Kirish
«Moliya» fani iqtisod sohasi uchun mutaxassislar tayyorlash
tizimida eng asosiy o’rinlardan birini egallaydi.
Mustaqil fan sifatida
unga o’tgan asrning 50-yillarida asos solingan bo’lib, u o’sha davrga
xos moliya to’g’risidagi tasav-vurlarga mos bo’lgan. O‘zbekistonda
ham bozor islohotlari-ning amalga oshirilishi moliya fani eng muhim
nazariy qoi
dalarining qayta qo’rib chiqilishini taqozo etdiki, bu narsa
hamon o’quv adabiyotlarida o’z aksini to’liq topgani yo’q. Shu
boisdan ham, ayrim holatlarda, mamlakat moliyaviy tizimda sodir
bo’layotgan o’zgarishlarni etarli darajada inobatga olmagan holda
ma
shg’ulotlarni o’tkazish xavfi mavjud. Mazkur darslikda mualliflar
moliyaning nazariy masalalariga oid barcha printsipial o’zgarishlarni
o’quvchi-larning e’tiboriga etkazishga harakat qilishgan.
Uning 1-7-boblarida moliyaning
umumnazariy masalalari
(moliyaning mohiyati va funksiyalari, moliyaviy siyosat, moliyaviy
tizim, moliyaviy boshqaruv, moliyaviy
rejalash-tirish va tartibga
solish, moliyaviy nazorat va moliyaviy nazariyalar) yoritilgan.
Xo’jalik yurituvchi sub’yektlar moliyasi davlat moliyaviy
salohiyat
ining asosi, xo’jalik yurituvchi sub’yektlarni moliya-viy isloh
qilish, ularning moliyaviy resurslari, asosiy va aylanma kapital
doiraviy aylanishining moliyaviy jihat-lari, ishlab chiqarish xarajatlari,
foydasi va rentabel-
ligi, xo’jalik yurituvchi sub’yekt
marketing
strategiyasining
moliyaviy
yo’nalishlari,
ishlab
chiqarishni
modernizatsiya
qilish
va
yangilash
investitsion
dasturlarini
moliyalash-
tirish, moliyaviy barqarorlikka tegishli bo’lgan holatlar 8-
15-
boblarda o’z aksini topgan.
16-24-boblar umumd
avlat moliyasiga, ya’ni davlat byud-jeti,
uning daromadlari va xarajatlari, byudjet defitsiti va uni
moliyalashtirish,
byudjet tizimi, tuzilmasi va jarayoni, byudjetdan
tashqari davlat fondlari, ijtimoiy ta’minot, davlat krediti va sug’urtaga
oid masalalar
ga bag’ishlangan. Uy xo’jaliklari moliyasi va xalqaro
moliya masalalari esa 25-26-boblarda bayon qilingan.
Mavzularni chuqur, tez va osonroq o’zlashtirishga
yordam
berish maqsadida bahs-
munozara va nazorat uchun o’ziga xos
tarzda savollar tuzilgan va ular har bobning oxirida bayon etilgan.
Kitobning 6-
bobi katta o’qituvchi M.O.Sharapova, 21-bobi
iqtisodiyot fanlari doktori, professor N.H.Haydarov, 24-bobi
iqtisodiyot fanlari nomzodi, dotsent X.M.Shennaev va 26-bobi
iqtisodiyot fanlari doktori, professor N.X.Jumaev,
qolgan boblarning
barchasi esa iqtisodiyot fanlari doktori, professor T.Malikov va
iqtisodiyot fanlari doktori, professor O.Olimjonov hamkorligida
yozilgan.
Moliya fani bo’yicha o’zbek tilida nashr etilgan ilk
darsliklardan biri
bo’lganligi uchun u
ayrim kamchiliklardan xoli
bo’lmasligi mumkin. Shu bois darslikning sifatini oshirishga xizmat
qiladigan taklif va mulohazalarni mualliflar mamnuniyat bilan qabul
qilishadi.