10
uchun talab bo‗lishi, o‗z fikrini og‗zaki yoki yozma ifodalashi uchun zaruriyat va
ehtiyojni yuzaga keltiruvchi vaziyat yaratilishi lozim.
O‗qish va yozish malakasi biri ikkinchisining muvaffaqiyatli amalga oshuvini
ta‘minlaydi. Shuning uchun ham o‗qishga o‗rgatish bilan yozuvga o‗rgatish
parallel olib boriladi va bu faoliyat muntazam ravishda mashq qildiriladi. Shunday
ekan, savod o‗rgatish jarayonida bola juda ko‗p o‗qishi va yozishi zarur. O‗qish
uchun ham, yozish uchun ham yangi matn olinadi, chunki bir matnni bir necha bor
qayta o‗qish bilan maqsadga erishish qiyin. Bu ko‗pincha o‗qilgan matnni yuzaki
yodlab olishga olib keladi. Takroriy faoliyatda vaziyat va mazmunning
almashinishi malakani mustahkamlashga yordam beradi, qobiliyatni o‗stiradi.
O‗quvchi oldida uzoq muddatda amalga oshadigan maqsad - o‗qish
va yozishni
o‗rganish hamda hozirda bajarishi shart bo‗lgan kundalik maqsad - topishmoqni
o‗qish va javobini topish, so‗z va gaplarni o‗qish, rasm asosida so‗zlab
berish
kabilar turadi.
O‗zbek tili yozuvi tovush yozuvi, ya‘ni fonematik yozuvdir. Har bir tovush
uchun, har bir fonema uchun maxsus grafik shakl (harf) olingan. O‗qishda grafik
shakllar
tovushga aylantirilsa, yozuvda aksincha, tovushlar harflarga aylantiriladi.
Bu o‗qish va yozish faoliyatida o‗quvchi uchun qiyinchilik tug‗dirgandek tuyulsa-
da, aslida o‗qish va yozish jarayonini soddalashtiradi, chunki tilimizdagi tovushni
ifodalovchi harflar soni uncha ko‗p emas. O‗qish va yozishni o‗zlashtirish uchun
tovush va harflarning o‗zaro munosabatiga oid qoidalarni o‗zlashtirish kifoya.
Savod o‗rgatish metodikasida o‗zbek tili tovushlar va harflar tizimining o‗ziga xos
xususiyatlarini hisobga olish talab etiladi.
Dostları ilə paylaş: