Asif Atanın – İnam Atanın Mütləqə İnam Ocağı
Yüklə 3,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elçin Həsənov
- Qaranlıq və işıq
|
Üstün Atalı (Ataya səcdə edib, bayrağı öpür – T.A.): Ay içində Ocaq üçün elədiyim əməl hansısa tədbiri köçürmək olub. Elçin bəyin “Beşikbaşı” Mərasiminə qatılmışam. Bacardığımı eləməyə çalışmı- şam. Şabran rayonunda Ocağa yaxın birinin qız övladının toyunda söz dedim. Əslində mən orda heç kimi tanımırdım. Söz demək üçün gözləməli oldum. Söz deyəndən sonra o mühitdə sıxıldım. Çətindir söz demək, həm də sözün sanbalını yaratmaq, dediyini həm də yaşamaq. Qarışmamaq, qoşulmamaq. Bir şeyə əmin oldum ki, biz Beşikbaşı Mərasimində sözümüzü deyib çıxırıq. Bu tam mənada ağlıma çatdı. 84
Yəni qaldıqca həm söz adiləşir, həm özün adiləşirsən. Dediyin fikirlər hardasa sehrini itirir. Ümumi bu aykı halım gərgin olub. O gərginliyi ağlımda özüm- özümlə vuruşmalarla, içimdəkilərlə yaşayıram. Bir şeyi anladım ki, əgər halım o hal deyilsə, əgər ağlımın gücü çatmayan şeylər varsa, onda o ağlı yetirmək gərəkdir. Yetirmək necə olar? Ancaq Ocağı öyrənməklə. Tam olaraq öyrənməklə, özünü yaratmaqla. Əgər nəyisə anlamırsansa, hansısa münasibəti anlamırsansa, deməli, o səviyyəni yaratmaq gərəkdir. Bu gərginlikdən çıxmaq üçün “Ata Səsi” kitabını oxudum. Bizə mərasimdə onları təqdim eləmişdilər. Mən onun demək olar 50-60 səhifəsini oxumuşam. Hələ ki, özümdə onu vərdiş elətdirə bilməmişm. Görürsən oxuyub gedirəm, tamam məni düşün- cədən alır, qayıdıb bir də oxuyuram. Tam fikrimi ora toplaya bilmi- rəm. Oxuduqca düşünürəm ki, Ata orda sözləri deyir və kimə ümid eləyir. Əslində Ata özü öz çatdığına inanıb deyir. Bilir ki, o çatıb, sən də çata bilərsən. Məğz bu idi. Adam bəzən hər hansı bir şey oxuyanda görürsən ki, orda deyilən söz, keçirdiyin duyğular sənə də aiddir. Ata orda belə bir şey deyir: “İstəyimiz odur ki, insan Müt- ləqləşsin. Ona mane olan özüdür”. Bax bu fikrin altından özüm üçün bir xətt çəkdim ki, insana mane olan nədir? Ancaq özü. Özü özünə həm dostdur, həm də düşməndir. Ucalmaqdan, kamillikdən özü özünü qırağa çəkir. Başqa heç kim ona heç nə eləmir. Nə toplum, nə mühit insana mane ola bilməz. Ən böyük maneə içdədir. Əgər içimə adilik axırsa, onu ifadə etməyə çalışıram. Çünkü heç nə gizli qalmır.
