1 A. X. O‘roqov
Yüklə 10,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VI-BOB. AVTOMOBIL YO‘LLARINI JORIY TA’MIRLASH TEXNOLOGIYALARI 6.1. Yo‘ldagi nuqsonlar turlari va yuzaga kelish sabablari
|
Nazorat savollari
1. Avtomobil yo‘llarini ko‘kalamzorlashtirish tasnifi turlari haqida ma’lumot bering? 2. Avtomobil yo‘llarini himoyalovchi ko‘kalamzorlashtirishga nimalar kiradi? 3. Qordan himoyalovchi ko‘kalamzorlashtirishga nimalar kiradi? 4. Avtomobil yo‘llarini manzaraviy ko‘kalamzorlashtirish nimalardan iborat? 5. Qordan, qumdan himoyalovchi va manzaraviy ko‘kalamzorlashtirishda qo‘llaniladigan daraxt turlari haqida ma’lumot bering? 6. Qumdan himoyalovchi ko‘kalamzorlashtirish vazifasi nimadan iborat? 7. Emirilishga qarshi ko‘kalamzorlashtirish nima maqsadda amalga oshiriladi? 8. Ko‘chatlarni ekish texnologiyasi va ularni parvarishlash haqida ma’lumot bering? 9. Ekinlarni parvarishlash ishlariga nimalar kiradi? 10. Manzaraviy ko‘kalamzorlashtirish ishlari va usullari haqida nimalarni bilasiz? 218 VI-BOB. AVTOMOBIL YO‘LLARINI JORIY TA’MIRLASH TEXNOLOGIYALARI 6.1. Yo‘ldagi nuqsonlar turlari va yuzaga kelish sabablari Odatdagi nuqsonlarni tasnifi va tavsifi 6.1-jadval N t/r Nuqsonlar turi Nuqsonlar tavsifi 1 Yoriqlar Tor bo‘shliqlar paydo bo‘lishi bilan materialni olib tashlamasdan qoplamaning yaxlitligini buzilishi 1.1 Yagona Bir-biridan 4 m dan ortiq masofada joylashgan uzunlamasına va ko‘ndalang bitta yoriqlar hech qanday naqshga rioya qilmasdan 1.2 Yoriqlari to‘ri Qoplama yuzasini 0,5-1 m tomoni bilan ko‘pburchaklarga ajratadigan o‘zaro kesishadigan yoriqlar 1.3 Ochiq yoriqlar Ochilish kengligi 3 mm va undan ko‘p bo‘lgan tugallanmagan yoriqlar 2 Deformatsiya Materialni olib tashlamasdan, qoplamaning bo‘ylama va ko‘ndalang profilini o‘zgarishi 2.1 To‘lqinlar Yo‘lning o‘qiga nisbatan cho‘zilish va balandliklar bo‘ylab uzunlamasına yo‘nalishda burilish 2.2 Cho‘kishlar Qoplama profilining yumshoq qirralari bo‘lgan bo‘shliqlar shaklida buzilishi, ko‘pincha yoriqlar tarmog'i bilan birga keladi 2.3 G’ildirak izi Ko‘pincha bo‘ylama yoriqlar va yoriqlar tarmog'i bilan birga keladigan uchish-qo‘nish yo‘lagi bo‘ylab qoplamaning ko‘ndalang profilini buzish 2.4 Surilishlar Tormozlash va tik tushish joylarida kuzatiladigan qoplama joy almashtirishlari 3 Buzulishlar Materialni olib tashlash bilan qoplamaning yaxlitligini buzish 3.1 O‘yiqlar Qoplamani aniq belgilangan qirralari bilan (3 sm dan oshiq chuqurlikda va 200 sm2) turli shakllardagi chuqurchalar shaklida yo‘q qilish. 3.2 To‘kilishlar Mineralli material donalari yo‘qolishi sababli yo‘l sirtining buzilishi (chuqurligi 3 sm dan kam va 200 sm2 maydonda) 219 3.3 Ko‘chishkar Suv va sovuq bilan yo‘q qilingan yupqa plyonkalar va parchalanadigan materiallarning tozalanishi tufayli qoplama yuzasining buzilishi. 3.4 Uzilishlar Yo‘lning to‘liq qalinligi bo‘ylab ko‘ndalang profilning keskin buzilishi va yoriqlar tarmog'i bilan to‘liq buzulishi 3.5 Yo‘lcheti ko‘chishi sement-beton qoplamali plitalarning choklari va burchaklarining qirralarini yo‘q qilish, ularning kesishgan joylarida qattiq poydevor qirralarini yo‘q qilish 3.6 Taroq Ko‘ndalang cho‘zilish va tushkunliklar shaklida ezilgan tosh, shag'al va tuproq qoplamalarini yo‘q qilish 4 Bog’lovchi yuzaga chiqishi 1 m2 dan ortiq maydon bilan qoplama yuzasida ortiqcha biriktirgich mavjudligi 5 Yo‘l poyi 5.1 Yo‘l poyi yuvilishi Er usti suvlari bilan yo‘l poyiatsiya 5.2 Yo‘l chetlari cho‘lishi Yumshoq profil qirralari yumshoq qirrali bo‘shliqlar shaklida buzilish 5.3 Yo‘l cheti buzilishi Aniqlangan qirralar bilan har xil shakllardagi tushkunlik paydo bo‘lishi bilan mustahkamlangan yoki mustahkamlanmagan yo‘lakning yaxlitligini buzish 5.4 Ko‘pchish Tuproqni sirtga ekstraktsiya qilish yoki qoplamaning egilishi bilan qoplamadagi yoriqlar 6 Qishki saqlashdagi nuqsonlar 6.1 Qor to‘planishi Yo‘l sirtidagi qor, transport vositalarining ta'siri ostida siqilishga uchragan 6.2 Qor devori Qor to‘planishi va yo‘l sirtidan chiqib ketish natijasida bo‘ylama mil shaklida hosil bo‘lgan qor to‘planishi 6.3 Qishki sirpanchiq Qor ko‘chasi yoki oynali muz qatlami, muz qatlami paydo bo‘lishi natijasida yo‘lning tiqilib qolishi va dam olish joylari va transport vositalarining to‘xtab turishi 6.4 Muzlama Yo‘l yuzasida suyuq yog'ingarchilik (yomg'ir, tuman va erigan suv) muzlashidan kelib chiqqan qalinligi 1 dan 10 mm gacha bo‘lgan silliq muz qatlami. 6.5 Zichlanmagan qor Qor yoki yomg'irdan keyin hosil bo‘lgan konsolidatsiyalanmagan qor qatlami, shuningdek xloridlar 220 bilan aralashtirilgan deyarli konsolidatsiyalanmagan qor qatlami 7 Ko‘priklar, yo‘llar, yo‘l o‘tkazgichlardagi nuqsonlar, 7.1 Mastik kengayish bo‘g'inlarini chipslash Mastikaning qarishi va transport vositalaridan dinamik yuklarning ta'siri tufayli kengayish bo‘g'inlarining siqilishini buzish 7.2 Ko‘prikning ko‘milish bilan kesishgan joyidagi tortmalar Qirg'oq va ko‘prikning kesishmasida qoplama profilini tushirish 7.3 Panelning alohida bo‘limlariga zarar Panelning alohida bo‘limlarida tutqich yoki panjara rangining buzilishi, shuningdek balandlikdagi yoki mahkamlash joyidagi tokchalarga mexanik shikastlanishlar 7.4 Kanal o‘sishi Ko‘prikni tekislashda oqimning normal harakatlanishiga to‘sqinlik qiladigan butalar va daraxtlarning mavjudligi 7.5 Tartibga soluvchi tuzilmalar, konuslar va qirg'oqlarning yonbag'irlarini yo‘q qilish Tuproqni tartibga soluvchi tuzilmalar, konuslar va qirg'oqlarning yon bag'irlari ostidan yuvish 7.6 Alohida elementlarning sirtlari va tuzilishini buzish Armatura, alohida soch yoriqlari va bo‘shliqlarning tashqi yuzalarida yagona oqimlarning mavjudligi (metall konstruktsiyalarda, metall korroziyasiz ba'zi joylarda bo‘yoq qatlamining shikastlanishi). 