THE 3
rd
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
240
mağa, hətta göyərtəyə düşən qısa müddətli dalğanın altında qalmağa, buz-
lanma ehtimalına hesablanmalıdır.
Gəmi yük qurğularının sahil yükqaldırıcı qurğulardan əsas fərqi onların
güclü elektrik intiqallarını qidalandıran gəmi elektrik stansiyasıdır (GES). Bu
qurğuların böyük güclü bir neçə elektrik intiqalına malik olması,
eləcə də
onları qidalandıran GES-ın enerji keyfiyyəti baxımından, həm də bu intiqal-
larda istifadə olunan elektrik mühərriklərinin tez-tez artıq yüklənmə və dina-
mik yüklərin üstünlük təşkil etdiyi şəraitlərdə istismar olunacağı üçün onların
da bu yüklərə dayanıqlı olmaları məsələsi üçün kompleks həllər yolunu
axtarmaq lazım gəlir. Bu qurğular üçün elektrik mühərrikləri və idarə sistemi
seçildikdə yuxarıda göstərilən istismar şəraitləri mütləq nəzərə alınmalıdır [1,
2].
Yük kranlarının məhsuldarlığının artırılmasında
ən vacib amil keçid
proseslərinə sərf olunan müddətin azaldılmasıdır. Keçid proseslərinin müd-
dəti bütün işə buraxma və fasilələrə sərf olunan müddətlərin cəmidir. Bu pro-
seslərin müddətinin qısaldılması, elektrik mühərrikinin işəburaxma momen-
tini artırılması, intiqalın fırlanan hissələrinin ətalət momentini azaldılması və
az sürətli kran mühərriklərin tətbiqi ilə mümkündür.
Yük mexanizmlərin elektrik intiqalları nəqliyyat gəmilərinin isitismar gös-
təricilərində böyük rol oynayır. Limanların bir çoxunda yük əməliyyatlarında
gəmi yük qurğuları istifadə edilir, bu səbəbdən
qurğulara yüksək məhsul-
darlıq, yükün qorunmasının təminatı, əməliyyatların təhlükəsizliyi, etibarlığı
və qənaətlilik kimi tələblər verilir. Bu tələbləri ödəmək üçün dəyişən cərəyan
gəmi yük mexanizmlərinin intiqalının sürətinin tənzim olunmasında elektrik
mühərrikin gücündən asılı olan aşağıdakı tənzimlənmə üsullarından istifadə
edilir:
1. Cüt qütblər sayını dəyişməklə dövrlər sayının tənzimi ;
2. Sürüşmənin qiymətini dəyişməklə dövrlər sayının tənzimi ;
3. Qidalandırıcı şəbəkənin gərginliyini dəyişməklə dövrlər sayının tənzimi;
4. Dəyişən cərəyanın tezliyini dəyişməklə dövrlər sayının tənzimi.
Bunlardan daha geniş yayılmış, cüt qutblər sayını dəyişməklə tənzimlə-
mə üsuludur.
Aparılan təhlillər göstərir ki, mövcud idarə sistemi iqtisadi və texniki tə-
ləbləri ödəmir və qısa qapalı rotorlu AM-in tətbiqi üçün müasir idarə sistemi-
nin işlənməsi zəruridir.
Məsələnin həlli üçün məqalədə yükqaldırıcı intiqalın
elektrik mühərriki
seçildikdə, əlavə güc itkisi olmayan tezlik çeviricili qısa qapalı rotorlu AM-in
tətbiqi təklif olunur [3, 4].
Belə tezlik çeviricisnin (TÇ) struktur sxemi şəkil 1-də göstərilmişdir.