I bo’lim. Konserva korxonalari jihozlari

Kutterlar 
Kutter ham go’shtni qayta ishlash korxonalarida keng tarqalgan 
mashinalardan biri. U qaynatilgan kolbasa, sosiska, sardelkalar hamda liver 
kolbasalar qiymani yakuniy (mayin xamir ko’rinishda) maydalash uchun 
ishlatiladi. Go’shtni kutterda mayin maydalash va uni gomogen massaga 
aylantirish go’shtni vertikal o’q atrofida aylanuvchi cho’yan tog’orada, tez 
aylanuvchan o’roq shaklli Pichoqlar yordamida kesish orqali amalga oshiriladi.
Kutterlar davriy va uzluksiz ishlovchi bo’ladi. Ular o’zaro go’sht solinadigan 
tog’ora sig’imi, Pichoq o’rnatilgan vallar soni, Pichoq konstruktsiyasi va aylanish 
tezligi hamda qiymani tog’oradan ag’darish usuli bilan farq qiladi. Kutterda 
maydalanadigan go’sht dastlab volchokdan o’tkaziladi. Tog’orasining hajmi 120 
l
-ga 
teng kutterlar ishlab chiqarishda keng tarqalgan.
FKCH-120 kutteri.
Kutter (57-rasm) quyma cho’yan stanina 1 va uning ichiga 
o’rnatilgan yuritish mexanizmidan iborat.
 

---

162 
57-rasm. FKCH-120 kutteri: 
1-stanina; 2-tog’ora; 3 - vertikal val; 4 - elektrodvigatel; 5, 6 – 
Ponasimon tasmali uzatgich; 7 -shkiv; 8- Pichoq vali; 9 – zanjirli uzatma; 10 - 
kronshteyn; 11- val sharikli-PodshiPniklari; 12- o’roqsimon Pichoqlar; 13 -
qobiq; 14 -o’q; 15- qarshi vazn; 16 -farshni tushurish diski; 17 -tushurish 
diski vali; 18- elektrodvigatel; 19- reduktor; 20-diskni tozalash uchun 
qirg’ich; 21 – qiyma uchun lotok. 
YUmaloq cho’yan tog’ora 2 vertikal valda 3 o’rnatilgan va quvvati 14-20 
kVt
-li elektrodvigateldan 4 vertikal val atrofida aylantiriladi. Elektrodvigatel 
tebranuvchi 
Plitada 
o’rnatilgan 
bo’lib, 
tebranish 
Ponasimon 
tasmali 
uzatgichning 5 doimo tarang turishini ta’minlaydi. Tasma 6 yordamida aylanma 
harakat Pichoq 8 o’rnatilgan shkivga 7 uzatiladi, valdan esa zanjirli uzatgich 9
va chervyakli reduktor yordamida vertikal valga 3 uzatiladi. 
Pichoqlar o’rnatilgan valning aylanish tezligini 1460-2940 
ayl/min
, 
tog’oraning aylanish birinchi bosqich tezligini 5-10 
ayl/min, 
ikkinchi bosqich 
tezligini esa 5-20 
ayl/min
oralig’ida o’zgartirish mumkin. Tog’ora sig’imi 120 
l
, 
yuklash koeffitsienti 60%, bir marotaba yuklanadigan mahsulot miqdori 72 
kg
-ni 
tashkil etadi. Kutterlash tsiklining uzunligi (maydalanadigan mahsulot turiga 
qarab) 4-7 
min 
-ni tashkil etadi. Pichoq o’rnatilgan val o’rtasi qalinlashgan 
aylana shakldagi kesimga ega. Qalinlashgan joyidagi Pazga qalinligi 5 mm 
bo’lgan o’roq shaklidagi Pichoq 12 o’rnatiladi. Pichoqlarning soni olti dona. 

---

163 
Ular valda gayka va kontrgayka yordamida mustahkam o’rnatilgan, vintli liniya 
bo’yicha joylashtirilgan, bir-biriga nisbatan 60
o
-ga siljitilgan. 
Val korPuslarda joylashtirilgan kronshteynda 10 o’rnatilgan sharikli-
PodshiPniklarda 11 aylanadi. O’roqsimon Pichoq o’rnatilgan valning yuqori qismi 
qobiq 13 bilan berkitilgan. Qobiq ishlash uchun xavfsiz sharoit yaratadi va Pichoqli 
val aylanish vaqtida farshning kutterdan otilib chiqishiga to’sqinlik qiladi. Qobiq 13 
qarshi yuk 15 bilan muvozanatlangan o’qda 14 aylanadi. Bu uning ochilishini 
yengillashtiradi.
Qobiqning ochilishi elektrodvigatelning ishlashi bilan blokirovkalangan, ya’ni 
qobiq ko’tarilganda kontakt uziladi va elektroenergiya berilishi to’xtaydi, ham 
elektrodvigatel ham Pichoqli val aylanishdan to’xtaydi.
Elektrodvigatel faqat qobiq berkitilgan holatda yana yoqilishi mumkin. Bu 
ishlovchi odamlarning xavfsizligini ta’minlaydi. 
Tog’oraning 2 osti yarim doira kesimdagi shaklga ega va Pichoqlar 
aylanishi traektoriyasining radiusiga teng. Pichoq chetlari va tog’ora orasidagi 
zazor 1,5-2 
mm
-ga teng. Pichoqlarni unga yoPishgan qiyma bo’laklaridan 
tozalash uchun qobiq 13 ichida Pazli sidirgich o’rnatilgan, uning Pazlari orasidan 
Pichoqlar o’tadi va farshdan tozalanadi.
Kutter ishlashi uchun go’sht (qiyma) aylanayotgan tog’oraga solinadi va 
Pichoqli val ishga tushiriladi. Go’shtli tog’ora aylanadi va go’shtni Pichoq ostiga 
beradi. Bunda xom ashyo nihoyatda qizib ketadi. SHuning uchun unga sovuq suv 
yax generatorida tayyorlangan tangasimon yax, qor ko’shiladi. Qutterni bil xilda 
yuklash zarur. Kutterlashda qiymaga ziravorlar qo’shiladi, ular kutterda yaxshi 
qo’shiladi.
Oxirgi vaqtda go’sht kombinatlarida ayrim turdagi kolbasalar uchun farsh 
tayrlashda go’sht va ziravorlardan tashqari kutterga shPik qushiladi. U 
o’roqsimon Pichoqlar yordamida yaxshi maydalanadi va farsh bilan yaxshi 
aralashadi.
Kutterlash tugagach, qiyma tog’oradan maxsus mexanizm yordamida 
tushiriladi. Mexanizm alyuminiydan tayyorlangan diskdan 16 iborat sfera 
shaklida, 0,6
kVt
quvvatli individual elektrodvigateldan 18 reduktor 19 orqali 
harakatlanuvchi valga 17 o’rnatilgan.
Bo’shatish diskining aylanish tezligi 61