7.7 Tayanch izining ifloslanishi Qopqoq va tayanchlar orasidagi qo‘llab-quvvatlash tugunlari o‘rnatiladigan joylarda axloqsizlik, qor-muz massasi mavjudligi, kerak bo‘lganda moylashning etishmasligi 8 Quvurlardagi nuqsonlar 8.1 Quvurlarning loyqalanishi Quvurlarning kesimida va uchlarida loy zarralarini yotqizish 8.2 O‘tkazgichlarning bo‘g'inlari orasidagi tikuvlarni ochish Choklar germetikligining buzulishi 8.3 Quvurlardagi poydevorning Nishablarning mustahkamlangan yuzasining yaxlitligini buzish va trubaning uchini materialning yorilishi 221 mustahkamlangan qiyaliklarini mahalliy yo‘q qilish 9 Yo‘l belgilari va belgilarining kamchiliklari 9.1 Yo‘l belgisining ifloslanishi Belgining ishchi yuzasida chang va tartibsizlik qatlami paydo bo‘lishi natijasida alomatlarni idrok etishning pasayishi 9.2 Belgilarning yaroqsizligi Amaldagi standart talablariga javob bermaydigan belgilar, shuningdek buzilgan belgilar bilan deformatsiyalangan (egilgan) belgilar 9.3 Yo‘l belgi chizig’ining yemirilishi Yo‘l belgilarining yaxlitligini buzish 10 Ifloslanish Yo‘lning va (yoki) yo‘lning tarkibiy elementlarida begona narsalar, chang va loy mavjudligi 11 To‘xtab qolgan suv Yo‘lning yon tomonida, drenaj tizimida suvning drenaj tizimida to‘planishi, drenaj tizimining deformatsiyalari va buzilishi yoki buzilishi yoki buzilishi mavjudligi (drenaj, quvurlar, drenaj kanallari) Qatnov qismidagi nuqsonlar Rasm 6.1. Qoplamaning chekkasida va bitumni terlash uchun ishlov berilmagan joylarda ifloslanish chiziqlar mavjudligi Izoh: 1 m 2 dan ortiq maydon bilan qoplama yuzasida ortiqcha biriktiruvchi mavjudligi va to‘qimalarining rangi o‘zgarishi. Rasm 6.2. Qoplamada ishlov berilmagan yoriqlarning ko‘rinishi. 222 Izoh: Asfalt yuzasida o‘zboshimchalik shaklidagi yoriqlar, ochilish kengligi 3 mm va undan ko‘p bo‘lgan joylar, shuningdek mastik bilan to‘ldirilmagan kengaytirish joylari mavjudligi. Rasm 6.3. 15 × 60 × 5 sm (uzunligi × kengligi × chuqurligi) dan oshmaydigan shikastlanishlar (teshiklar) ko‘prik yo‘liga ham tegishlidir. Izoh: Qatlamni keskin aniqlangan qirralari (chuqurligi 3 sm dan oshiq va maydoni 200 sm2), shu jumladan ko‘priklar yo‘lida vayron qilish. Rasm 6.4. O‘tuvchi turdagi qoplamalardagi g’ildirak izi Izoh: uchish-qo‘nish yo‘laklari bo‘ylab lokalizatsiya qilingan qoplamaning ko‘ndalang profilining tekis buzilishi. Rasm 6.5. Taroqsimon profil buzilishi Izoh: ko‘ndalang chirish va tushkunlik shaklida ezilgan tosh, shag'al va tuproq qoplamalarini yo‘q qilish. 