Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining


(de) kelishi ham mumkin: ...yada, ...hem de, ...ne de kabi



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə128/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

(de) kelishi ham mumkin: ...yada, ...hem de, ...ne de kabi.
Qiyoslovchi bogiovchilar sirasiga bir ... bir..., ha ... ha..., bazi
... b a z i..., kimi ... k im i..., bazen ... bazen ... shakllarini ham kiritish
mumkin: Kadin bir giiler, bir aglardi (Ayol bir kular, bir yig'lardi).
Bazen getirir, bazen de geri goturiirdu (Ba ’zan olib kelar, ba ’zan esa
olib ketar edi). Giine.j kdh bulutlar arasindan goriinur, kah kaybolur
(Quyosh goh bulutlar orasidan ко ‘rinar, goh ко ‘rinmasdi) kabi.
Qiyoslovchi bogiovchilarning turk tilidagi yana bir nomi
almashuv bogiovchilari (аЬшцта baglaqlan)dir. Ta'kidlash kerakki,
ne ... ne ... bogMovchisi boiishsizlik ifoda etgani uchun u bilan birga
qoilangan fe’l, asosan, boiishii boiadi: Ne beni, ne seni du^uniiyor
(Na meni, na seni о 'laydi), Ne Ttirkge biliyor, ne Ozbekge (Na
о ‘zbekcha, na turkcha biladi) kabi.
142


B ogiovchi so‘zlar (ciimle ba§i edatlan). B ogiovchi so'zlar
sodda gaplarni ma’no jihatdan bir-biriga bogiab keladi. Ular gap
boshida turganda o'zidan oldingi gap bilan o'zi qatnashgan gapni
birlashtiradi. Bog‘lovchi so'zlar sirasiga fakat, lakin, ancak, yalmz,
ama (amma) va eskirgan lik, veiik, veli kabi bogiovchilar kiradi.
Ular, odatda, bir xil yoki bir-biriga yaqin ma’noda qoilanadi. Fakat,
lakin, ama bogiovchilari arab tilidan o ‘zlashgan, ancak, yalmz bog'-
lovchilari esa sof turkchadir. Bu bog'lovchilar zid ma’noli gap va bi-
rikmalarni bir-biriga bogiaydi va sodda gaplar orasida sabab-natija

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin