o‘stirishning vazifalari, metodlari va vositalari Reja: 1. Maktabgacha yoshdagi bola nutqining grammatik tizimini shakllantirish. 2. Muloqot vositalari. 3. Maktabgacha katta yoshdagi bolalar bilan muloqot. 4. Maktabgacha katta yoshdgi bolalar uchun mashg ‘ulotlar ishlanmasi. Tayanch tushunchalar: grammatik tuzim, nutqiypsixologik ri-vo- jlantirish, umumiy psixologik rivojlantirish, predmetli harakat, mu loqot vositalari, emotsional bog'liqlik, agrammatizmlar, bilingvizm shakllanish, monolingval vaziyat, multilingval vaziyat. 1. Maktabgacha yoshdagi bola nutqining grammatik t izim in i shakllantirish. Bola tilining grammatik tizimini o‘z vaqt da shakl
lantirish - uni to‘laqonli nutqiy va umumiy psixologik rivojlantirish
ning muhim sharti hisoblanadi.
Tilning grammatik tizimini bola predmetli harakatlami
o'zlashtirish bilan uzviy bog‘liqlikda bilishni rivojlantirish asosida
egallaydi. Maktabgacha yoshdagi bola nutqining grammatik tizimini
shakllantirish morfologiya (so‘zlami rodlar, sonlar, kelishiklarga qa
rab o‘zgartirish), so‘z hosil qilish (maxsus vositalar yordamida bir
so‘z negizida boshqa so‘zni hosil qilish), sintaksis (oddiy va qo‘shma
gaplami tuzish) ustidagi ishlami o‘z ichiga oladi.
Bolalarning grammatik rivojlanishi boshqarishni pedagog eng
avvalo ham bolaning o ‘zi bilan (dialog shaklida), ham boshqa bo
lalar bilan birgalikdagi muloqot faoliyati vositasida amalga oshiri-
shi lozim.
Bolalarda grammatik tizimni - sintaksis, morfologiya, so‘z
hosil qilishni shakllantirish o‘zining alohida xususiyatlariga ega
bo‘lib, ulami rivojlantirish uchun pedagog turli vositalami qo‘llashi
darkor. Morfologiya va so‘z hosil qilishni o‘zlashtirish uchun
96
rag
'batlantiruvchi til o‘yinlari; sintaksisni rivojlantirish uchun esa
