O. T. Husanov konstitutsiyaviy

6-§. 0 4zbekistonning davlat ram zlari. Poytaxti.
Har qanday davlat o‘zining davlat ramzlariga ega bo‘lib, ular davlat 
mustaqilligini ifodalovchi belgilardir. 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining
5-moddasida davlat ramzlari sifatida bayroq, gerb va madhiya belgilangan. 
Davlat ramzlarida mamlakat xususiyatlari, taraqqiyot yo‘li aks ettirilib, har 
birining tuzilish shakli, maqsadi, ishlatilishi alohida qonunlar bilan tasdiqlanadi.
Davlat ramzlaridan biri bayroq bo‘lib, «O‘zbekiston Respublikasining Davlat 
bayrog‘i to‘g ‘risida»gi Qonun 1991-yil 18-noyabrda qabul qilingan1. Bayroq 
mamlakatimiz hududida ilgari mavjud bo‘lgan qudratli saltanatlar bayrog‘iga 
xos bo‘lgan eng yaxlit an’analarni davom ettirgan holda respublikaning tabiatiga 
xos bo‘lgan xususiyatlarni, xalqimizning milliy va madaniy sohalardagi o‘zligini 
aks ettirgan. Bayroqning ko‘rinishi, rangi, undagi belgilarning chuqur m a’nosi 
bor. Bayroqdagi moviy rang osmon va musaffo suv ramzidir. Oq rang tinchlik va 
poklik timsoli, yashil rang 0 ‘zbekistonning go‘zal tabiatini bildiradi. Bayroqdagi 
qizil chiziqlar hayot manbai - qon ifodasidir. Yarim oy va yulduzlar osmonimiz
1 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi, 1992-yil, 1-son, 27-modda.
6 6

---

musaffoligi va tinchligini bildiradi. Bayroqlar qachon va qayerda o‘rnatilishi, 
bayram va boshqa munosabatlar sababli o‘rnatilishi qonunda belgilab qo‘yilgan.
Davlat ramzlaridan yana biri gerb bo‘lib, u davlatning rasmiy emblemasi 
hamdir. U muhrlarda, turli rasmiy hujjat nusxalarida, pul birligida aks ettiriladi. 
Uning ko‘rinishi va ishlatilishi ham maxsus qonun bilan belgilanib, bunday 
qonun 1992-yil 2-iyulda qabul qilingan1.
0 ‘zbekiston gerbining markazida afsonaviy Humo qushi tasviri o‘rin olgan 
bo‘lib, u baxt-saodat va erksevarlik ramzidir. Gerbdagi sakkiz qirrali yulduz 
respublikamizning sobitqadamliligi va barqarorligi timsolidir. Undagi quyosh 
yo‘limizni hamisha yorug‘ va nurafshon bo‘lishini bildirsa, oltin boshoq 
rizqimizning bus-butun bo‘lishi orzuimiz ekanligini bildiradi. Gerbdagi paxta 
0 ‘zbekistonning milliy boyligiga ishoradir. Boshoq va paxtadagi tasma esa, 
xalqlarimiz do'stligi, hayot rishtalari orqali bog‘liq ekanligini ko‘rsatadi.
Davlat ramzlaridan yana biri madhiyadir. Davlat madhiyasi fuqarolarga 
vatanparvarlik g ‘oyasini singdiruvchi chaqiriqdir. Madhiya she’r va musiqa 
vositasida ifodalanadi. Davlat madhiyasi tantanali marosimlarda, davlat 
tomonidan o‘tkaziladigan marosimlarda ijro etiladi. Madhiya matni, musiqasi 
va qo‘llanish tartibi qonun bilan belgilangan bo‘lib, shunday qonun, 1992-yil 
10-dekabrda qabul qilingan2. Davlat ramzlarining ahamiyati, muhimligi hisobga 
olinib, Jinoyat kodeksining 215-moddasida davlat ramzlariga hurmatsizlik qilish 
uchun jinoiy javobgarlik belgilangan.
Davlatga xos belgilardan biri - bu davlat poytaxtining mavjudligidir. Poytaxt 
m am lakatning bosh shahri hisoblanadi va uning alohida maqomi belgilanadi.
Konstitutsiyamizning 6-moddasi poytaxt masalasiga bag‘ishlanib, unga 
ko‘ra, 0 ‘zbekiston Respublikasining poytaxti - Toshkent shahri. Shu qoidaning 
o‘zi Toshkent shahri maqomiga ta’sir qiladi.
Poytaxt bosh shahar hisoblanishi bilan birga, ma’muriy markaz hamdir. 
Qoidaga asosan, poytaxtda davlat boshlig‘i idorasi (Prezident Mahkamasi), 
hukumat, parlament va markaziy sud idoralarijoylashadi. M oliyamuassasalarining 
markaziy idoralari markazda joylashadi. Poytaxt ma’lum bir viloyat hududida 
joylashsa-da, u markazga bo‘ysunadi, ya’ni u viloyatga teng keladigan daraja -
m a’muriy-hududiy tuzilish maqomiga egadir.
0 ‘zbekistonning poytaxti Toshkent shahri bo‘lib, u poytaxtga tegishli 
barcha belgi va xususiyatlarga ega. Toshkent 0 ‘zbekistonning eng katta 
(aholi soni, hududi jihatidan ham) shahridir. U eng yirik siyosiy va iqtisodiy 
markazdir. Unda barcha markaziy davlat va jamoat idoralaridan tashqari, 
madaniy-ma’rifiy m uassasalarning ham asosiy qismi joylashgan. Mamlakatda 
ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning 20 foizga yaqini poytaxt — Toshkentda 
ishlab chiqariladi.