295
lashtirilmagan, malakali imomlar bilan ta’minlanmagan (95,8 fo
zi diniy ma’lumotsiz) va zarur sharoitlar bo‘lmagan holda faoliyat
yurgizib, turli «peshvo»lar masjidlarni o‘z
uyalariga aylantirishga
harakat qildilar.
Ba’zi diniy tashkilotlarning rahbarlari xorijiy fuqarolar bo‘lib,
aslida hech qanday diniy ma’lumotga ega bo‘lmay, moliyaviy yor
dam ko‘rsatish hisobiga respublika hududidagi diniy tashkilotlar
ga rahbarlik qilib olib, buzg‘unchilik, missionerlik faoliyati bilan
shug‘ullanar edilar. Ularning asosiy maqsadlari turli yo‘llar va
usullar bilan saflarini mahalliy millat vakillari hisobiga kengay
tirishdan iborat edi.
Davr talablari asosida «Vijdon erkinligi va diniy tashkilot
lar to‘g‘risida»gi Qonuni tubdan o‘zgartirish zarurati tug‘ildi va
1998yil 1may kuni yangi tahrirda qabul qilindi.
Yangi tahrirdagi qonun oldingisidan nima bilan farq qiladi va
qanday o‘zgarishlar kiritilgan edi?
Ushbu qonunga kiritilgan o‘zgarishlardan
biri qonunning
8moddasida diniy tashkilotning ochilishi uchun oldingisida 10
nafar dindorning imzosi talab qilingan bo‘lsa, yangi qonunda
diniy tashkilotning ochilishi uchun 100 nafar dindorlar imzo
si, kerakligi qayd etiladi. Bunday o‘zgartirish kiritilishga sabab oz
sonli dindorlar ham masjid va cherkovlar ochib olib, kishilarni
dinga e’tiqodga
chaqirish emas, balki o‘zlarining asl maqsadi –
buzgunchi g‘oyalarni olib kirish edi.
Yangi tahrirdagi qonundagi ikkinchi tamoyil diniy tashkilot
larning rahbarlari diniy ma’lumotga ega bo‘lishi shart deb ko‘rsa
tilgan edi. Diniy ma’lumotga ega bo‘lgan kishilar bo‘lmagan
taqdirda davlatning diniy qo‘mitasi ruxsati bilan bo‘lishi shart deb
ta’kidlanadi. Qonunning 9moddasida markazlashtirilgan holat
da diniy ta’lim berilishi va faqat litsenziyasi berilgan va adliya
vazirligi ro‘yxatidan o‘tgan diniy o‘quv yurtlari faoliyati ko‘rsati
shi belgilab qo‘yildi.
Yangi qonunning 14moddasida jamoat tashkilotlarida diniy
ibodat kiyimida (hijob) yurish taqiqlanishi qayd etilgan. Bun
296
ga ayrim erkaklarning
ayol kiyimini kiyib, hijobga kirib, jinoyat
ko‘chasiga kirishlari sabab bo‘ldi.
Qonunning 5moddasidagi yana bir muhim tamoyillardan bi
ri, bir dindan boshqa dinga o‘tishga targ‘ib qiluvchi xattiharakat
bo‘lgan missionerlik (prozelitizim) faoliyati taqiqlanadi. Bunga
sabab, har xil dinga da’vat etuvchilarning ko‘payib ketishi, din
lararo nizolarni kelib chiqish xavfini oldini olish edi.
Shuningdek, Qonunning 5moddasida yana ta’kidlanadiki,
«O‘zbekiston Respublikasida din davlatdan ajratilgan.
Hech bir
dinga yoki diniy e’tiqodga boshqalariga nisbatan bironbir im
tiyoz yoki cheklashlar belgilanish yo‘l qo‘yilmaydi... diniy va
o‘zga mutaassiblikka hamda ekstremizmga, munosabatlarni qa
ramaqarshi qo‘yish va keskinlashtirishga,
turli konfessiyalar
o‘rtasida adovatni avj oldirishga qaratilgan xattiharakatlarga yo‘l
qo‘yilmaydi», deb qat’iy belgilab qo‘yildi.
Respublikamiz Konstitutsiyasi va tegishli qonunlarda hamda diniy
ishlar qo‘mitasi faoliyatida din va diniy e’tiqodga berilgan huquq va
erkinliklar qurilayotgan huquqiy demokratik davlat va adolatli fuqa
rolik jamiyatida vijdon erkinligi, din va diniy tashkilotlarning o‘rni,
funksiyalariga konstitutsion maqom va huquqlarning to‘liq berilgan
ligini ifodalaydi.
Dostları ilə paylaş: