Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini


Takrorlash uchun savollar



Yüklə 5,72 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/187
tarix13.12.2023
ölçüsü5,72 Mb.
#175402
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   187
Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini rostlash Karimov S

Takrorlash uchun savollar
1. Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini rostlashning ta’rifini
bering.
2. Fanning asosiy vazifalari nimalardan iborat?
3. Gidrologik ilm iy-tadqiqot ishlarida qanday usullar q o‘llaniladi?
4. Suv o ‘lchash ishlari Amudaryoda qachon boshlangan va qanday
ma’lumotlar olingan?
5. O'rta Osiyoning umumiy suv resurslari nimaga teng?
6. Suv resurslarini muhofaza qilish deganda nimani tushunasiz?
7. Suv resurslaridan foydalanish va ularni m uhofaza qilishda
gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini rostlashning ahamiyati
nimalardan iborat?
8. Qishloq va suv xo'jaligi vazirligidagi tashkilotlarda va Bosh-
gidrometda qanday gidrologik ishlar olib borilmoqda?


2-qism. U M U M IY GIDROLOGIYA
2.1. Tabiatda suvning aylanishi
Sayyoramizdagi suv aylanishining asosiy m anbai quyoshdir. 
Quyosh nuri t a ’sirida yer yuzasidan har yili o 'r ta c h a 577 ming 
k m 3 suv bug'lanadi. Uning katta qismi (505 ming k m 3) dunyo 
okeaniga, oz miqdori esa quruqliklarga (73 ming km 3) to'g'ri 
keladi. Bug‘lar atmosferaga ko'tarilgach, m a ’lum bir sharoitda 
kondensatsiyalanadi va yog'in bo'lib yana yerga tushadi.
Yer yuzasiga bir yilda o ‘rtacha 1170 m m yog'in yomg'ir, qor, 
d o ‘l va boshqa ko'rinishda yog'adi. Okeanlar ustiga yoqqan yog'in, 
asosan, bug'lanishga sarflanadi, quniqlikka yoqqan yog'inlar esa yerga 
shimilib, grunt suvlarini to'yintiradi va joyning yonbag'ri bo'ylab 
oqib, vaqtinchalik va doimiy daryolami hosil qiladi, ularning ayrim 
qismi esa yana bug'lanadi.
Shunday qilib, bug'lanish, suv bug'larin in g atm osferaga 
k o 'tarilishi va ularning atm o s fe ra d a suyuq holatga o'tishi: 
yog'inlarning yog'ishi va oqim jarayonlarini o 'z ichiga olgan 
gidrosfera, atmosfera va yer yuzasi orasidagi namlikning doimiy 
almashishi tabiatda s u v n i n g a y l a n i s h i deb ataladi (2.1 - 
rasm).
Bunday murakkab jarayonda aatnashadigan suvlarning yillik 
hajmi gidrosferadagi mavjud 1386 m ln .k m 3 suvning b or-yo'g'i 
1/25000 qismini tashkil etadi. Tabiatdagi aylanadigan suvning 
shunchalik kichik miqdorda bo'lishini dunyo okeanidagi nihoyatda 
katta suv zaxirasi mavjudligi bilan tushuntirish mum kin.
Hozirgi z a m o n suv alm ashuvi suratlari b o 'y i c h a d u nyo 
okeanidagi suvlarning butunlay yangilanishiga 26 ming yil kerak 
bo'lsa, atmosferadagi barcha mavjud suvlar lyr yil davom ida 40 
marta, daryolardagi suvlar esa 30 m arta yangilanadi. C huchuk 
suvlarning eng o'zgarm as havzasi bo'lgan muzliklarning eng
2 .1-rasm.

Yüklə 5,72 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   187




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin