Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги
-§. Xo`jalik nizolarini hal qiluvchi organlar
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2-§. Xo`jalik nizolarini hal qiluvchi organlar
Xo`jalik nizolarini umumiy yurisdiksiya sudlarida ko`rish tartibi O`zbekiston Respublikasi Xo`jalik prosessual kodeksining 23- moddasida xo`jalik sudlariga taalluqli ishlar ro`yxati berilgan bo`lib, bunga binoan iqtisodiyot sohasida vujudga keladigan nizolar, shuningdek bankrotlik ishlari xo`jalik sudlari tomonidan ko`rib chiqiladi. Gap shundaki, bunday nizolarda qatnashuvchi taraflar bo`lib yuridik shaxslar, yuridik shaxs tuzmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan va yakka tartibdagi tadbirkor maqomini qonunda belgilangan tarzda olgan fuqarolar ishtirok etishlari mumkin. Xo`jalik sudi o`ziga taalluqli ishlarni, agar O`zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo`lmasa, tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan O`zbekiston Respublikasi tashkilotlari va fuqarolari, shuningdek chet el tashkilotlari, chet el investitsiyalari ishtirokidagi tashkilotlar, xalqaro tashkilotlar, chet el fuqarolari, fuqaroligi bo`lmagan shaxslar ishtirokida ko`radi. www.ziyouz.com kutubxonasi O`zaro bog`liq bo`lib, bazilari xo`jalik sudiga, boshqalari esa umumiy sudlarga taalluqli bo`lgan bir necha talab birlashtirilgan taqdirda, hamma talablar umumiy yuris-diksiya sudida ko`rilishi kerak. Shunday ekan, xo`jalik nizolari yuqoridagi holda xo`jalik sudlari, arbitraj yoxud hakamlik sudlari tomonidan emas, balki umumiy yurisdiksiya sudlari tomonidan ham ko`rib chiqilishi mumkinligini nazarda tutmoq lozim. O`zbekiston Respublikasining «Dehqon xo`jaligi to`g`risida»gi 1998 yil 30 aprelda qabul qilingan qonu-nining 1-moddasiga binoan, dehqon xo`jaligi oilaviy mayda tovar xo`jaligi bo`lib, oila azolarining shaxsiy mehnati asosida, meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish uchun oila boshlig`iga beriladigan tomorqa yer uchastkasida qishloq xo`jaligi mahsuloti yetishtiradi va realizasiya qiladi. Dehqon xo`jaliklaridagi faoliyat tad-birkorlik faoliyati jumlasiga kiradi hamda dehqon xo`jaligi azolarining istagiga ko`ra yuridik shaxs tashkil etmasdan amalga oshirilishi mumkin.1 Yuridik shaxs tashkil etmasdan faoliyat yuritadigan dehqon xo`jaligi belgilangan tartibda davlat ro`yxatiga olingan paytdan etiboran tashkil etilgan hisoblanadi. Gap shundaki, yuridik shaxs tashkil etmasdan faoliyat yuritadigan dehqon xo`jaliklari ishtirokidagi xo`jalik nizolari xo`jalik sudlari tomonidan ko`rib chiqilib hal etilmasdan, balki umumiy yurisdiksiya sudlari tomonidan ko`rib chiqib, hal etiladi, chunki XPKning 23-moddasi xo`jalik sudlarida nizolar nizolashayotgan subyektlar tarkibiga qarab taalluqli bo`lishligini belgilab qo`ygan. Binobarin, ushbu modda mazmuniga binoan, yuridik shaxs tuzmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan va yakka tartibdagi tadbirkorlik maqomini qonunda belgilangan tarzda olgan fuqarolar iqtisodiyot sohasida vujudga keladigan xo`jalik nizolarini xo`jalik sudlarida ko`rishda taraf bo`lishlari mumkin, ammo yuridik shaxs tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyati yuritadigan dehqon xo`jaligi xo`jalik nizolarini xo`jalik sudlarida ko`rishda taraf bo`la olmaydilar. Shuning uchun ular ishtirokidagi xo`jalik nizolari umumiy yurisdiksiya sudlarida ko`rib chiqiladi. Bundan kelib chiqadi-ki, yuridik shaxs tashkil etmasdan shartnoma asosida tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiradigan oddiy shirkat ishtirokidagi xo`jalik nizolari ham umumiy yurisdiksiya sudlariga taalluqli bo`lib hisoblanadi. 1 Ўзбeкистoн Рeспубликaсининг Eр кoдeкси вa қишлoқ xўжaлигигa oид қoнун ҳужжaтлaри, тўплaм, Т.: «Aдoлaт»., 1999 йил, 117-бeт. www.ziyouz.com kutubxonasi Nazarimizda, nizolar unda ishtirok etadigan subyektlar tarkibiga qarab emas, balki nizo predmetiga qarab u yoki bu sudga taalluqli bo`lishi lozim. Masalaga bunday yondashish birinchidan, sudyalar ixtisoslashuvini takomillashtirsa, ikkinchidan, xo`jalik yurituvchi subyektlarning sarsongarchiligini oldini oladi, uchinchidan, iqtisodiyot sohasini tartibga solishga qaratilgan qonun hujjatlarini unifikasiyalash ishini tezlashtiradi, to`rtinchidan, iqtisodiyot sohasida yuz beradigan qonunbuzish-larga qarshi kurash chora-tadbirlarini ishlab chiqish mexanizmini yengillashtiradi va hokazo. Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|