Axloq falsafasi (etika)

SAN’ATNING ASOSIY XUSUSIYATLARI TAMOYILLARI VA VAZIFALARI 
O’yinning rang-barang hususiyatlari bo’lganidek, 
san’atda ham turi hususiyatlar mavjud
. 
Ular juda ko’p, biz faqat asosiylarinigina keltirib o’tamiz. 
San’atning birinchi o’ziga xos 
xususiyati, bu
– uning
(originalligi
). 
San’atning yana birinchi o’ziga xos xususiyati
– 
majoziylik.
Boshqacha qilib aytganda, narsa-hodisalar yoki so’z-iboralarining ko’chma 
ma’nolarda, ko’p ma’noli tarzda qo’llanilishi san’atning san’atligini belgilab beradi
. 
Majoziylik, 
keng ma’noda olganda
, badiiy qiyofa yaratish, umumlashtirish, ramziylik, o’xshatish, sifatlash, 
jonlantirish, istiora, kinoya singari badiiy vosita va usullarni o’z ichiga oladi. 
M., daryo
. U aslida 
biologik hodisa sifatida bitta narsani anglatadi: manbaidan to quyilish joyigacha doimiy oqib 
turadigan katta suv. san’atda esa u – inson umri, hayot beruvchi manba, insonning kengligi v.h. 
Badiiy asarda u pishqiradi, o’ynoqlaydi, yuguradi, hikoya so’ylab beradi, ertak aytib beradi v.b. 
sifatlar bilan jonlanadi, odamiylashtiriladi. Majoziylik hususiyati, xullas, san’atning yashash 
shartlaridan biri, u yo’q joyda – san’at ham yo’q. 
San’atinng demokratik xususiyati ham uning yashash shartlaridan biri
. Bu xususiyat 
eng avvalo erkinlik bilan bog’liq. Ijodkor fikr erkinligi, so’z erkinligi, g’oya erkinligi, mavzu 
erkinligi, uslub erkinligi, rang erkinligi v.b. ijodiy erkinliklar tizimiga ega bo’lsagina, ulardan o’z 
o’rnida foydalana olsagina, uning asarini san’at namunasi deb atash mumkin. 
Ijodkorga, siyosiy-
mafkuraviy zo’ravonlik qilish, uni majburlash, qo’rqitish orqali ta’sir ko’rsatish kabi hodisalar 
san’at uchun o’lim demakdir.
Faqat ijod emas, badiiy asarni estetik idrok etish jarayoni ham erkin 
bo’lishi kerak, bunda ham majburiylik, zo’ravonlik mumkin emas. 
Zero, har qanday san’at asari 
14
Shillеr F. Sоbr. sоch. T. 6. S. 331. 

---

erkin xohish-ixtiyor bilan idrok etilgandagina, u yashab qolish imkoniga ega bo’ladi. Bu 
masalaning bir tomoni,