Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini

atm osfera yog'inlari; 
Uk —
 yakuniy gidrouzel orqali o'tadigan oqim ;
Uk —
k anallar va n a so s stan siyalariga su v n in g o lin ish i; Z — suv
y u za sid a n b o 'la d ig a n b u g 'la n ish : 
Ш —
suv o m b o r in in g y o n
to m o n la ri va tubi orq ali b o 'la d ig a n su v n in g sh im ilish i; 
Ag —
suv
om boridagi suv zahirasining o'zgarishi; 
An. —
gidrom etrik stvordan
pastda suv om boriga quyiladigan daryolar o'zanlari va qayirlarida-
gi su v z a x ira sin in g o'zg a rish i: 
A —
suv o m b o ri tu b id agi grunt
suvlari z a x ir a sin in g o 'z g a r is h i; 
Htk
— suv b a la n sin in g ten g
k elm asligi.
Suv om borlarining suv balansi tenglamasidan daryo oqimini 
rostlash hisoblarida foydalaniladi. Suv balansi tenglamasi yoki 
suv balansi usuli ta b i a td a suvning a y la n ish in in g u m u m iy
q o n u n iy a tla rin i va suv b ala n s in in g ayrim e le m e n tla r in in g
o'zgarishini o'rganish bilan bog'liq bo'lib, eng k o 'p tarqalgan 
asosiy usuldir. Suv balansi usulidan faqatgina ayrim daryo, ko'l 
va ichki dengizlar havzasini tahlil qilishda foydalanilmasdan, 
balki sh u n d a y gidrotexnik va agromeliorativ tadbirlarni qurish 
imKonini beradiki, buning natijasida daryoning tabiiy rejimini 
xalq xo'jaligi talablariga mos o'zgartirish imkoniyati yaratiladi.
J24
*

---

Suv balansi tenglamasi yordamida uning aniq o ‘lchangan tashkil 
etuvchilarini bilgan holda, o'lchash im koni bo'lm ag an taqdirda 
suv qismini qiyosiy ravishda aniqlasa bo'ladi.
O ‘zbekiston Respublikasining suv balansi. 
0 ‘zbe k isto n
Respublikasi m a y d o n i 447400 k m 2 ten g b o 'l g a n h u d u d d a
joylashgan. Respublikaning janubida maydoni 26000 km 2 b o ‘lgan 
to g ‘li va to g 1 oldi joylarda daryo oqimi hosil bo'ladi. O 'lkaning 
markaziy va shimoliy qismlarida asosan oqim isrof bo'ladi.
Respublika hududida o'rtacha yillik oqim Xorazm viloyatida va 
Q o ra q a lp o g 'is to n R espublikasida nol q iym atga ega b o 'lsa , 
Toshkent viloyatida 500-600 m m.ga yetadi.
O'zbekiston daryolari va soylarining suv resurslari 117 km 3 teng 
bo'lib, ulaming asosiy qismi (106 km 3, ya’ni 91%) qo'shni davlatlar
— Tojikiston va Qirg'iziston Respublikalariga qarashlidir. Qolgan 
qismi esa O'zbekiston Respublikasi hududida hosil bo'lib, bor yo'g'i
11,1 km kub, ya’ni 9%ni tashkil qiladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi­
ning suv balansi quyidagi miqdorlar bilan tavsiflanadi: yog'inlar 
232 m m, mahalliy oqim suvlari 27 m m (yer ustidagi oqim 18 
mm, yer ostidagi oqim 9 mm), bug'lanish 205 mm.
Suv balansi tenglamasi:
X = 
y
+ Z
(2.10)
b u n d a
X = 2 3 2
m m ,
У
= 2 7 m m , Z = 2 0 5 m m b o ' l s a ,
232 = 27 + 205.
O 'rtacha oqim koeffitsienti 0,12 ga teng.