O. T. Husanov konstitutsiyaviy

3-§. Oliy M ajlisning tarkibiy tuzilishi va palatalarni
tashkil etish tartibi
Butun jahonda parlamentlar bir palatal! yoki ikki palatali tuzilishda tashkil 
qilinadi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi ikki palatali tuzilishga ega.
Konstitutsiyamizning XVIII bobida Oliy Majlisning maqomi, tuzilish tarkibi, 
tashkil etish tartibi, vakolatlari, palatalarning bir-biri bilan munosabati, rahbariy 
va yordamchi organlari, qonunchilik jarayoni tartibga solingan.
Konstitutsiyaning 76-moddasiga asosan: «O‘zbekiston Respublikasining Oliy 
Majlisi oliy davlat vakillik organi bo‘lib, qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga 
oshiradi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi ikki palatadan - Qonunchilik palatasi 
(quyi palata) va Senatdan (yuqori palata) iborat.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi va Senati 
vakolat muddati - besh yil».
Demak, Oliy Majlis, birinchidan, oliy davlat vakillik organi va ikkinchidan, 
qonun chiqaruvchi hokimiyatni amalga oshiradi.
U yuqori va quyi - ikki palatadan tarkib topgan. Oliy Majlis Qonunchilik 
palatasining ham, Senatning ham vakolat muddati besh yil, bu Oliy Majlisning 
vakolati ham besh yil ekanligini bildiradi.
Konstitutsiyaning 77-moddasi Oliy Majlis palatalarini tashkil etish tartibini 
belgilagan. Unga asosan, Qonunchilik palatasining bir yuz ellik deputati bir 
mandatli saylov okruglari bo‘yicha ko‘ppartiyaviylik asosida umumiy, teng va 
to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish yo‘li bilan saylanadi.
1 M irziyoyev Sh. Niyati ulug‘ xalqning ishi ham u lu g \ hayoti yorug‘ va kelajagi farovon bo'ladi. (kirill
alifbosida). T. « 0 ‘zbekiston*, 2019. 3-tom, 40-bet.
2 6 5

---

Qonunchilik 
palatasining deputatlari saylovi Konstitutsiyada vakillik 
organlari 
uchun 
belgilangan 
muddatda 
(Konstitutsiyaning 
117-moddasi) 
o‘tkaziladi. Bu saylov umumxalq saylovi bo‘lib, unda barcha 18 yoshga yetgan 
(Konstitutsiyaning 117-moddasida ko‘rsatilgan holatlardan tashqari) 0 ‘zbekiston 
Respublikasi fuqarolari ishtirok etadi. Saylov umumiy, teng, to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri 
saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish orqali o‘tkaziladi.
Qonunchilik palatasiga saylovlar haqida darslikning «Saylov tizimi» haqidagi 
bobida batafsil to‘xtalganmiz.
0 ‘zbekiston 
Respublikasi 
Prezidentining 2017-yil 
22-dekabrdagi 
Oliy 
Majlisga M u ro jaatn o m asid a Qonunchilik palatasiga Ekologik h a rak a t uchun 
joy ajratishdan voz kechish vaqti kelganligi aytildi1.
Bu Saylov kodeksida o‘z ifodasini topdi va unga asosan endilikda Qonunchilik 
palatasining barcha - ya’ni 150 deputati umumiy, teng, to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri saylov 
huquqi asosida yashirin ovoz berish yo‘li bilan xalq tomonidan saylanadi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining yuqori palatasi Senat bo‘lib, u 
Konstitutsiyaning 77-moddasiga binoan, hududiy vakillik palatasi hisoblanadi va 
S enat a’zolaridan (senatorlardan) iborat boladi. Konstitutsiyaning shu moddasida 
Senatni shakllantirish tartibi belgilangan. Unga asosan, Oliy Majlisning Senati 
a’zolari Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, viloyatlar, tum anlar 
va shaharlar davlat hokimiyati vakillik organlari deputatlarining tegishli 
qo‘shma majlislarida mazkur deputatlar orasidan yashirin ovoz berish yo‘li bilan 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridan teng miqdorda -
olti kishidan saylanadi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining o‘n 
olti nafar a’zosi fan, s a n ’at, adabiyot, ishlab chiqarish sohasida hamda davlat va 
jamiyat faoliyatining boshqa tarmoqlarida katta amaliy tajribaga ega bo‘lgan 
hamda alohida xizmat ko‘rsatgan eng obro‘li fuqarolar orasidan 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadi.
Saylov kuni yigirma besh yoshga to‘lgan hamda kamida oxirgi besh yil 
0 ‘zbekiston Respublikasi hududida muqim yashayotgan 0 ‘zbekiston Respublikasi 
fuqarosi 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputati, 
shuningdek, 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati a’zosi bo‘lishi 
mumkin. Deputatlikka va senatorlikka nomzodlarga qo‘yiladigan talablar qonun 
bilan belgilanadi.
Ayni bir shaxs bir paytning o‘zida 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 
Qonunchilik palatasi deputati va Senati a’zosi bo‘lishi mumkin emas.
« 0 ‘zbekiston Respublikasi Saylov kodeksi»ning 14 bobi «Senatni shakllantirish 
tartibi» deb nomlangan va unda Senatni shakllantirish keng tartibga solingan.
Oliy Majlisning yuqori palatasi - Senat ham saylov, ham tayinlash yo‘li 
bilan shakllantiriladi.