O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol
«Axloqi Jaloliy» 1470—1478-yillar orasida fors tilida yozilgan. 1830-yilda V.F
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1 «Axloqi Jaloliy» 1470—1478-yillar orasida fors tilida yozilgan. 1830-yilda V.F.
Tompon tomonidan ingliz tiliga tarjima qilingan. 1911-yilda Kalkuttada chop etilgan. 1948-yilda Ishonjon ibn Mahmudxo'ja ushbu asarni o ‘zbek tiliga tarjima qilgan. 208 yo‘liga kirishgan. Bunday shahar hokimlari ta ’magir, johil bo‘ladilar. 0 ‘zlariga zarur bo‘lgan xohish-istaklarni amalga oshi- rish uchun har qanday tubanlikdan tap tortmaydilar, yara- mas, razil, pastkash bo‘ladilar. Bunday shahar fuqarosi tuban- likda o‘z hokimlaridan qolishmaydilar, uning amr-farmoyish- larini bajarmaslikka harakat qiladilar. Davoniyning fikriga ko‘ra fozil shaharda yashayotgan kishi lar doimo baxt-saodat, adolat tomon intilsalar, johil shahar fuqarolari yalpi baxtsizlik, qashshoqlikka giriftor bo‘ladilar. «Ax- loqi Jaloliy»da ta’kidlaganidek1, adolat qoidalariga amal qilin gan, kishilararo ahillikka erishilgan har qanday davlatda rivoj- lanish sodir bo‘lgan. Odamlar orasida turli janjallar, nifoqlar va bir-birini ezish yuzaga kelgan joyda inqiroz sodir bo‘lgan. Davoniy davlat va jamiyatni boshqarish muammolariga katta e’tibor bergan. Uning fikriga ko‘ra davlatni mukammal va odil Shoh boshqarmog‘i, unda davlatni boshqarish uchun quyidagi o‘nta fazilat mujassamlashmog‘i lozim. Birinchidan — davlat boshlig‘i fuqarolarda o‘ziga nisbatan nafrat uyg‘otmasligi, ularni xafa qilmasligi; ikkinchidan — davlat ishlarining o‘z vaqtida, adolatli bajarilishi uchun fidoyilik qilishi; uchinchidan — hirs va shahvatga berilmasligi; to ‘rtinchidan — davlat boshlig‘i shosh- ma-shosharlik va g‘azabga emas, balki shafqat va mumwatga asoslanishi; beshinchidan — xalqning ehtiyojini qondirishda Xudoning irodasidan kelib chiqishi; oltinchidan — xalqning xohish-istaklarini qondirishdan o‘zini olib qochmasligi; yet- tinchidan — fuqarolar gunohlarini avf eta bilish; sakkizinchidan — bajaradigan har bir ishini, qabul etadigan har bir qarorini atrofidagilar bilan kengashib olishi; to ‘qqizinchidan — har kimni qobiliyatiga qarab munosib lavozim bilan ta ’minlashi, qobiliyat- siz kishilarga yuqori mansab bermasligi; o'ninchidan — adolatli farmonlar chiqarishi, biron kishining qonunni tjuzishiga yo‘l qo'ymasligi zarur. Shuningdek, Davoniy davlat boshlig‘iga bir qator diniy ta- lablar ham qo‘ydi. Xususan, davlatni boshqaradigan kishi xudojo‘y bo‘lishi, diniy urf-odatlarni, marosimlami so‘zsiz ba- jarishi darkor, deb teokratik hokimiyat tarafdori bo‘lgan. Din bilan davlatni, siyosiy hokimiyat bilan diniy hokimiyatni bir- biridan ajratib bo‘lmasligini ta ’kidlagan. Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|