85
Müqəddəslik, sevgi halı mənim içimə giribsə, onu istəyirəm ifadə eləyim. Yayda səfərlərə gedəndə Atanı fikirləşirdim. İçimə dolurdu və başlayırdım bir-bir Ocaqçılara zəng eləməyə. Əslində bu yaxşı bir hal idi. Yəni içimə dolur o sevgi, Ocağa qarşı olan münasibət. İstə- yirdim onu paylaşam. Eyni zamanda əgər içimə adilik axırsa, mən istəsəm də, istəməsəm də, o mənim sözümdə, hərəkətimdə özünü göstərir. Yəni gizli heç nə qalmır. Ata orda bir fikir deyir: “Hamımız toplumun içində murdar oluruq. Hamımız qapını açıb içəri girəndə, müəssisələşəndə murdar oluruq”. Belə baxanda adama qəribə görsə- nir. Yəni müəssisələşəndə murdar olmaq. Ancaq oturub öz işində, yörəndə, yörənin keçirdiyi iclasları görəndə nəyinsə, kiminsə xati- rinə, nə üçünsə yığışdığını biləndə, doğrudanda adam murdarlıq görür. İş yerimdə keçirdiyimiz oxul iclasları yalan və yorucu olur. Artıq hamı bilir ki, nə saxtadır, nə doğrudur. Hər bir şey formaldır. Əslində ona qoşulmaq, o murdarlığa qoşulmaq kimi bir şeydir. İcla- sın məqsədi maraqları qorumaq, qanunlara tabe etməkdir. Tabeçilik altında murdarlaşır insan. Ata orda deyir, “mən qəti əminəm ki, insan dünyaya sığmır, ancaq vətənə sığır”. Muğam haqqında Atadan müsa- hibə alanda Ata o fikri deyir. Bir vaxtlar mən düşünürdüm Ocağı xalqa vermək üçün dış ölkəyə getmək daha yaxşı olar. Orda daha tez qəbul olunar. Ancaq Atanın muğam haqqındakı fikri onun tərsini dedi. Yəni çağdaş muğam ifaçılarının dış ölkələrə üz tutması, bunu əsas iş bilməsi yanlışdır. Vətəndə muğamı necə sevdirə bilmişik. Məsələn, mənim öz evimdə, öz içimdə bu sevgini yarada bilmişəm- mi? İçimdə muğama sevgi dərk səviyyəsində deyil, sayğı səviyyəsin- dədir. Yəni Atanın və zaman-zaman Soylu Atalının dilin-dən eşit- diyim bilgilərdir. Tam olaraq mən muğama başdan-ayağa qulaq as- mamışam, vaxt ayırmamışam. Əslində bu bir suçdur. Onu mən dəyər kimi xalqa sunuram, ancaq özüm o dəyərdən bəhrələn-mirəm. Dedi- yimlə əməlim üst-üstə düşmür. Bunu yetirmək gərəkdir. Ata orda söz deyir: “Muğam ona görə fəlsəfədir ki, insan pillə-pillə, hal-hal dəyişir, kamilləşir, ilahiləşir və son məqamda içində rüşeym halında olan, tam, bütöv şəkildə üzə çıxan, yerə-göyə sığmayan Allahla (yeri-göyü yaradan Allahla yox, kamillik rəmzi olan Allahla) üzləşir, ona qovuşur”. Bu, elə bil, mənim üçün muğamın tərifi oldu, bunu bəlkə 20 dəfə oxudum. Belə düşündüm ki, əslində buna qulaq asa-asa da insan içdən arına bilər. Oxuduqca ağlıma çatır ki, gör mən özümü nələrdən ayırmışam. O düşüncələrdən, ona yetmək diləyindən. Halım getdikcə durğunlaşır.
86
Özüm-özümə tam hesabat verməmişəm. Gərək birinci özün özünlə danışasan. Bir şeyi dəqiq bilirəm ki, hər gün Ocaqlaşmaq, hər gün öyrənmək gərəkdir. Duyuram ki, halı qorumaq, yenilənmək üçün başlamaq gərəkdir. Yetdiyimi az saymaq, daha artığına yetmək gə- rək. İçimdəki heyrəti oyatmalıyam.
