―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

 
 
 
11.6-jadval 
Har xil neftni qoldiqlarini bug‗li eritgichlar bilan tozalashni ko‗rsatgichlari [2]: 
Ko‗rsatgichlar 
Neftning qoldiqlari 
volgograd 
man
gishl
oq 
romash
-kin 
shkapo
v 
embe
n 
gro
zniy 
tuym
a-
zinsk
oy * 
Xom-ashyoning tavsifi 
20°C dagi zichligi, kg/m3
100°Cdagi qovushqoqlik, mm
2
/s 
Konradson bo‗yicha kokslanish,
% (massasiga) 
937 
53,3 
7,3 
938 
53,3 
7,1 
942 
96,3 
9,1 
916 
69,0 
7,7 
977 
174,0 
12,1 
965 
139,0 
11,0 
932 
43,6 
6,68 
941 
57,1 
7,6 
932 
39,3 
4,0 
Jarayonning parametrlari 
Eritmaning sarfi, % (massasiga)
Xom-ashyoga
propan
selekto 
Harorat, °C 
330* 
300 
55-
58 
350 
270 
51-
53 
400* 
250 
50-
53 
500* 
500 
56-
58 
310 
300-
400 
46-50 
310* 
300-
400 
42-51 
310* 
300-
400 
42-
51 
310 
500 
45-
50 
- 
- 
- 
Rafinatning tavsifi 
20°c dagi zichligi, kg/m
3
100°Cdagi qovushqoqlik, mm
2
/s 
Konradson bo‗yicha kokslanish, % 
(massasiga) 
Gudrondan 
chiqishi, 
% 
(massasiga.) 
886 
19,2 
0,26 
59,0 
892 
24,0 
0,45 
65,0 
892 
25,5 
0,25 
52,6 
869 
20,9 
0,43 
54,3 
885 
19,0 
0,22 
42,0 
880 
15,3 
0,28 
35,6 
874 
16,1 
0,26 
61,0 
881 
18,4 
0,25 
51,2 
883 
19,0 
0,27 
32,0 
* Xom-ashyoni oldindan yengil deasfaltizatsiya qilish 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

471 
Xulosa
Tanlangan tozalash jarayoni neftli moylarni ishlab chiqarishning asosiy 
jarayonlaridan biri hisoblanadi, bunda moyni ishlatishning muhim xossalarini 
amalda yaxshilashning imkonini beradi. Tanlangan tozalashning har qanday 
texnologik sxemasi quyidagi asosiy operatsiyalarni ta‘minlaydi: to‗xtovsiz 
ishlaydigan apparatlarda xomashyoni ikki fazasini ekstraksiya komponentlarini 
shakllanishini, rafinat va ekstrakt eritmani quvish yo‗li orqali eritgichlarni 
to‗xtovsiz regeneratsiyalash, eritgichlarni suvsizlantirish. Darslikda tanlab 
tozalashning qurilmasini namunaviy texnologik sxemalari hamda sxemalarda 
sanoat qurilmalarini ekstraksiya bo‗limlarini jihozlashning har variantlari 
keltirilgan. Xomashyoni maqsadli va keraksiz komponentlarga ajralishini 
aniqligi hamda rafinatni chiqishini kuchaytirishga erishish ekstraktsiya 
kolonnasining pastki qismiga fenol suvining o‗rniga fenolsizlashtirilgan 
ekstraktni haydash orqali amalga oshiriladi. Oqimlarni kolonnaning kesim 
yuzasi bo‗yicha bir tekis taqsimlanishi uchun hamma suyuqlik gorizontal 
quvurli taqsimlagichlar orqali kiritiladi. Kolonnaning yuqori qismidagi harorat
asosan fenolni qizish haroratini o‗zgarishi hisobiga boshqariladi. Rafinatning 
chiqishi dastlabki xomashyoning sifatiga va chuqur tozalanishiga bog‗liqdir. 
Xomashyo sifatida moyli distillyat yoki deasfaltizat qo‗llaniladi. Maqsadli 
mahsulot olish jarayonida ekstrakt hosil bo‗ladi. Neftni moyli fraksiyalarini 
tozalash qurilmasi-rafinat olish uchun neftning moyli xomashyosidan keraksiz 
bo‗lgan komponentlari chiqarib yuborish uchun mo‗ljallanadi. Propan, fenol va 
krezol aralashmalarining konsentratlarini tozalash qurilmasi (yoki katta 
bo‗lmagan kokslanuvchi gudronlarni) yuqori qovushqoqli qoldiq moyli 
rafinatlarni olish uchun mo‗ljallangan. Qurilmaning asosiy seksiyalariga 
quyidagilar: eritgichlar yordamida xomashyoni ekstraksiyalash, rafinatli 
eritmadan eritgichlarni regeneratsiyalash, ekstraktli eritmadan va suvli 
eritmalardan eritgichlarni regeneratsiyalash. Bug‗li eritgichlar bilan tozalash 
gorizontal apparatlarda-ekstraktorlarda amalga oshiriladi.