559
Dəyərlərə
personalist
ontologizm
(M.Şeler və başqaları)
mövqeyindən yanaşma onların obyektiv olduğunu qəbul edir. Onun
fikrincə dəyərlər şəxsiyyətin ontoloji əsasıdır. Lakin predmetlərin özündə
olan dəyərləri, onların empirik təbiəti ilə qarışdırmaq olmaz. Məsələn rəng
onun məxsus olduğu predmetlərdən asılı olmayaraq mövcud olduğu kimi,
dəyərlər (xoş, ülvi, xeyirxah və s.) də onların
aid edildiyi predmetlərdən
asılı olmadan müşahidə oluna bilir. Həmin təlimə görə dəyərlərin
anlaşılması
və seyr edilməsi, nəticə e„tibarilə sevgi və ya nifrət hissinə
əsaslanır.
Dəyərlərin keyfiyyəti, onların uzunömürlülüyü və onlardan
alınan ləzzət (həzz) ilə ölçülür. Bu mənada
hissi arzular və maddi
nemətlərlə bağlı dəyərlər qısa müddətlidirlər. Onlardan yüksəkdə gözəllik
və idrak ilə əlaqəli dəyərlər durur. Ən yüksək dəyər isə Allahın
müqəddəsliyi ideyasıdır. Sevginin ən yüksək səviyyəsi allaha olan sevgi-
dir. Buna görə bütün dəyərlərin əsasında ilahi şəxsiyyət dəyəri durur.
Nəhayət
dəyərlərin sosioloji konsepsiyası
da qeyd (M.Veber)
olunmalıdır. O göstərirdi ki, dəyər
sosial subyekt üçün müəyyən
əhəmiyyət kəsb edən normadır. Dəyərlər probleminin sosiologiyaya ilk
dəfə Veber gətirmişdir. O cəmiyyətin inkişafında
etik və dini dəyərlərin
rolunu xüsusi qeyd edirdi.
Dostları ilə paylaş: