Mekdebe çenli çagalarda sözleýiş dilini ösdürmegiň usulyýeti
çagalaryň sözleriň mazmuny bilen tanyş bolmagyna aýdylýar. Her sözüň mazmuny düşündirmekden durýandyr. Sözlük işiniň wezipeleri
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
çagalaryň sözleriň mazmuny bilen tanyş bolmagyna aýdylýar. Her sözüň mazmuny düşündirmekden durýandyr. Sözlük işiniň wezipeleri: Mazmunly aragatnaşykda saklamak üçin sözleri mukdar taýdan üpjün etmek. Sözüň mazmunyny öwrenmegi üpjün etmek. Akyl ýetirme bu duýgy agzalaryna täsir bilen hakykatyň adam aňynda şöhlelenmesidir. Akyl ýetirmäniň ösüşi bu duýgularyň ösüşi. Şonuň netijesinde hem çagada daş-töwerege bolan düşünje kemala gelýär, ösýär. Mekdebe çenli döwürde çaga öz deň-duşlary, ulular bilen gepleşer ýaly, mekdepde üstünlikli okar ýaly, edebiýatlara, tele we radio gepleşiklere düşüner ýaly derejede sözlüge eýe bolmaly. Şonuň üçin hem MEKDEBE ÇENLI ÇAGALARDA SÖZLEÝIŞ DILINI ÖSDÜRMEGIŇ USULYÝETI 77 mekdebe çenli pedagogika çagalarda sözlügiň ösüşine sözleýşiň ösmeginiň möhüm meseleleriniň biri hökmünde garaýar. Dildäki sözleriň hemmesi birlikde diliň sözlük düzümi bolup, onuň özeni esasy sözlük gorumyzdyr. Çagalarda tebigata bolan söýginiň kemala gelmegi üçin tebigata gezelençleriň ähmiýeti uludyr. Çagalar bilen alnyp barylýan işleriň netijesinde tebigata söýgi duýgulary kämilleşýär. Ol söýgi duýgularyny gaýtalamak sapaklaryny geçmek bilen berkitmek bolar. Bu gaýtalamak sapaklarynda çagalar bilen syn etmeleriň, gezelençleriň, okuw gezelençleriniň netijesinde gören zatlary barada söhbetdeşlik guralýar, sorag jogap alşylýar, öwrenen goşgulary, aýdymlary, nakyllary aýtdyrylýar. Gören, synlan geň-enaýy wakalaryny surat ýüzüne geçirtmek arkaly syn etmegiň netijesinde ýatda galyjylyk, göz öňüne getirip bilmek endikleri, başarnyklary barlanylýar. Çagalaryň çeken suratlarynyň esasynda toparyň içinde ene-atalaryň gatnaşmagynda sergi guralýar. Soňra “Körpe tebigaty söýüji”diýen ýaryş yglan edilip, çagalar bagynyň çäginde ýaşajyk suratçylaryň sergisi geçirilýär. Ol sergä başga çagalar baglaryndan hem myhmanlar çagyrylýar. Çaga dünýä inen gününden başlap, ony hemmetaraplaýyn terbiýelemek işi başlanýar. Şeýle terbiýeçilik çäreleriniň biri-de olaryň görüş, eşidiş organlaryny formirlemekden, duýgy ýagdaýlary döretmekden ybaratdyr. Çagada duýgy ýagdaýy bolanda, ol ýylgyrýar, gülýär. Bu hem onuň ösüşine örän gowy täsir edýär. Çagalaryň 1-nji ýaşynyň ösüşini döwürlere bölüp öwretmek maksadalaýykdyr. Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň 2008-nji ýylyň 28-nji fewralyndaky 43-nji belgili buýrugy, Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň 2008-nji ýylyň 5-nji martyndaky 69-njy belgili buýrugy bilen tassyklanylan "Çagalaryň irki ösüşiniň we çaganyň mekdebe taýýarlygynyň ölçeglerinde bu döwürler giňişleýin açylyp görkezilýär. Bu resminamada uly we mekdebe taýýarlaýyş toparlaryny tamamlan çagalaryň ukyplarynyň, başarnyklarynyň we bilimiň minimal çägi beýan edilýär. |