«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

2.3.«Inson munosabatlari» maktabi
.
Boshqaruv nazariyasida yangi yo’nalish asoschisi bo’lib E.Meyo hisoblanadi. 
Kotorn shahridagi «Uestern elektrik» firmasi zavodlarida ishchilar guruhlarini 13 
yil (1927-1939) davomida tajribada sinadi. Meyo shunday xulosaga keldi, 
ishchilarning mehnat unumdorligi vaqtincha mehnat sharoiti va ma’muriyat xatti-

---

26 
harakatlaridan emas, balki ularning muhitidagi ijtimoiy-psixologik omillarga ham 
bog’liq ekan.
«Inson munosabatlari» maktabining ko’zga ko’ringan vakillari K.Ardjeris, 
F.Xertsberg, D.Makgregor, R.Bleyk va boshqalar. 
Bu 
yo’nalishning 
asosiy 
holatlari 
kichik 
norasmiy 
guruhlarda 
munosabatlarning roliga qaratiladi. Boshqaruv amaliyotida guruhning ijtimoiy-
psixologik xususiyatlarini aniqlash va foydalanish muhimdir. Mazkur maktab 
vakillari boshqaruv tizimi ishchilari mehnatini
 
mukamallashtirish usullarini 
qidirishga alohida o’rin ajratadilar. 
 
2.4.Boshqaruvning «empirik» maktabi
.
Yirik menejerlar va maslahatchilarni birlashtirgan, boshqaruv nazariyasidagi 
uchinchi oqim vakillari shuni ma’lum qilishdiki, boshqaruv sohasidagi olimlarning 
asosiy vazifasi - amaliyot materiallarini yig’ish va e’lon qilish, shu asosda 
boshqaruvchilarga maslahatlar berishni ishlab chiqish hisoblanadi. «Empirik» 
maktab ikki asosiy yo’nalishda rivojlanmoqda. Korxonani boshqarishning u yoki 
bu muommolari bo’yicha aniq tashkiliy-texnikaviy va iqtisodiy tadqiqotlar olib 
borilmoqda va zamonaviy menejmentning yangi kontseptsiyalarini ishlab chiqish 
amalga oshirilmoqda. Bu birinchi navbatda «foydada ishtirok etish», «boshqaruvda 
ishtirok etish» kontseptsiyalaridir. «Empirik» maktabning ko’zga ko’ringan 
vakillari P.Duruker, R.Devis, L.Nyumen, D.Miller. 
Egallagan lavozimidan qat’iy nazar, har
 
bir boshqaruvchi quyidagi asosiy 
funktsiyalarni amalga oshiradi: 

Korxonaning maqsadlari, unga erishish yo’llarini aniqlash va shu asosda 
korxona ishchilari oldiga aniq vazifalarni qo’yish; 

Korxona
 
faoliyatini, ishlarni guruhlash, taqsimlash, muvofiq tuzilmani 
yaratish, kadrlarni tanlash va joylashtirish yo’li bilan tashkil etish; 

Ishchilarni rag’batlantirishni ta’minlash; va boshqaruvchi bilan 
boshqariluvchi o’rtasidagi aloqani nazorat qilish. 

Tashkilot va unda band bo’lgan shaxslar faoliyatini me’yorlashtirish, tahlil 
qilish va baholash; 

Ishchilar istaklarini ularning faoliyati natijasiga bog’liq holda 
rag’batlantirish.
Umuman olganda, «empirik» maktab qator dolzarb boshqaruv muammolarini 
qo’yish va hal qilish tarafdori bo’lgan. Bular zamonaviy yirik sanoat ishlab 
chiqarishi, shuningdek boshqaruv funktsiyalari klassifikatsiyasi va