Orom og‘ushida dilrabo bu tun: Oydin zulumotda jilmayar bahor

Go‘zal 
MATYOQUBOVA 
1974-yili tug‘ilgan. 
O‘zbekiston Milliy 
universitetining O‘zbek 
filologiyasi fakultetini 
tamomlagan. 
“Sukunat jarangi” , 
“Uchayotgan yaproq 
soyasi” , “Shabada 
qirg‘og‘i” nomli 
she’riy kitoblari 
chop etilgan. “O‘zbek 
modern she’riyati”, 
“Yoshlar kitobi” , 
“Anor” to‘plamlariga 
she’rlari kiritilgan.
tamoman boshqa bir odamga evrilamiz. 
Biroq bizning bu mulohazalarimiz Rauf 
Parfi shaxsiga tegishli emas. Chunki 
Rauf Parfining she’rda hayotdagidek va 
hayotda she’rdagidek yashab o‘tganini 
tarixiy dalillar tasdiqlaydi.
Rauf Parfi ijodi davomida ozod 
insonni kuylab o‘tgan shoirdir. 
Uning she’rlarining tarhi, memorial 
ko‘rinishi va ichki bezaklari ham 
ozodlik, erk, vatan, umumturkiylik 
degan yaxlit bir chiziqdan o‘tadi. 
Rauf Parfining she’rlarini kuzatar 
ekansiz, erk va ozodlik kurashchilari 
bo‘lgan jadidlarga bag‘ishlangan 
asarlarga tez-tez duch kelamiz. 
Shoir dunyoning qaysi burchida 
bo‘lmasin, vatan uchun kurashgan, 
Ozodlik uchun jon bergan insonlarga 
bag‘ishlab asarlar bitadi.
“Rauf Parfi she’riyatining asosiy 
mavzusi bu – shaxs erki, Vatan 
mustaqilligi va Turkiston, turk 
dunyosining birligidir; XX asr turk 
odamining abadiy shuurini, keskin 
foje ruhiyatini muqaddas turkiy tilda 
ifodalashga jazm etgan va murodiga 
yetgan jasoratli she’riyatdir”, – deydi 
filolgiya fanlari doktori, professor 
No‘mon Rahimjonov “Sakina” kitobiga 
yozgan so‘zboshisida.
Rauf Parfi xalqning bir bo‘lagi sifatida, 
olov ichida turib olov haqida she’r bitgan 
shoirdir.
40
TADQIQOT
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Mana shoirning “Vatan haqida Bernd Iyentshga 
maktubim” she’ri:
Vatan haqida senga, Bernd,
Shu maktubni yozayotgan paytim 
Tashqarida qor yog‘moqda ezgin-ezgin,
Oppoq-oppoq, lo‘ppi-lo‘ppi. Nelarni yog‘ar qor?
Taxayyul yog‘ar. Taxayyul otiga mingan osmon.
Bernd, bunday yashash axir, ko‘p qiyindir balkim.
Bernd, balkim xastalagan bizni bemavrid
Yigirmanchi asr, deb nomlangan og‘riq.
O‘tinaman, balandparvoz so‘zlar, deb o‘ylama tag‘in,
Ehtimol, yechib tashlashimiz kerakdir qora ro‘molini
dardli xotirotning munglug‘ boshidan.
Bu minbarlarda hayqirib o‘qilgan she’rlardan 
keskin farq qiladi: misralarda og‘riq bor, dard bor, 
iztirob bor. Go‘yoki shoir olmon ijodkori bilan 
hasratlashuv bahonasida Vatanning o‘tmishini, 
kechmishini, u haqdagi tushunchalarini she’rga 
singdiradi. Bu she’rning tag ma’nosida otlarning 
dupuri, odamlarning hayqiriqlari, tanklarning ovozi 
bor. Oppoq, lo‘ppi-lo‘ppi yog‘ayotgan qor ertangi baxtli 
va osuda hayot uchun bashoratday taassurot qoldiradi. 
Xullas, Vatan haqida hayqirmasdan turib ham go‘zal 
va ichkin she’r yozish mumkinligini Rauf Parfining 
ushbu she’ri isbotlab beradi.
Rauf Parfi ijodida o‘tgan asr jadidlariga 
bag‘ishlangan yoki bevosita ulardan iqtibos keltirib 
yozilgan she’rlar anchagina. Shularning o‘ziyoq Rauf 
Parfi fikran va ruhan jadidlarga yaqin ekanini, jadidlar 
davomchisi sifatida maydonga otilib chiqqanini 
anglatadi.
Uning millat dardida yozilgan she’rlarining 
har birida o‘zining shoirlik, insonlik e’tiqodiga 
qarshi bormagan. Shu bois bularni chin ma’nodagi 
qahramonlik va jasorat namunalari deyish mumkin. 
Rauf Parfi nima uchun o‘z she’rlarida jadid adabiyoti 
va jadid namoyandalariga tez-tez murojaat 
qiladi? Avvalo, g‘oyaviy maslakdoshlik, tafakkur 
davomchiligi maqomi va qaysidir jihatdan buni 
tasavvufdagi uvaysiylikka qiyos qilish mumkin.
Olim Ibrohim Usmonov “Tasavvufda 
uvaysiylik yo‘li” nomli maqolasida uvaysiylik 
haqida shunday yozadi: “Uvaysiylik 
– bir kishining o‘zi zohiran 
ko‘rmagan shaxs yoki bir guruh 
shaxslardan ma’naviy bog‘lanish 
orqali ilm olishi va buning 
natijasida paydo bo‘lgan yo‘nalishni 
anglatuvchi tasavvuf istilohi, 
tariqatlarda sayr-u suluk bir shayx 
rahbarligida amalga oshiriladi. Shu 
bilan birga, istisno hollarda shayxsiz 
ham Haqqa erishish mumkin. Bu 
yo‘lga uvaysiylik deyiladi.”
Rauf Parfi ijodda, adabiyot va 
millat yo‘lidagi amallarida jadidlar 
ruhoniyatiga g‘oyibona bog‘lanishni 
kuzatish mumkin.
Shoirning “Abdulhamid 
Sulaymon Cho‘lpon” “Usmon Nosir”, 
“Ona Turkiston”, “Abdurauf Fitrat” 
kabi she’rlari jadidlarga, ya’ni jadidlar 
ilgari surgan ma’naviy-ma’rifiy, milliy 
g‘oyalarga bag‘ishlangan. Ularning 
har birida millatni asrlar davomida 
tashvishlantirib kelgan o‘ylar she’rning 
o‘q chizig‘idan o‘tadi. Shoirning 
“Abdulhamid Sulaymon Cho‘lpon” deb 
nomlangan she’ri:
41
adabiy-ijtimoiy jurnal
www.ziyouz.com kutubxonasi

---