Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

CD-ROM diskovodi 
CD-ROM diskovodi tovush kartasi kabi multimedia jihoziga kiradi (7.3-rasm). Bu juftlik (uni 
multimedia komplekti
deb ham atashadi) kompyuter tizimining eng oxirgi komponentlaridan biri. 
7.3-rasm. CD-ROM diskovodi 
Bugungi kunda kompyuter CD-ROM diskovodisiz mavjud bo„lishining imkoniyati deyarli 
qolmadi, chunki ko„p dasturlar kompakt-disklarda tarqatilmoqda. Bunday qurilmasi bo„lmagan 
kompyuterni dasturlar bilan jihozlash juda qiyin – buning uchun katta tajriba va qo„shimcha jihoz 
zarur. 
Bitta kompakt-disk (lazerli disk) 650 Mbaytga yaqin sig„imga ega, ya‟ni 450 ta uch dyuymli 
qayishqoq disklarni almashtiradi. Buning ustiga informatsiyani saqlash ishonchliligi ancha yuqori. 
Masalan, u magnit maydonlaridan, qarishdan va hatto mayda tirnalishlardan qo„rqmaydi. CD-
ROMning eng katta kamchiligi – informatsiyani qayta yozish mumkin emasligidir; u faqat o„qish 
uchun mo„ljallangan. 
CD-ROM diskovodini ishlab chiqaruvchilar ularning tezlik xarakteristikalarini muttasil 
yaxshilab bormoqdalar. Bugungi kompyuterlar 32-, 40-, 50-tezlikli diskovodlar bilan 
komplektlanmoqda, lekin hozirgacha ancha sekin ishlaydigan qurilmalar ham ishlatilmoqda. 
CD-ROM diskovodi bikr diskka o„xshab onalik platasiga ulanadi va unga o„xshab qabul 
qilingan standartlari SCSI yoki IDE (ATA, ATAPI)dan biri bo„ladi. 
SCSI interfeysli CD-ROM diskovodi tezroq ishlaydi, lekin qimmatroq ham turadi. Ularni SCSI 
shinasi bilan jihozlangan tizimga qo„shish qulay, ya‟ni kompyuterda SCSI bikr diski o„rnatilgan 
bo„lsa. SCSI interfeysining lentali kabeli (shleyfi)ga bikr diskdan tashqari yana oltita SCSI 
qurilmalarini ulash mumkin, jumladan CD-ROM diskovodini ham. Ba‟zan tovush platasi SCSI (yoki 
IDE) interfeysi bilan jihozlangan bo„lishi mumkin – bu holda diskovodni unga ulash mumkin. 
Savollar 
1.
Onalik platasi ishlashining asosiy aspektlarini bayon qiling. 
2.
Onalik platasi shinalarini va ularning ishlashi ta‟riflang. 
3.
Integrallashgan tizimlar asosiy tushunchalarini aytib bering. 
4.
EHM periferiya qurilmalari haqida so„zlab bering. 
5.
Tashqi xotirada saqlovchi qurilmalarga nimalar kiradi? 
6.
Tizimning mumkin qadar maksimal tezkorligini ta‟minlash uchun bikr diskning 
parametrlari qanday bo„lishi kerak? 

---

59 
7.
Ajraluvchi diskli to„plagichlarni tahlil qiling va to„plagich bilan uning disklarini tavsiflang. 
8.
Keyinchalik bo„ladigan modernizatsiyani hisobga olgan holda tizimning optimal 
konfiguratsiyasini tanlang. Tanlangan konfiguratsiyani batafsil asoslang. 

---

60