ay, ümumiyyətlə, elə aylarım olur ki, sanki beynimdə hər şey çalxalanır. Fikirlərim tamam qarışır yaşamla, gedişatla bağlı. O məqamda halımı ifadə eləyib yazmaq istəyirəm, görürəm ki, ifadə eləmək istədiyim məni qane eləmir. Onlardan bir məqamı demək istəyirəm. Mən yaşam boyu kimsədən kömək almamışam. İstər yüksək oxulda, istər hərbidə. Hansısa sorunla üzləşəndə mənə ən çox anam deyib ki, səbrli ol, kimimiz var axı. Belə şeylər mənim psixologiyama pis oturub və mən səbr eləyərək, haqsızlığa öyrən- cəkli olmuşam. Mənim istər işə düzəlməyimdə, istər başqa işlərdə heç bir istəyim qaydasında getməyib. Bu da mənim özümə inam- sızlığımdan irəli gəlib. Oxuduqlarımla bağlı məqamlarda gəldiyim qənaətləri bölüşmək istəyirəm. Ay içində Ocaq Yükümlüsünün “İnamlaşmaya – milli var olmaya çağırış”, Ulusəs və Günev Atalıların kitablarından bəlli his- sələr oxumuşam. Onu da indiki yaşamla bağlı, durumla bağlı, yörədən fərqli, daha doğrusu, ümidli, həqiqətə daha yaxın düşünmək məqsədilə oxumuşam. Buna bəlli dərəcədə yetmişəm. Kiminlə söh- bət eləyirsən başlayır gileylənməyə. Özünü rahatsız edən qayğıları dilə gətirməyə. Bu gileylilik saysız-hesabsız, bir-birindən heç bir fərqi olmayan səbəblərlə doludur. Fizik alim İsaak Nyuton hərəkətin səbəbini araşdırır. Məsələn, sürətin səbəbi hərəkət, hərəkətin səbəbi enerji, onun səbəbi filan şey deyir. Belə qərara gəlir ki, hardansa başlamalıdır. Bəlli başlanğıc nöqtə olmalıdır. Mən də hesab eləyirəm bütün gileyliliklərin yalnız bir səbəbi var: Amalsızlıq, inamsızlıq, ruhsuzluq. Adamlar sanki kordur, yalnız ağıllarına gələn fantaziya- larla danışırlar. Dediklərinin hamısı çeynənilmiş sözlərdir. Yalnız Amalda yeni fikir, yeni hal görürəm. Oxuduqlarım içimə işıq salır və mən daha aydın düşünə bilirəm. Gərgin, bədbin, hiddətli, yalan dü- şüncələrin əsarətindən özgür oluram. Günev Atalının kitabına ön sözdə Ocaq Yükümlüsü qeyd eləyir ki, “çətinliklər onu daha da müdrikləşdirdi. Çünkü insan, millət sevgisi onun həyatının ana xəttidir”. Mən Amalın çətinliyini o qədər görməsəm də, həyat
87
yönündə olan çətinliklər məni əyə bilir. Ancaq Ocaq Yükümlüsü gör- düyü əməlləri uca, fərəhli, inamla ifadə eləməsi məni etkiləndirir. Gördüyüm işlərin o qədər fərqinə varmasam da, o danışanda sanki mən də qanadlanıram və içimdə onun kimi böyük hünər sahibi olmaq təpəri yaranır.
edirəm böyük düşünmək gərəkdir. Bir çox gənclərlə söhbət eləyəndə mən görürəm ki, bu arxasızlıq onların da yaralı yeridir. Bunu bizə aşılayan demokratiya ideolojisidir. Biz onun bəlkə də fərqində deyilik. Ancaq aşılanan əslində odur ki, mən niyə ağa olmayım. Belə düşünə-düşünə əslində ağalığı yaşadırıq. Ağalıq qorunur yenə də. Atanın demokratiyayla bağlı bir fikri var: zorbanı döy, zor yaşasın. Hədəfin, məqsədin fərqinə varmalıyıq. Lap tutalım mənim də arxam var, kiməsə cavab verdim. Cavab vermək axı məsələnin həlli deyil və məni mən eləmir. Sıradan istəklərdən ötrü arxaya arxalanmaq yaraşmaz.
alıram. Ancaq o cür haqsızlıqlarla heç cür barışmıram. Göylü Atalı: Mövlanə deyir, ədəb bütün ədəbsizliklərə səbr etməkdir. Soylu Atalı: Bizim öyrətmənimiz Mövlanə deyil. Ona çox üz tutursan. Bizim öyrətmənimiz Asif Atadır. Mövlanənin dediyi məsə- lələri mən yaxşı bilirəm. Onun dediyi çox məsələlər Asif Atanın dediyi ilkinlik və Əzəliliyə çatmır. Biz bəşəriyyətin ayrı-ayrı dühalarının yaxşı cəhətlərini görürük, sevirik. Ancaq ölçümüz Asif Atadır.
Elçin Həsənov: İndi ədalətli cəmiyyət axtarmaq hamının içindən gələn hisslərdir. Asif Ata Ocağının insanları ədalətli dünya qurmaq istəyən insanlardır. Bu gün bura üz tutmağımız da onu təsdiq eləyir. Bəzən xalqı qınayırıq. Məncə, özümüz də bir addım atmalıyıq. Bu cür kəskin pisliklərin qarşısını almaq gərəkdir. İnsan yaşlaşdıqca geri çəkilmələr olur. Məncə olmamalıdır. Çünkü biz geri çəkildikcə, problemlər bizim başımızdan adlayıb çox irəli gedir. Bunun qarşısını
88
almaq üçün insanlara stimul verən Ocaq yaşamalıdır. Ancaq pis cəhət odur ki, belə yerlərdə insanlar barmaq saydadır. Yasin Türksoy: Çoxdandır görüşmürük. Bu çağ içində işlər gördüm. Basın yayını ilə, yurd dışıyla bağlantılarım oldu. Kitab evlərinə ədəbiyyat vermək üçün hazırlıqlar apardım. Soylu Atalı ilə vaxtı təyin edib, getmək qalıb. Sırada Türkiyə böyük elçiliyi də var. Basın yayını ilə işləmək üçün Üstün xanıma onların elektron ünvanlarını sundum. Türkiyədə yayımlanan TRT səsi radiosuna, TRT Avaz kanalına Asif Ata Ocağı haqda reportaj hazırlaması üçün elektron məktublar göndərirəm, zəng edirəm. TRT Türkiyənin səsi və Azərbaycanda İctimai radionun birgə yayımladığı “Qorqud Ata” verylişinə Ocaqla bağlı reportaj hazırlamaları üçün istəyimi bildir- mişəm. Zəng edib deyirəm ki, Azərbaycanda belə bir fəlsəfə, Ruhani mərkəz var. Onunla bağlı bilgi hazırlamaq gərəkdir. Elə fikirləş- mişdim ki, Ocaqçılar da bu işə girişsin. Tamaşaçı istəyini gözə alıb bəlkə maraqlanarlar. Nurtəkinə bildirdim. O, bir az soyuqluq elədi. Məni yaxşı etkiləndirmədi. Deyir İctimai televiziya bizə yaxın gəlmir. Basın yayınının durumunu mən də bilirəm. Biz onları məcbur eləməliyik, inad eləməliyik. Sabirabadda doğulan Sabir adlı Axıska türkünə Çiçək Ayında Ocaqla bağlı materiallar vermişəm. İçində vətən, millət sevgisi olan bir iş yoldaşıma TAQ-da milli ideoloji söhbətlərin aparılması haqda bilgi vermişəm, fikir bölüşmələrimiz olub. Uluslarasası bağlantısı olan bir gənclər təşkilatçısını TAQ-ın toplantılarına çağırdım. Ümumilikdə öncəki dinamik halımı yenidən bərpa etməli, içimdə təpər tapıb milli ideologiya uğrunda səfərbər olmalıyam.
əslində təkcə dirəşmək mənasında deyil, düşüncədə geri çəkilmək özünə xəyanətdir. Bu mənada o vaxt yazdığım belə bir şeirim var.
İşıq qaranlığı parçalayır, dağıdır, Qaranlıq da işığa yağıdır. Qaranlıq dayanır işığın sərhədində, İşıq çəkiləndə geri qaranlıq keçir sərhədi. Və işığın öldüyü yerdə bayram edir qaranlıq.
89
İşıq Mütləqə İnamdır, Atadır. Biz nə qədər Amallaşırıqsa, işığımız bir az da genişlənir. İnsanlar ruhdan düşəndə o deməkdir ki, getdikcə bu işıq sönür. Söndükcə qaranlıq hücuma keçir hər tərəfdən. İşığın öldüyü yerdə qaranlıq bayram edir qələbəni.
Elçin bəy: İnsanların dediyi ilə özünün, əməlinin bir olmamasın- dan irəli gəlir. Ayaz bəy: Mən işdə də, yolda da beləyəm. Mənə artist kimi rol tapşırılmayıb ki, mən “Müsibəti Fəxrəddin”də filankəsin dədəsinin rolunu oynayam. Mən gələcəyə baxıram. Mən başqa cür necə yaşaya bilərəm ki? Soylu Atalı (Ataya səcdə edib bayrağı öpür – Ü.A.): Dediyiniz məsələlərə yönəlik fikrimi bildirmək istəyirəm. Özünü döymə məsələsi. Bununla bağlı hansısa bir tədbirdə demişik. Mən bir dəfə elə bu Ailəyə etiraz elədim. Bu gün isə biz fərqli əhval gördük, uğur mənasında fərqli əhval. O zaman etirazım nədən idi. Dedim ki, siz özünüzü elə döyürsünüz, mənim ürəyim ayağımın altına düşür, bədbinlik yaradır. Misal çəkdim hətta, Tolstoyun özünü döyməsi var, bir də Kafkanın özünü döyməsi var. Kafkanın bir “Çevrilmə” əsəri var, onu da misal çəkdim. İnsanı həşərata çevirir Kafka, o həşərat di- varlarda gəzir daima. O qədər bədbinlik yaradır ki, onu oxuyub axıra 90
çıxana qədər adam özü həşərata çevrilir. Ölürəm. Ancaq Tolstoy özünü öldürmək həddinə qədər gedir və özünü elə döyür ki, adama qanad verir, ilham verir. Deyirsən ki, yaşamaq nə qədər gözəl imiş. Özünü döymə oxul olmalıdır. Ondan mən öyrənməliyəm. Ata deyir ki, özünə qarşı amansız ol, ancaq inamsız olma. Özünə qarşı amansız olmaq, heç bir yanlışını özünə bağışlamamaqdır. Heç bir qırağa çıxmanı özünə bağışlamamaqdır. Sizin toplumda axtardığınız fəlakətlərin hamısının yanıtı ordadır. – Söz demək çətindir məsələsi (Üstün dedi). Söz demək nə vaxt çətin olur? İki anlamda söz demək çətindir. Bir var sözü demək cəsarətim yetişməyib, sözü tanımıram, sözü bilmirəm, özüm dediyim sözə uyğun yaşamıram. Boğazdan yuxarı deyirəm. Özüm adi ola-ola topluma yüksək olmaq öyrədirəm. Onda söz demək çətin olur. Bir də cahillərin qarşısında həqiqəti izhar edəndə. Çünkü qaranlığa, boşluğa deyirsən sanki sözü. Sözün qaranlığa, boşluğa düşməsindən qorxur- san. Daha doğrusu, qorxu yox, çətin olur. Ocaqçı kəsdirməlidir, bil- məlidir, onun söz deməsinə çətinlik yaradan nədir?! -Yol ilə gedirsən və düşünürsən. Mən bilmək istəyirəm, sənin gözünün baxarı nəyə tuşlanıb? Yol ilə getdiyində, baxdığında nə görürsən? Maddi nemətlər şirnisinə həsrətmi görürsən, yoxsa insan yaşamının gözəlliyinə vurğunluqmu görürsən. Beynin nə düşünür, ürəyin nəyə döyünür. Bu çox önəmlidir. Əgər yol ilə gedəndə sənin ürəyin döyünürsə ki, mənim əlim maddi nemətlər zənginliyinə çat- mır, maddi sərvətə