O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Mirsaidov, T. M. Sobirjonov nazariy mexanika

ixtiyoriy yelkaga keltirish 
mumkin
; 
e) juft momenti miqdorini oʻzgartirmay uni 
oʻz tekisligida ixtiyoriy holatga 
keltirish mumkin
. 

---

43 
Nazariy mexanikada yuqoridagi xususiyatlarni hisobga olib, juft kuchni 
uning tashkil etuvchilari va juft elkasi koʻrinishida (
(2.14 -shakl,a), yoki soddaroq qilib, juft kuch momenti miqdori (M=6 N·m ) va 
yoʻnalishi koʻrsatiladi ( 2.14-shakl,b). 
a)
b) 
2.14-shakl.
Juft kuch va uning momenti tushunchalarini mustahkamlash uchun quyidagi 
misolni koʻrib chiqamiz. 
Misol: 
Tekis jismga uchta juft kuchlar sistemasi M
1
=-4 
N·m
, M
2
=3 
N·m
va 
M
3
=2 
N·m
ta’sir qilsa, ularni bitta juft kuch bilan almashtirish mumkinmi?
2.15-shakl. 
Yechish. 
Juft kuchlarning teng ta’sir etuvchisi M ni aniqlash uchun 
berilgan juft momentlar miqdorlarini algebraik qoʻshamiz:
M = M
1
+M
2
+M
3
= -4+3+2 = 1 
N·m. 
3. Juft kuchlarning muvozanati. 
Agar tekis jismga ikkita va undan ortiq 
juft kuchlar ta’sir etsa, jism muvozanatda qolishi uchun juft kuchlarning teng ta’sir 
etuvchisining momenti nolga teng boʻlishi zarur; 
M = 0; yoki 
=0. ( 2.12 ) 
d 

---

44 
D.PARALLEL KUCHLARNI QOʻSHISH.
Faraz qilaylik, yassi jismning A va B nuqtalariga bir tomonga yoʻnalgan 
va 
parallel kuchlar berilgan (2.17 –shakl ). Ularni qoʻshib, bitta teng ta’sir 
etuvchi ga keltiramiz.
2.17-shakl. 
Buning uchun AB kesma boʻyicha yoʻnalgan 
va 
muvozanatlashuvchi kuchlar 
olib (
+
= 0), berilgan 
va 
kuchlarga qoʻshamiz,