Yengil atletika va uni

Uzoqlashtirilgan startda 
start chizig‘idan birinchi tirgakkacha 
bo‘l gan masofa 2 dan 3 oyoq kaftigacha, birinchi tigakdan ikkinchi-
sigacha 1,5 dan 2 oyoq kaftigacha uzaytirilgan. 
Yaqinlashtirilgan startda 
start chizig‘idan birinchi tirgak kacha 
1,5 kaft, birinchi tirgakdan ikkinchisigacha bo‘lgan masofa – 1 oyoq 
kaftiga teng. 
Tor startda 
start chizig‘idan birinchi tirgakkacha bo‘lgan 
masofa o‘zgarmaydi, birinchi tigakdan ikkinchisigacha bo‘lgan masofa 
o‘zgaradi – 0,5 oyoq kaftidan boshlab to undan kamroq masofagacha.
Aytib o‘tganimizdek, startni qo‘llash har bir sportchining indi-
vi 
dual imkoniyatlariga, birinchi navbatda, oyoqlar mushaklariga 
va sportchining signalga nisbatan reaksiyasiga bog‘liq. Uzunasiga 
o‘q bo‘ylab tirgaklar o‘qlari o‘rtasidagi masofa 15 dan 25 sm gacha 
o‘rnatiladi. Start tirgaklari burilishda joylashishi 5-rasmda ko‘rsatilgan.
5-rasm. 
Start tirgaklari burilishda joylashishi
-Startga buyrug‘i bilan sportchi oyoq kaftini tirgakka tiraydi, 
qo‘llarini start chizig‘iga qo‘yadi, orqada turgan oyoq tizzasini yerga 
qo‘yadi, ya’ni beshta tayanchli holatni egallaydi. Bosh gavdaning 
vertikal holatini davom ettiradi, orqa tekis yoki biroz egikroq, tirsak 
bo‘g‘imlaridan tekislangan qo‘llar yelkadan sal kengroq yoki ikki 
yelka kengligi atrofida joylashadi. Nigoh start chizig‘idan 1 m nariga 
qaratiladi. Qo‘l panjalari bosh va ko‘rsatkich barmoqlariga tayanadi, 
panja start chizig‘iga parallel turadi. Oyoq kaftlari tirgakning yuziga 
shunday tayanib turadiki, tikanli oyoq kiyimining uchi yo‘lka ustiga 
tegib turishi lozim (6,a-rasm).

---

90
- Diqqat buyrug‘I bilan yuguruvchi tosni ko‘tarib, orqada turgan 
oyoq tizzasini tayanchdan oladi. Odatda, tosni ko‘tarish balandligi elka 
sathidan 7-15 sm ga yuqoriroq turadi. Yelka birmuncha oldinga, start 
chizig‘idan nariga chiqariladi. Yuguruvchi qo‘llariga va tirgaklarga 
tayanadi. Sportchi startga beriladigan buyruqni kutayotib, tirgakni 
kuch bilan bosib turishi juda muhim (6, b-rasm).
6-rasm.
 Yuguruvchining buyruqlar bo‘yicha holatlari: 
a – Start! b –Diqqat!
Bu holatda oyoqlarning tizza bo‘g‘imidan bukilish burchagi katta 
ahamiyatga ega. Oldindagi tirgakka tayanib turuvchi oyoqning soni 
va boldiri o‘rtasidagi burchak 92-105
o
ga orqada turgan oyoqning 
115-138
o
ga teng. Gavda va oldinda turgan oyoqning soni o‘rtasidagi 
burchak 19-23
o
ga teng. Bunday burchaklar qiymatlaridan past startga 
o‘rgatishda, jumladan, startga shay turish holatini shakllantirishda 
foydalanish mumkin. Buning uchun transportyor yoki yog‘ochli 
reykalardan tayyorlangan burchak modellarini qo‘llash mumkin. 
Yuguruvchi startga shay turish holatida ortiqcha zo‘riqmasligi va 
uning harakatlari qisinib qolmasligi lozim. Lekin ayni vaqtda u 
qisilgan prujinaga o‘xshash holatda turishi kerak. Buyruq berilish 
bilan harakatni boshlashi, startdan chiqishi kerak. Boz ustiga –Diqqat! 
va –Marsh» buyruqlari o‘rtasidagi vaqt oralig‘i musobaqa qoidalarida 
belgilab berilmagan va start beruvchiga bog‘liq. Startga berilgan 
signalni (o‘q tovushi, ovozli buyruq) eshitgan zahoti, yuguruvchi bir 
zumda oldinga harakatlanishni boshlaydi. Bunda u qo‘llarida yo‘lkadan 
va bir vaqtning o‘zida orqada turgan oyog‘i bilan orqadagi tirgakdan 
itariladi. Keyin orqada turgan oyoqda oldinga qadam tashlash bilan 

---

91
bir vaqtda oldinda turgan oyoq tirgakdan itarlishini boshlaydi, uning 
hamma bo‘g‘imlari keskin yoziladi (7-rasm).