Yassi chuvalchanglar ning ayirish sistemasi protonef-
ridiylar (
protos – “oddiy”,
nefros – “buyrak”)dan iborat.
Protonef ridiylar organlar oralig‘ini to‘ldirib turuvchi paren-
xemada joylashgan juda ko‘p bir uchi berk naychalardan
boshlanib, tananing ikki yonida joylashgan yirik ikkita
naychaga tutashadi. Moddalar almashinuvi natijasida hosil
bo‘lgan zararli moddalar va tanadagi ortiqcha suv naycha
-
larga sizib o‘tib, tashqi muhitga chiqib ketadi.
To‘garak chuvalchanglar tipi vakillarida ayirish sistema-
si tanasi bo‘ylab joylashgan ikkita uzun naydan iborat. Bu
ikki nay tananing oldingi tomonida birlashib, ayirish teshigi
orqali tashqariga ochiladi.
Halqali chuvalchanglar tipi vakillari (yomg‘ir chuval
-
changi)ning ayirish sistemasi tananing har bir bo‘g‘imida bir
juftdan joylashgan naychalar –
metanefridiylar dan iborat. Har
bir naychaning tana bo‘shlig‘ida joylashgan qismi kengaygan
kiprikli voronkani hosil qiladi. Bu voronkaga tana bo‘shlig‘i
suyuqligidan moddalar almashinuvining keraksiz mahsulot
-
lari ajralib turadi. Metanefridiylarning ikkinchi uchi teridan
tashqariga ochilib, undagi zararli moddalar tashqariga chiqa
-
rib yuboriladi
(8.5-rasm) .
Mollyuskalar da ayirish sistemasi metanefridiy tipdagi
buyrakdan iborat. Qon buyrak orqali oqib o‘tib, tarkibida
-
gi zararli moddalardan tozalanadi va ayirish mahsulotlari
chiqarilib yuboriladi.
Bo‘g‘imoyoqlilar ning ayirish sistemasi har bir sinf vakillarida o‘ziga xos tuzilishga ega.
Xususan, qisqichbaqasimonlarda ayirish sistemasi bosh tomonda joylashgan bir juft yashil
bezlar va ularning naychalaridan iborat. Bu bezlarning pufaksimon kengaygan uchi tana
bo‘shlig‘ida joylashgan, naychalari esa kalta mo‘ylovlarning asosida tashqariga ochiladi.
O‘rgimchaksimonlar va hasharotlar sinfi vakillarining ayirish sistemasi Malpigi naycha
-
laridan tuzilgan
(8.6-rasm) . Malpigi naychalari ichak bo‘shlig‘iga ochiladi. Ularning ayirish
mahsuloti kristall shaklidagi qattiq moddadan iborat bo‘lib, ichak orqali tashqariga chiqariladi.
