160
fermentlar
bilan bog‗langan. Moddalar almashinuvi u bilan birgalikda bo‗lib
o‗tadigan energiya almashinuvisiz sodir bo‗lmaydi. Tirik materiya tarkibidagi har
qanday organik birikma, ma‘lum miqdordagi energiya zaxirasiga ega,
uning
hisobiga ish bajarilishi mumkin. Bu energiyani
erkin energiya
deyiladi. Dastlabki
alohida olingan moddalar va reaksiya mahsulotlarining erkin energiya ko‗rsatkichi
har xil bo‗ladi, shuning uchun moddalarning o‗zgara borishi jarayonida erkin
energiyaning
reaksion
aralashmalar
komponentlari
o‗rtasida qaytadan
taqsimlanishi
yuz beradi, ya‘ni moddalar orasida energiya almashinuvi sodir
bo‗ladi. Organik moddalarning erkin energiyasini asosiy moddiy tashuvchilari
atomlar orasidagi kimyoviy bog‗lanishlardir. Agar moddani hosil bo‗lishi yoki
kimyoviy
bog‗lanishlarning parchalanishidagi o‗zgarishga
duch kelgan
birikmaning erkin energiyasi o‗zgarishining harorat ko‗rsatkichi gramm-
molekulasi / kal / mol / hisobida 3000 kaloriya atrofidagi qiymatga teng bo‗lsa, u
me‘yoriy ko‗rsatkich hisoblanadi.
Ko‗p organik birikmalar energiyaga aylanganda aynan shu energiyani beradi.
Ammo, yangidan hosil bo‗ladigan qator organik birikmalar yoki ularning
parchalanishidan hosil bo‗ladigan, erkin energiya darajasi biroz ko‗proq (6000-
10000 va undan ziyod kal/mol) miqdorni tashkil qiladi.
Bunday birikmalar
Dostları ilə paylaş: