Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

Real vaqt operatsion tizimlari.
Bu operativ tizim umumiy vazifali operativ tizimdan birinchi 
navbatda shu bilan farq qiladiki, tizimga kelayotgan informatsiya albatta berilgan vaqt intervali 
davomida ishlab bo„linishi kerak (bu vaqt intervallarini oshirish mumkin emas). Vazifasi umumiy 
bo„lgan OT ishining real vaqt OT ishidan yana bir farqi shundaki, birinchi OTda foydalanuvchilar 
masalalarining oqimi rejalashtirilgan va EHM operatori tomonidan sozlanadi, ikkinchi OTda esa 
ishlov berishga so„rovlar istalgan vaqtda kelishi mumkin. Shuning uchun real vaqt operativ tizimi 
ba‟zi qo„shimcha imkoniyatlarni ta‟minlashi lozim, masalan doimiy masalalar yaratiladi. Vazifasi 
umumiy bo„lgan OTlarda qo„shimcha sarflarning salmoqli qismini initsiirlangan etapidagi vaqt sarfi 
tashkil qiladi; buni bajarishda OT masala yechilishi bo„yicha foydalanuvchining hamma istaklarini 
aniqlab (tanib) oladi, OXga zarur bo„lgan dasturni yuklaydi hamda uni bajarish uchun zarur bo„lgan 
resurslarni ajratadi. Real vaqt OTda esa bunday sarflarning oldini olishi mumkin, chunki ularda 
masalalar to„plami doim muayyan belgilangan, ya‟ni kelayotgan informatsiyaga ishlov berish uchun 
zarur bo„lgan dasturlar, tashqi qurilmalar, ma‟lumotlar oldindan aniqlangan va ular so„rovlar 
tushgunigacha tayyorlab qo„yilishi mumkin. Bunday bir marta initsiirlangan masalalar real vaqt OT 
EHM OXda doim mavjud bo„ladi (ularni ishlashga so„rov tushdimi yoki yo„qmi, bundan qat‟iy 
nazar). Doimiy masalalardan tashqari real vaqt OT boshqa, doimiy bo„lmagan, masalalarni yaratish 
imkonini beradi, lekin doimiy bo„lmagan masalalar pastroq ustuvorlikda bajariladi. 
Real vaqt rejimida ishlayotgan HTlariga ishonchlilik bo„yicha yuqori talablar qo„yiladi. Mos 
ravishda OT to„xtab qolish (сбой) yoki avariyali vaziyatlarni tezda topish va ulardan chiqish, nosoz 
qurilmalarni uzish va rezervdagilarni ulash (bu haqda EHM operatoriga xabar berib)ni 
ta‟minlaydigan vositalarga ega bo„lishi kerak. 
Real rejim vaqtida ishlayotganda so„rovlar ishlov olish uchun navbat kutib qolishlari mumkin, 
shu sababli OT bunday navbatlarni tashkil qilishi va belgilangan tartibga muvofiq ularga xizmat 
ko„rsatishi lozim. 
EHM yuki katta bo„lganda shunday vaziyat sodir bo„lishi mumkinki, bitta yoki bir nechta 
masala berilgan vaqt oralig„ida realizatsiya qilina olmaydi. Bu holda OT «avariyali masalalar» 
ustuvorliklarini dinamik o„zgartirish imkoniyatiga ega bo„lishi kerak. Bu masalalar yechilgandan 
so„ng ustuvorliklarning dastlabki qiymatlari qayta o„rnatiladi.