223 Yo‘l poyidagi nuqsonlar nuqsonlari va yo‘lning ajratuvchi qismi Rasm 6.6. Ajratish chizig'ida, yo‘l chetida va yo‘l poyining yon bag'irlarida alohida begona narsalarning mavjudligi Izoh: Ajratish chizig'ida, yo‘l poyining yo‘l chetida va yonbag'rida tashlab ketilgan begona narsalar, yo‘l materiallari, buyumlar va inshootlar. Rasm 6.7. Chegara bo‘lmaganda, yo‘l chetidagi va ajratuvchi chiziqning qatnov qismiga ko‘tarilishi Ta'rif: Yo‘l bo‘lagi bo‘lmasa, yo‘lning qatnov qismi sathidan yuqoriga qarab ko‘taruvchi yoki bo‘luvchi chiziqlar. Rasm 6.8. To‘siq bo‘lmaganda, yo‘lning chekkasiga nisbatan yelkalarni va ajratuvchi chiziqlarni ostiga tushirish. 224 Ta'rif: Yo‘l chetlari yoki bo‘luvchi chiziqlar bo‘laklari bo‘lmaganda, ularni qo‘shilish joyida, yo‘lning qatnov qismining chetiga nisbatan past baholanadi (balandlik keskin farq bilan). Rasm 6.9. Yon tomonlarda va ajratuvchi chiziqlardagi suvning shikastlanishi, pasayishi va turg'unlikning mavjudligi Ta'rif: yo‘lning yon tomonida yoki ajratuvchi chiziqda deformatsiyaning mavjudligi, shitirlash, tushish yoki xiralashish. Rasm 6.10. Yon bag'irlarda, yonbag'irlarda va ajratuvchi chiziqda daraxtli-butali o‘simliklarning mavjudligi Ta'rif: Yo‘l chetidagi butalar va daraxtlar, qiyaliklar va ajratuvchi chiziqlar, ko‘rinishni cheklab, qor to‘planishiga va drenajlanishning oldini olishga yordam beradi. Rasm 6.11. Drenaj tizimining holati (drenaj yo‘llari, suv quduqlari, drenaj kanallari) Ta'rif: Drenaj ariqlari yuviladi, shilimshiq, o‘t yoki buta bilan qoplangan. Xavfsiz bo‘ylama qiyalik, erkin o‘tish va drenaj inshootlarida suvning turg'unligi. Tovoqlar, tez oqimlar va suv quduqlarining tuzilishini va ifloslanishini yo‘q qilish. 225 Rasm 6.12. Kengayish bo‘g'imlari bo‘ylab yulka qatlamlarini lokal ravishda yo‘q qilish, mastik chipslari Ta'rif: ko‘priklarning kengayish bo‘g'inlari bo‘ylab ko‘ndalang choklar va ko‘ndalang yoriqlar shaklida yulka qatlamlarini mahalliy yo‘q qilish. Chipping mastik bilan kengaytirish bo‘g'imlarining mahkamligini buzish. Rasm 6.13. Ko‘prikning ko‘milish bilan kesishgan qismida kesishmalar mavjudligi Ta'rif: Qovurg'a va ko‘prik adapteri plitasining kesishmasida qoplama profilini tushirish. Rasm 6.14. Qirg'oq va suv o‘tkazgich kallagi qiyaliklarini mustahkamlash Ta'rif: Nishablarning mustahkamlangan yuzasining yaxlitligini buzish va trubaning uchlari materialining yorilishi. Tuzilish va yo‘l sharoitidagi nuqsonlar 226 Rasm 6.15. Amaldagi standartlar, me'yorlar va qoidalarni buzgan holda harakatni tashkil qilish uchun texnik vositalarni o‘rnatish Ta'rif: Amaldagi standartlar, me'yorlar va qoidalarni buzgan holda tashkil etilgan harakatni tashkil qilishning texnik vositalarining mavjudligi. Yüklə 10,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|