Fяxrяddиn mustafayev

Ekoloji-fizioloji üsul
– xarici mühit millərinin populyasiyanın 
vəziyyətinə, 
davamlılığına, 
inkişafına, 
fenotiplərin 
mövcud 
şəraitə 
uyğunlaşmasına, genetik potensialın əlamət və xassələrlə özünü biruzə 
verməsinə təsiri öyrənilir.
4. 
Riyazi üsul
– populyasiyanın genetik struktur dinamikasının, növün sıxlıq 
dərəcəsinin, nəsildə baş verən genetik proseslərin modelləşdirilməsinin və 
perspektivliyinin müəyyən edilməsində geniş istifadə olunur. Bütün növdaxili 
populyasiyaların genetik quruluşu və genefondu vardır. 
Genefond
(genetik fond, 
baza)-populyasiyanın ayrı-ayrı fərdlərinin bütün genlərinin məcmusudur. 
Populyasiyanın genetik quruluşu
isə növün fərdlərinə mənsub olan genin, 
yaxud onun allellərinin yığımı (dəsti), yayılması və tezliyindən ibarətdir. 
Ġnbridinqin resessiv letal genlərin yayılmasına təsiri. 
Genetik cəhətdən 
qohumluq əlaqəsi olan heyvanların cütləşməsi 
inbridinq adlanmaqla
bu üsuldan 
cins heyvandarlıq təsərrüfatlarında ğələcək nəsillərdə bu və ya digər qiymətli 
əlamətlərin möhkəmləndirilməsi məqsədilə geniş istifadə olunur. Qohumluq 
əlaqəsi olan heyvanlarda həmişə allel cütlərin uyğunluğu mövcud olur. Bu 
uyğunluq nə qədər çox olarsa, onda qohumluq dərəcəsi daha yaxın olur. Hər bir 
heyvan genotipdə həm homoziqot, həm də heteroziqot vəziyyətində allel genlərə 
malik olur. Heteroziqot vəziyyətində adətən zərərli mutant resessiv genlər 
yerləşir. İnbridinq zamanı heteroziqot vəziyyətində mutant resessiv genləri 
daşıyan qametlərin artması və onların homoziqot vəziyyətinə keçməsi ehtimalı 
yüksəlir. Bu ehtimal cütləşmədə iştirak edən qohumluq əlaqəsi olan heyvanların 
qohumluq dərəcəsi ilə düz mütənasib olub, S.Raytanın nisbətən dəyişilmiş 
düsturu ilə təyin edilir: 

---

192 
F
x 
=[ (1) n+n
1
-1 (1+fa) 2 
Burada, 
Fx– inbridinq nəsil əmsalını; 
n – ana tərəfdən qohumluq əlaqəsini; 
n
1
– ata tərəfdən qohumluq əlaqəsini; 
fa-isə ümumi inbridinq əmsalını göstərir. 
Beləliklə, inbridinqin tətbiqi nəticəsində genlərin çoxalma intensivliyi 
dəyişilir, resessiv homoziqotların yayılması ehtimalı artır,