliyy ət gözlə nilm ə lidir. 17. N əşrlə rin ə h ə miyy ə ti prinsipi. Psixoloji t ədqiqatın nə tic ə l əri çap olunark ə n eksperimentator v ə ya müə llif n əşr üçün prinsipial ə h ə miyy ətli şəxs olduğuna görə, onun adı siyahıda birinci yerdə yazılmalıdır. Çap olunmuş ə d ə biyyatlar vasit ə sil ə t ədqiqata birbaşa v ə ya dolayı təsir göstərmiş materialların müə llifl ərinin hüquqları qorunur. Onların adı sitatlarla qeyd olunmalıdır. 18. T əşkilat qarşısında mə suliyy ə t prinsipi. Psixoloq tabe v ə yaxud daxil olduğu təşkilatın və ya institutun hüquqlarına hörmə tl ə yanaşmalıdır. Psixoloq tə r ə find ən hazırlanmış və istifad ə olunan materiallar onun üzv olduğu təşkilatın mülkiyyə ti hesab edilir. 19. H ə r ə k ət üzrə f ə aliyy ə t prinsipi. Psixoloq kompaniya m ə qs ə di üçün yaradılmış psixoloji cihazların, kitabların və dig ər növ m ə hsul ların yararlılığı v ə qanuni yolla ə ld ə edilm ə sin ə görə cavabdehdir. 1.3.6. Psixoloji xidm ə t kabineti Praktik psixoloqun f ə aliyy ə tind ə işin mə zmunu v ə texnoloji komponentl ə yanaşı, təşkilati parametlə rin d ə özünə m ə xsus rolu v ə ə h ə miyy əti vardır. Aydındır ki, peşə kar psixoloji xidm ə tin t əşkilinin zə ruri şə rtl ə rind ə n biri d ə t əhsil müə ssis ə sind ə psixoloq üçün normal iş şəraitinin olmasıdır. Qeyd olunan amillər praktik psixoloqun iş yerində öz və zif ə l ə rini s ə m ə r əli şə kild ə yerin ə yetirm əsi üçün zə ruri amill ə r hesab edilir. Bunlar peşə s əriştəliliyi anlayışı ilə bağlı olub, praktik psixoloqun işinin sə m ə r ə v ə keyfiyy ətini şə rtl ə ndirir. T ə hsil sistemind ə 115 çalışan praktik psixoloqun fə aliyy ə tin ə bir sıra t əşkilati -metodik t ə l ə bl ə r verilir. T əhsil müə ssis ə sinin tipind ən asılı olaraq bu tə l ə bl ə rd ə müə yy ə n d əyişikliklə r ola bil ə r. M ə kt ə bd ə praktik psixoloq üçün o qə d ə r d ə böyük olmayan, mütənasib ölçülü, 10 -12 n ə f ə rin yerl əşə bil ə c ə yi t ə xmin ə n 25-30 kv metr sah ə si, h ə m t ə bii, h ə m d ə süni işıqlandırılması normal olan kabinet olmalıdır. Kabinet uşaqlarla fə rdi v ə qrup halında söhbə tl ərin aparılması, diaqnostika v ə kor reksiya üzrə işlə rin yerin ə yetirilm ə sin ə xidm ə t etm ə lidir. Psixologiya kabineti praktik psixoloqun gündəlik iş yeridir. Yaxşı olar ki, psixologiya kabineti m ə kt əb binasının I mə rt ə b ə sind ə inzibati v ə t ə s ərrüfat, həmçinin idman və musiqi otaqlarından aralıda, sə s- küysüz bir yerd ə olsun. Otağın rə ngl ə ri sakitl əşdirici mavi, yaşıl və ya sarı rəng çalarlarına uyğun olmalıdır. Bu rəng qammaları iş şə raitin ə uyğunlaşma üçün münasib hesab olunur. Otaqda canlı dekoratik otaq bitkilərinin olması, heç d ə az ə h ə miyy ə t ə malik deyildir. Psixoloqun iş otağı heç də müə ssis ə işçilə ri üçün istirahə t v ə ə yl ə nc ə yeri deyil. Burada müvafiq avadanlıqların, mebel v ə inventarların olması da vacib şə rtdir. Psixoloqun iş yerində 3 ə sas zona ayrılmalıdır. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|