E nuritdinov odam fiziologiyasi

nisbiy 
doimiydir.
Bu nisbiy doimimylik xususiyati 
gomeostaz 
deyilib,u hujayralar va 
to'qimalarning mo'tadil ish faoliyati uchun qulay sharoit hisoblanadi. 
Ichki muhitning nisbiy doimiyligi organizmning ko'pchi-lik a'zolari tizimi 
(asab-endokrin,ovqat hazm qilish,qon ayla-nish, nafas olish, ayirish kabilar) ning 
birgalikdagi faoliyati orqa-li ta'minlanadi.Shuning uchun ham organizmning barcha 
hujay-ralari,to'qimalari,a'zolari va tizilmalari 
yaxlit bir butun 
bo'lib, ular ish 
faoliyatida bir-biri bilan mustahkam bog'langan. 
Organizm ichki muhitining fizik-kimyoviy xususiyatlari nisbiy doimiy bo'lsa 
ham,uning 
ayrim 
qismlarining 
kimyoviy 
tarkibida 
ba'zi 
farqlar 
mavjud.Masalan,hujayra suyuqligining tarkibida kaliy ionlarining miqdori ko'p -157-
160 mekv/litr (mikroekvivalent litr) bo'lib, natriy ionining miqdori kam -12 
mekv/litr. Hujayralararo suyuqlik va qon zardobinmg tarkibida esa aksincha, natriy 
ionining 
miqdori 
ko'p-152 
mekv/litr, 
kaliy 
ionining 
miqdori 
kam-5 
mekv/litr.Hujayra ichidagi va tashqa-risidagi suyuqliklar tarkibida ionlar 
miqdorining turlicha bo'li-shi hujayralarning qo'zg'alishida va ularda biotoklar hosil 
bo'li-shida muhim rol o'ynaydi. 
Biror a'zoning ish faoliyati buzilsa (masalan,kasallik tufay-li),ichki muhitning 
nisbiy doimiyligi ham buziladi.Masalan,me'-da-ichaklar,jigar,huyrak kasalliklarida 
ichki muhitning doimiy-ligi buziladi.Natijada hujayra ichidagi,hujayralararo va qon su-
yuqligining miqdori hamda uning kimyoviy tarkibi ham o'zga-radi.Bu esa o'z 
navbatida organizm barcha a'zolarining ish fa-oliyatiga salbiy ta'sir 
ko'rsatib,kasallik belgilari yana ham ku-chayishiga sabab bo'ladi. 
Ichki 
muhitning 
o'zgarishiga 
tashqi 
muhit 
sharoiti 
ham 
ta'sir 

---

9 
ko'rsatadi.Ma'lumki,Markaziy Osiyoning issiq iqlim sharo-itida yozda ko'p terlash, 
nafas va yurak faoliyatining tezlashuvi natijasida odam organizmi ko'p suyuqlik 
yo'qotadi.Bu esa hujay-ra,hujayralararo va qon suyuqliklari miqdorinmg kamayishiga, 
u-larning kimyoviy tarkibi o'zgarishiga sabab bo'ladi. Issiq vaqtda odam jismoniy 
mashqlar bajarganda yoki sport bilan shug'ullan-ganda terlash orqali ko'p suyuqlik 
yo'qotadi.Shuning uchun bunday sharoitda organizm ichki muhitining nisbiy 
doimiyligini saqlash maqsadida terlash orqali yo'qolgan suyuqlik o'rni yetar-li 
miqdorda suv (suyuqlik) iste'mol qilish bilan to'ldiriladi.Ich ke-tish,qusish va ko'p 
terlash natijasida organismdan suv bilan bir-ga tuzlar ham yo'qotiladi.Shuning 
uchun iste'mol qilirtadigari suvga bir oz tuz qo'shilsa yoki mineral suv iste'mol 
qilinsa, ich-ki muhit suyuqliklarming faqat miqdori emas, balki kimyoviy tarkibining 
doimiyligi ham saqlanadi.