çatmır, əgər sənin ürəyin ona döyünürsə, sən heç bir vaxt topluma söz deyə bilməzsən axı. Sən toplumda haqq-ədalət görə bilməzsən axı?! Hardadır ədalət? Ədalətin yuvası, məkanı haradır axı?! İnsan qəlbi, insan ləyaqəti deyilmi? Bu insan ləyaqəti hardadır, – elə məndədir. Mən ədaləti axtaranda qayıdıb öz köksümə baxıram. Görüm orda ədalət varmı, yoxmu? Ona görə özünə rütbəli arxa (dayı) axtarmaq olmaz. “Dayı” axtarmaq cılızlıqdır, bala- calıqdır. Asif Ata deyir ki, özünə və ulusuna yiyə ol, sənsə özünə “dayı” axtarırsan? Asif Ata səni bu oxula ona görə çağırıb. Səni Ocağına ona görə çağırıb. Qudrətli olmaqla ulusuna yiyə dur. O qüdrətin adı sadəcə içimin arılığı deyil, o qüdrətin adı döyüşdür. Ona görə Ocaqda səbr məsələsi ayrı anlam daşıyır. Bir var məzlumun səbri, bir var döyüşkənin, mübarizin səbri. Döyüşkən səbr göstərir ki, döyüşünün sonucunu yetirsin. Məzlum səbr göstərir ki, başına dəyən qapaza dözsən. 91
– Toplumun fəlakətlə çökməsi içinizə qan salıb. Ona görə zor haqqında düşünürsünüz. Bir sıra kapitalist filosofları deyir ki, zor olmasa insan olmaz. Asif Ata deyir ki, zor olsa insan olmaz. Çünkü zor heyvanın işidir. Dünya tar-mar olsa da, sənin zora ehtiyacın olmamalıdır. Dünya onda dünyaya bənzəyəcək. Bugünün ölçüsü ilə yanaşmayın, onda toplumun üzdən gəlişməsi sizi çaşdıracaq. Ona uy- ğun durum axtaracaqsınız. Ancaq başını qaldır göylərə bax, göylərdə o yoxdur. Bax, sənin qəlbini böyüdən odur, – göylərə baxmaq. Sən insanın davranışının, insansızlığının, ədalətsizliyinin nədənini tapır- san. O nədənin arxasında nə var? Allah ölüb məsələsi. Allahı dirilt- məsən, ədalət bərqərar olmayacaq. Min il mübarizə apar, mümkün deyil. Söz yox, mən çağımızın dəyişməsini istəyirəm, xüsusilə bu ha- kimiyyətin getməsini istəyirəm, məsələ o deyil.
Məsələ odur ki, hansı hakimiyyəti gətirirsən gətir, o nəylə uğraşır. Hakimiyyətə gələndən sonra görüm necə talayacam, necə aldadacam, necə yıxacam, necə sürüyəcəm, görüm mənə zülm eləyəndən necə qisas alacam. O insanlıq haqqında düşünmür. Dəxli yoxdur, söhbət təkcə bizim dövlətdən getmir. Amerikada da belədir, fərq eləməz. O nə düşünür düşünsün, sən onu düşünməli deyilsən. Onu düşünüb heyvan səviyyəsinə gəlirsən, heyvan səviyyəsinə gələndən sonra adamın ədalət anlayışı yoxa çıxır. Vicdan anlayışı yoxa çıxır. Bizim yurdumuzun sorunu ondadır ki, ulusal mədəniyyətimiz çöküb, insan məişətdə, müəssisədə, hər yerdə içinin azğınlığı ilə davranır. Niyə?
92
Çünkü ulusal mədəniyyət yoxdur. Ulusal şüur olsaydı, adam ayıb edərdi. Ayıb etmək üçün sənin üzərində tələb olur – ayıbdır dedirdən. Mədəniyyət böyük söhbətdir. Mən bir misal çəkim, Atadan soruşdular ki, qaraçı niyə sırtıq olur. Ata dedi ki, vətəni yoxdur. Vətəndə yaranır mədəniyyət, vətəndə yaranır qutsallıq, vətəndə yara- nır ulusal şüur. Vətəni yoxdur, yəni ulusal gələcəyi yoxdur, ulusal şüuru yoxdur. Bax, bu o deməkdir. Elçin bəyin dediyi döyüşdə, mübarizədə davamlı olmaq, çox yaxşı məsələdir. Bütün gedişat bizi çökdürməyə, gözdən salmağa köklənib. Biz həqiqətin işığını tapmalıyıq və o həqiqətin işığında davamlı olaraq yol getməliyik, döyüşməliyik, addımı dala qoyma- malıyıq. Nə qədər deyirsən de, qüdrətli olmaq məsələsi sadə məsələ deyil. 10-15 il Asif Atanın Ocağında olan adam bu gün içində fəlakətlərin yaşadığını hesabat verir. Bu onu göstərir ki, insanlaşmaq, kamilləşmək asan məsələ deyil. Onunla ciddi uğraşmaq gərəkdir, davamlı uğraşmaq gərəkdir. Tədbirdən tədbirə söz deməklə o məsələ həll olmaz. Onu yaşamaq gərəkdir. Türkel deyir, anası ona deyir ki, kimimiz var. İşin pis cəhəti odur ki, Türkel anasından öyrənir, atasından yox. Atası ayrı şey deyir. Ananın dediyi ayrı şeyləri öyrənmək olar, ancaq yaşamda addım- lamaq üçün ananın sözlərinə dayanmaq mümkün deyil. Mən demirəm, ananın dediyinin tərsi o deyil ki, sən yumruq meydanına çıxmalısan. Həyasızlıq meydanını açmalısan. Asif Ata deyir – Ol! Olmaq çox çətindr. Semitlərdə Allah dünyaya dedi “ol”. Çox asan oldu. Asif Ata insana dedi “ol”, çox çətin oldu. Çünkü Asif Atanın dediyi ilə, dininin dediyi bir deyil. Atanın “ol” dediyi gerçəkdir, dinin dediyi fantaziyadır. Onun fantaziyası asan olur. “Olmaq” gərəkdir! – Başqa bir məsələ. İnsanı biz nəylə tanıyırıq, nəylə görürük – hallarla. İnsanın halı nədirsə, onun varlığını halına dayanıb bəlli etmək olur. Bir var mahiyyətin yaratdığı hallar, bir var xarakterin ya- ratdığı hallar. Mahiyyətin yaratdığı hallar müdrik, cəsarətli, döyüş- kən, dönməz, yenilməz olur. Xarakterin yaratdığı hallar isə çox dəyişkən, enişli, qalxışlıdır. O dəyişkənliyin əsasında dəyişkən danı- şırsan. Bu gün nikbin olursan, sabah bədbin olursan. Bu gün vüqarlı olursan, sabah vüqarsız olursan. Yadınıza gəlirmi, bizim tədbiri- mizdə bir nəfər iştirak edirdi, deyirdi ki, mütləq heç nə yoxdur, hər şey nisbidir. Mən məcbur oldum ona sual verməyə ki, xahiş edirəm, mənim sözümü təhqir kimi qəbul etməyin, sadəcə sualıma yanıt verin
93
görüm, siz özünüzü qeyrətlimi sayırsınız, qeyrətsizmi? Təbii ki, cavabım müsbətdir dedi, çaşdı. Yaxşı nədən bilim qeyrətlisən? Qeyrət nisbidir səndə. Bu gün qeyrətdir, sabah qeyrətsizlik. Birisi gün yenə qeyrətdi, daha biri gün qeyrətsizlik. Mən necə bilim ki, sən qeyrətlisən, ya qeyrətsizsən. Nis- bi sənin xarakterindədir, davranışındadır, Mütləq sənin mahiyyətin- dədir. Ordan gəlir dəyişməzlik. İnsanilikdən gəlir. Qeyrətliyəmsə, qeyrətliyəm, nikbinəmsə, nikbinəm. Bir adam barmağını qatlasın, de- sin ki, Soylu nə vaxtsa bədbin olub. Mən bu nikbinliyimi uydururam- mı? Mən döyüş adamıyam. Hallarda belə bir şey var. Mahiyyətin yaratdığı hal var, bizim əməlimizdə, içimizdə, davranışımızda. Xarakter ziddiyyətlidirsə, bə- sitdirsə, cılızdırsa, o xarakterin yaratdığı hal məni özündən qovacaq. O hal mənə örnək olmayacaq. Bir də var xəstəliyin yaratdığı hal. Baxın, insan nə qədər dərin mənalar daşıyır. Xəstə insan əgər müdrik insandırsa, onda xəstəliyin yaratdığı hal kədərli, duyğusal olur. Əgər müdrik deyil, bəsit, cılız- dırsa, xəstəliyin onda yaratdığı hal nə olur, – zarıma, başqalarının zəhləsini tökmə. İnsanı hal bəlli edir, bu halı nə yaradır? Bu halı inam yaradır. Mənim gözümün qabağında binanın uçması fəlakətdir. Ağlımın arxasında bir həqiqət var ki, bu bina uçur, ancaq dünya uçmur, dünya yerindədir. Asif Ata ondan yanaşır. Dünyanın mənası Əzəlidir, Əbədidir, Sonsuzdur, Kamildir deyir. Nə qədər böyük nikbinlikdir. Din deyir ki, dünya fanidir. Dünyanı haqqsız dünyaya və haqq dünyaya bölür. Haqq dünyası Allahın yaşadığıdır, haqqsız dünya bizim yaşadığımızdır. Dünya haqqsız dünyadırsa, ölüdürsə, insandan heç nə gözləmə. Burda axtarmaq gərəkdir Səbəbi. Din sənin belini qırıb, qoymur ədalət yaransın. Qoymur vicdan yaransın, qoymur həqiqət yaşasın. Günahkar dünyada yaşayırsan deyir. Burda axtar səbəbini, içində burdan çıx, mübarizəyə gir. İnsanın ağlında min il mübarizə apar, insanın ağlından bunu sil. Bu tipləri siləndən sonra görəcəksən ki, dünya gözəl imiş. Ədalət var imiş, gözəl imiş. Asif Ataya üz tutmaq Dünyanın mənasına üz tutmaq deməkdir. Nikbinlik var burda. Dünya məhv olan deyil, çünkü dünya hardasa sıfırdan yaranmayıb. “Ol”nan yaranmayıb dünya, dünya həmişə olub. Yaşamla bağlı deyir: Yaşamda nə qədər adiliklər olursa olsun, nə qədər keçiciliklər olursa olsun, yaşamın anlamında gözəlliklər var. İnsan bundan xalidir, onu tapmayıb. Yaşam mənaca Əzəlidir, Əbə-
94
didir, Kamildir, Sonsuzdur. İnsan mənaca Əzəlidir, Əbədidir, Kamil- dir, Sonsuzdur. Onun adı İnsanlıqdır. O İnsanlığa – Əzəliliyə, Əbədi- liyə, Kamilliyə, Sonsuzluğa yetməmisən. Ona görə ədalət yoxdur. Ona görə dünya əyridir. Yet. Yetsən görəcəksən ki, dünya əyri deyil, sənin için əyridir, baxışın əyridir, gözün əyridir. Dünya ilahi sirdir. O sirrə vaqif olanda, o sirrə üzünü tutanda, göylərə ucalırsan, onda Məcnun olursan. Sənin ayağın yerdə gəzir, sənin varlığın o mənada, o sirdədir. O əsrarla bir olursan, O əsrar mücərrəd deyil. O hal insan- da əsrarəngiz hal yaradır, insanı məftun edir. İnsanı vurğunlayır, burda mücərrəd bir şey yoxdur. Necə fantaziyadır ki, dəli edir ada- mın içini. Fantaziya adamın ağlını söndürər. İdrakı qanadlandırmaz. Duyğuları göyləşdirməz. Asif Atanın çağırışına üz tutmaq gərəkdir. Asif Atanın dediyi hələ öyrənilməyib. Heç onun Ocağı Asif Atanın özünü düz əməlli öyrənməyib. Ya cəhd eləməyib öyrənməyib, ya gücü çatmayıb öyrənməyib. Asif Atanın dediyi, əl-çatmaz, ünyetməz bir şey deyil ki, yaşadan bir şeydir. Onunla yaşadıqca görəcəksən ki, ünyetməz bir şey deyil. Hardasa bağlı qapı arxasında olan bir sirr deyil. Yetmədiyin sirdir içində.
Yüklə 3,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|