Foydalanishning mazmuni va mohiyati

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 1 | ISSUE 3 | 2020 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2020: 4.804 
Academic Research, Uzbekistan 645  www.ares.uz 
birinchidan, o’tmishning madaniy merosi, uning rang-barangligi, o’zbek 
xalqining takrorlanmas iste'dod egalari bo’lgan ajdodlari haqida aniq va qiziqarli 
ma'lumot beradi; 
ikkinchidan ta’lim oluvchilarning o’zligini anglashi uchun boy ma'naviy oziq 
beradi; 
uchinchidan, o’zbek millati, sharq xalqlari tarixi, dini madaniyati, urf-odatlari, 
an'analari; udumlari haqida badiiy ifoda vositalari asosida ilmiy, haqqoniy, tarixiy 
ma'lumotlarni egallashga muvaffaq bo’ladi;
to’rtinchidan, sharq xalqlari, o’zbek xalqi ruhiy holati, axloq-odob mezonlaridan 
qahramonlik, jasurlik, mehnatsevarlik insonparvarlik, mehmonnavozlik, imon e'tiqod, 
sevgida sadoqat kabi qadriyatlar haqida atroflicha ma'lumot olishga muyassar bo’ladi.
 
MUHOKAMA 
Badiiy adabiyot obrazlaridan foydalanish o’qituvchi bayoniing ko’rsatmaliligini 
ta'minlaydi, uni aniqlashtiradi, o’quvchilar o’tmish haqida jonli tasavvur hosil qiladi. 
Badiiy adabiyotning roli bu bilan tugamaydi. Ma'lum davrning ijtimoiy hodisalarini 
real aks ettiruvchi haqiqiy badiiy obraz, tipik obrazlar o’sha ijtimoiy hodisaning 
mohiyatini ifodalaydi. O’qituvchi bayonida badiiy adabiyotdan olingan namunalar 
bayonning emotsional bo’lishini ham ta'minlaydi, o’rganilayotgan tarixiy voqealarga 
nisbatan o’quvchilarda xayrixohlik, zavqlanish, afsuslanish kayfiyatlarini, nafrat yoki 
hayrat tuyg’ularini tug’diradi.
Tarix o’qitishda foydalaniladigan badiiy adabiyotlarni ikki guruhga bo’lish 
mumkin:
-o’rganilayotgan davrning adabiy yodgorliklari; 
-tarixiy belletristik asarlar 
Adabiy yodgorliklariga tarixiy hodisa va voqealarni o’z zamondoshlari yozib 
qoldirgan asarlar kiradi. Bu guruhga kirgan asarlar tarix fani uchun o’tmishning o’ziga 
xos manbai bo’lib xizmat qiladi. Badiiy adabiyot yodgorliklari yozib olingan og’zaki 
ijodiyot asarlarini: afsonalar, dostonlar, qo’shiqlar, masallar va boshqalarni o’z ichiga 
oladi. Bunday asarlarning juda ko’pida voqelik qayta-qayta ishlangan, xalq fantaziyasi 
bilan boyitilgan va bezatilgan bo’ladi. Voqelikni ob'ektiv suratda tasvir qilgan asarlar, 
yodgorliklar bizgacha yetib kelmagan taqdirda o’zoq o’tmishni, masalan qadimgi 
Gretsiya tarixini yoritib berishda ana shunday asarlardan ham tanqid g’alviridan 
o’tkazib foydalaniladi. Gomer davridagi jamiyat tarixi Gomer dostonlaridan va qisman 
Grek afsonalaridan olingan epizodlarni tahlil qilish asosida ta'riflab beriladi, Badiiy 
yodgorliklarning asosiy ahamiyati shundan iboratki, ular o’z zamonidagi jamiyatning 
g’oyasini aks ettiradi va buni o’quvchilarning tushunib olishlariga tarixiy hodisalar va 

---