Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu

3.5.
 Qüvvə qabiliyyəti
– əzələsinin təqəllüsü hesabına xarici müqaviməti dəf 
etmək və ona qarşı dayanmaq qabiliyyətidir. Əzələ qüvvəsi olmadan heç bir 
hərəkət, yerdəyişmə baş verə bilməz. Bu səbəbdən də qüvvə bütün hərəki 
qabiliyyətlər üçün bazis hesab olunur. Qüvvənin maksimal, nisbi, partlayış, 
reaktivlik, sürətli və s. təzahür formaları mövcüddur. Ümumtəhsil məktəblərində 
şagirdlərdə daha çox maksimal qüvvə hazırlığının artırılması nəzərdə tutulur. Bu 
məqsədlə ayrılmış dərslər beş istiqamətdə: 
-
yuxarı ətrafların əzələ qüvvəsinin; 
-
aşağı ətrafların əzələ qüvvəsinin; 
-
bədənin ön əzələlərinin; 
-
bədənin arxa əzələlərinin qüvvə qabiliyyətinin; 
-
qüvvə qabiliyyətinin təkmilləşməsi üçün planlaşdırılmışdır. 
Qüvvənin təzahürü aşağıdakı amillərdən asılıdır:
1.
Hərəkəti yerinə yetirən əzələ qruplarını innervasiya edən sinir impulslarının 
tezliyi və gücündən; 
2.
Əzələnin elastikliyi və reaktivliyindən; 
3.
Mübadilə prosesinin xüsusiyyətindən; 
4.
Aqonist və antoqonist əzələ təqəllüsünün koordinasiyasından; 
5.
Əzələnin fizioloji en kəsiyinin qalınlığından; 
6.
Eyni 
vaxtda 
hərəkətdə 
iştirak edən bir neçə əzələ qrupunun 
koordinasiyasından və s.
Məktəb yaşlı şagirdlərdə qüvvə hazırlığı metodiki cəhətdən əvvəlcə dinamik 
hərəkətlərdən istifadə etməklə şagirdlərdə əzələlərin en kəsiyini artırmaqla, 
maksimal qüvvənin inkişafına şərait yaratmağa yönəldilməlidir. Bunun üçün 
hərəkətlərin “imtinaya qədər”, “piramida”, “dairəvi”, “zərbə” metodları ilə icrasına 
üstünlük verilməlidir. Qeyd olunan metodlar hərəkətlərin çoxsaylı və təkrar 
icrasının zəruriliyini ortaya qoyur. Hərəkətlərin bir şagird tərəfindən növbəti 
təkrarı dərs prosesində yeknəsəklik yaratdığı üçün hər bir hərəkətin icrası komanda 
üzvlərinin yarışması formasında yerinə yetirilməlidir. Dərsin belə təşkili onun 
dinamik və maraqlı olması üçün şərait yaradacaqdır. Hər bir komandanın nəticəsi 

---

17 
komanda üzvlərinin yerinə yetirdiyi təkrar hərəkətlərin cəmi ilə müəyyən 
olunacaqdır.
Qüvvənin inkişafı üçün ümumtəhsil məktəblərində istifadə olunan hərəkətlər 
aşağıdakı qruplara bölünür: 
-
öz çəkisini icra etməklə icra olunan hərəkətlər; 
-
kiçik ağırlıqlar və rezin amartizatorlardan istifadə etməklə yerinə yetirilən 
hərəkətlər; 
-
yoldaşının bədən çəkisi və müqavimətindən istifadə etməklə icra olunan 
oyunlar; 
-
kiçik və orta ağırlıqların daşınması ilə təşkil olunan oyunlar, estafetlər; 
-
müxtəlif əzələ qruplarının gərginləşdirilməsini təmin edən statik hərəkətlər. 
Qüvvə qabiliyyətinin inkişafına yönəlmiş hərəkətlərin şagird orqanizminə 
davamlı təsirini təmin etmək məqsədi ilə qüvvə istiqamətli hərəkətlərin 
dərsdənkənar 
icrası ev tapşırıqları formasında hər bir şagirdə fərdi 
müəyyənləşdirməklə müəllim tərəfindən planlaşdırılmalıdır. Bu zaman qüvvə 
göstəricilərində dəyişiklik çox tez hiss olunacaqdır.