69
gan, shunda dunyodan ham momga kirib toza yuvinib chiqmagan ki-
shi dek o‘tmaysan”- dey dilar.
Shuningdek, donishmandlarimiz o‘git qilganlarki, vaqtida ilm-hu-
narga muhabbat qo‘ying, o‘rgatilgan narsalarni yodingizda tuting,
ilm-hunar o‘rganishga chin ixlos bilan kirishing, yoshligingizni be-
korga o‘tkazmang. Hattoki, ulug‘ shayxlarimizning o‘zlari
ham bi r or
hunar egasi bo‘lganlar. Masalan Shayxul Mashoyix Abu Said Xarros
etikdo‘zlik qilgan. Shayx Muhammad Sakko mashhur pichoqchi,
Shayx Xoja Bahouddin Naqshbandiy ajoyib naqqosh bo‘l ganlar,
boshqalarni hunar o‘rganishga da’vat etganlar. Xoja Bahouddin
Naqshbandiy aytadilar: “Dil ba yoru, dast ba kor”, ya’ni “Diling
Ollohda, qo‘ling doim mehnatda bo‘lsin”.
Insoniyat qadr-qimmati mehnatda, bilimda, hunarga tayanish da,
birovga xor bo‘lmaslikda deb bilgan Sa’diy shunday ta’lim beradi.
O‘z
mehnatidan non yegan kishi,
Hotam minnatidan ozod yoz-qishi.
Muqaddas kitob Avestoda ham mehnat moddiy boyliklar manbayi
bo‘lgani uchun emas, balki u mehnatni asosan axloqiy jihat, yaxshilik
manbayi deb bilganligi uchun insonlarcha mehnat qilishga chaqiradi.
Xalq pedagogikasida “Yoshlikda egallangan bilim, hunar toshga o‘yib
yozilgan hikmatdur”, deb ta’kidlanadi.
“Farzandlarga odob-hunar o‘rgatmak merosdur”, – deb nasihat
qilinadi “Qobusnomada”. – “Sen odob, hunar va donishni o‘zingdan
meros qilgin, toki uning haqqini bajo kelturmish bo‘lgaysan”. Chunki
xos kishilarning farzandiga odob va hunardan yaxshiroq meros yo‘qdir.
Oliy xaloyiqning farzandlariga xirfa (savdo hunari) pesha (kasb) din
yaxshiroq meros yo‘qdir. Agar xos odamlarning farzandlari yuz hunar
bilsa va lekin hech kasbni bilmasa ayb emasdur. Hunar esa bir kun
ishga yaragusidir. Demak, albatta hunar o‘rganmoq zarurdir. Hunarning
nechog‘lik zarur
ekanligi qator rivoyatlar, naqllar, ertak, dostonlarda
ham o‘z aksini topgan. “Oltin baliqcha”, “Savdogar bilan podachi”,
“Sirli gilamcha”, “Baliqchi bola”, “Ikki naqqosh ishi” ka bi ertaklar,
“Hasanxon”, “Rustam”, “Ziyod” kabi dostonlar shular jumlasidandir.
Hunar egallash ham bir fazilat, mahoratdir. Hunar egallashda halol-
lik, poklik, sabr-qanoat, matonat, mehnat madaniyatiga rioya qilish
muhim rol o‘ynaydi.
70
Ota-bobolarimiz ham hunar o‘rganishni asosiy vazifa ekanligini
o‘rgatib kelganlar. Nizomiy Ganjaviy shunday degan:
Hunar o‘rgan, chunki hunarda ko‘p sir,
Yopiq eshiklarni ochar birma-bir.
Aburayhon Beruniy mehnat va hunar avloddan avlodga meros
bo‘lib o‘tishini sinchiklab o‘rgangan va hunarni yuqori baholagan.
U hunarmandchilikda, mehnatda to‘liq ustozlik sa’natini egallab
olish kerak, degan fikrni aytadi. Odatda
, o‘sha
davrda hunar va tabiiy
bilimlar maktablarda o‘rgatilmay yakka tartibda berilgan.
1. Ota kasbini egallash, oiladagi kattalardan yakka shogird shaklida.
2. Shogird tushish, tanilgan usta qo‘lida yakka shogird bo‘lish.
3. Ustaxonalarda yakka shogirdlik tartibida o‘rganish.
Xalqimiz bolalarda mehnatsevarlik va mehnatga qiziqishni tar bi-
ya lash, otalarimiz izidan borib turli kasb-hunar egallash, ularda meh-
nat munosabatlarini kamol toptirish, kelajak hayotga tayyorlashni
o‘zlariga muhim vazifa deb hisoblaganlar. Tanlangan usta-hunarmand-
lar uyida yakka shogirdlikka tushgan bolalar
bir necha yil hunarga
ta’al luqli bo‘lmagan yumushlarni ham bajarib yuraverganlar.
Dostları ilə paylaş: