O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
Fraktal grafika
-bu matematik tenglamalar yordamida tashkil 
etiladigan tasvirdir. Eng sodda fraktal ob’yekt sifatida qor uchqunlarini, 
yoki paporotnik bargini keltirish mumkin. Shuning uchun ham fraktal 
ob’yekt chizish yoki bezash asosida emas, balki dasturlashtirish asosida 
hosil bo‘ladi. Kompyuterda tashkil qilingan turli o‘yinlarda ham fraktal 
grafikasidan foydalaniladi. Fraktal grafikasi kompyuter xotirasida 
saqlanib turmaydi. Har bir tasvir tenglama yoki tenglamalar sistemasi 
asosida quriladi. Fraktal grafikadagi tenglamaning biror koeffisiyentini 
o‘zgartirish orqali butunlay boshqa tasvirni hosil qilish mumkin. 
Sanab o‘tilgan kompyuter grafikasi turlarini tashkil qilish va ularni 
boshqarish uchun bir qator dasturlar ishlab chiqilgan. 

Rastirli tasvirlar va ularning asosiy xarakteristikalari. 
Rastr
-bu 
juda kichik yuzaga ega bo‘lgan geometrik figuralar (piksellardan), 
masalan kvadratchalardan tuzilgan matrisa. Har bir piksel o‘z rangiga 
ega bo‘lishi mumkin. Turli ranglarga ega bo‘lgan rastrlar to‘plami 
tasvirni tashkil etadi. Tasvir ko‘rsatilayotgan sirtda piksellarni 
joylashishiga nisbatan rastrlar turli turlarga bo‘linadi: kvadrat, to‘rt 
burchak, doira, geksigonal va shu kabilar. Piksellar joylashishini 
tasvirlash uchun turli xil koordinata tizimlaridan foydalaniladi. Bu 
tizimlarni hammasi uchun umumiy bo‘lgan xossa, ularda piksel 
koordinatalarining diskret qiymatlar qatoridan (butun son bo‘lmasligi 
mumkin) tashkil topgandir. Ko‘p hollarda butun sonlar koordinatasidan 
foydalaniladi. Bunda piksellarning boshlang’ich koordinatasi chap 
tomondagi yuqori burchakdan boshlanadi. 
 
Rastrning geometrik xarakteristikalari
quyidagilardan iborat: 

Ruxsat berilgan xatolik; 

O‘lcham; 

Piksel shakli. 

---

47 
 
Rastrda ruxsat berilgan xatolik o‘zaro qo‘shni (yonma-yon) 
joylashgan piksellar orasidagi masofa bilan xarakterlanadi. Ruxsat 
berilgan xatolik bir birlik uzunlikdagi piksellar soni bilan o‘lchanadi. 
Eng ko‘p tarqalgan o‘lchov birligi bo‘lib, 
dpi 
(dots per inch) xizmat 
qiladi. U bir dyuym (25,4 mm) uzunlikdagi piksellar soni. Piksellar 
o‘lchami bilan qadamning kattaligini tenglashtirib bo‘lmaydi. Pikselning 
o‘lchami qadamning kattaligiga teng. Undan kichik yoki katta bo‘lishi 
mumkin. 
Rastrning 
o‘lchami
odatda gorizontal va vertikal o‘klar bo‘yicha 
joylashgan piksellar soni bilan aniqlanadi. Shuni ta’kidlab aytish 
mumkinki, har ikki uklar uchun bir xil qadamli (ya’ni, dpiX qdpiY)
rastr kompyuter grafikasi uchun juda qulay. Bu ayniqsa grafik 
ob’yektlarni chiqarish algoritmlari uchun qulay. Aks holda muammo 
paydo bo‘ladi. 
Rastr 
piksellarining shakli
tasvirni chiqarish qurilmasining 
xususiyatlari bilan aniqlanadi. Masalan, piksellar quyidagi shakllarda 
bo‘lishi mumkin: 
1. Kvadrat (yoki to‘g’ri to‘rtburchak shaklidagi piksellar). Ular 
o‘lchami bo‘yicha rastr qadamiga teng (suyuq kristalli displeyda). 
2. Doira shaklidagi piksellar. Ular o‘lchami bo‘yicha rastr qadamiga 
teng bo‘lmasligi mumkin (printerlar).