Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta
Yüklə 7,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Shaxsning ma’naviy kamolotini belgilovchi fazilatlar Fidoiylik Daxldorlik Hamjihatlik Tinchliksevarlik
- Odoblilik Vijdonlilik, vijdon uyg‘oqligi fazilatlar Olijanoblik Halollik Bag‘rikenglik
|
Shaxsning ma’naviy kamolotini belgilovchi fazilatlar
Fidoiylik Daxldorlik Hamjihatlik Tinchliksevarlik Mardlik Ezguliklar Rahmdillik Andishalilik Sahovatlilik Kamtarlik Odoblilik Vijdonlilik, vijdon uyg‘oqligi fazilatlar Olijanoblik Halollik Bag‘rikenglik SHAXSNING MA’NAVIY KAMOLOTI belgilovchi fazilatlar O‘z-o‘zini anglash Vatanparvarlik Yuksak axloq – m a’ na viy kam olo t m e zoni Mehnatsevarlik Insonpa rva rlik 991 Bu fazilatlar avvalo o‘qituvchining o‘zida shakllangan bo‘lishi zarur. Shundagina o‘qituvchi bunday fazilatlarni o‘quvchilarda tarbiyalashga kompetentli bo‘ladi. Buning uchun u ma’naviy – axloqiy tarbiya vazifalarini aniq tasavvur qilishi lozim. Ma’naviy-axloqiy tarbiya vazifalari quyidagilardan iborat: 1.O‘quvchilarda ma’naviy-axloqiy ongni shakllantirish. 2.Ularda ma’naviy-axloqiy his-tuyg‘ularni tarbiyalash va rivojlantirish. 3.O‘quvchilarda ma’naviy-axloqiy xulq-atvor ko‘nikma va odatlarini tarkib toptirish. Ma’naviy-axloqiy tarbiya mohiyatiga ko‘ra inson ongining jamiyat bilan aloqadorligi, jamiyat oldida burchli ekanligi, o‘z xulq-atvorini jamiyat taraqqiyoti darajasiga bog‘liqligini tushunishi, jamiyat tomonidan tan olingan axloqiy me’yor, ideal hamda talablarni bajarishda mas’uliyatni his etishi, ma’naviy-axloqiy bilimlarning e’tiqodga aylanishi va bu e’tiqodlarning tizimliligi, mustahkam ma’naviy-axloqiy his-tuyg‘u va xislatlarni shakllantirish, o‘quvchilar tomonidan ma’naviy-axloqiy xulq-atvor jamiyat a’zolariga bo‘lgan hurmat- e’tiborni namoyon etuvchi mezonlardan ekanligining anglab yetilishi, ma’naviy- axloqiy odatlarning shakllanishi va boshqalardan iborat. Bo‘lajak o‘qituvchi anglashi va uni chuqur o‘zlashtirishi zarur bo‘lgan masalalardan biri ma’naviy-axloqiy tarbiya mazmunida milliy va umuminsoniy 992 qadriyatlarni tiklash masalasining kun tartibiga qo‘yish zaruriyatining yuzaga kelganligi munosabati bilan ta’lim-tarbiya mazmunida tub o‘zgarishlar yuz berganligidir. Eng muhim qadriyat inson omili hisoblanadi. Hayot insonga bir marta beriladi, Shuning uchun ham milliy va umuminsoniy qadriyatlarda uni mazmunli, o‘zgalar va o‘zining hayoti ma’nosini anglagan holda o‘tkazish kerakligi haqida ko‘plab rivoyat, hikmat va pand-nasihatlar mavjud. Bundan tashqari ta’lim muassasasida o‘quvchilarga qadriyat sifatida munosabatda bo‘lish ham dolzarb ahamiyatga ega bo‘lib bormoqda. Zero, ta’lim tamoyillarida eng muhim, asosiy tamoyillardan biri ta’limni insonparvarlashtirish va demokratlashtirish bo‘lib, uning asosiy mohiyati o‘quvchi shaxsiga insoniy munosabatda bo‘lishni, ta’lim jarayonini erkinlashtirishni talab etadi. Ma’naviy-axloqiy tarbiya tizimida ma’naviy-axloqiy his-tuyg‘ular inson tomonidan, uning voqea-hodisalar, kishilar hamda o‘z xulqiga nisbatan his- tuyg‘ularni uyg‘otishga rag‘bat paydo qiluvchi tarbiyaviy ishlar tizimli tashkil etilgandagina samarali kechadi. Mazkur tizimda xulq-atvorni shakllantirishga oid tarbiyaviy ishlar aks etadi. Shunga ko‘ra ma’naviy-axloqiy xulq-odobga doir xislatlarni shakllantirishga undovchi rag‘bat bilan hosil bo‘ladigan faoliyat eng asosiy bo‘lib hisoblanadi. Shuningdek, o‘quvchida ma’naviy-axloqiy xislatlarni shakllantirishga nisbatan ehtiyoj bo‘lishi shart. Demak, ma’naviy-axloqiy tarbiyani tashkil etish jarayonida uyushtiriluvchi tadbirlar xulq-odobga doir xatti-harakatlar zanjiridan iborat bo‘ladi. Ma’naviy-axloqiy xatti-harakatlar esa o‘quvchi tomonidan axloqiy me’yor va tamoyillar mohiyatini o‘rganish, ularni anglab yetishdan iboratdir. Ma’naviy-axloqiy tarbiyani tashkil etishda o‘quvchilar xatti-harakatlarida ko‘zga tashlanadigan salbiy odatlar – jamoa joylarida qattiq gapirish, qo‘pol so‘zlarni ishlatish, hissiyotga berilish, o‘ylamay gapirish, ishonchli bo‘lmagan hamda dalillar bilan tasdiqlanmagan voqea-hodisalar haqida fikr yuritish, 993 boshqalarning suhbatini bo‘lish, qo‘lini silkitib gapirish kabilarning bartaraf etib borilishiga alohida e’tibor qaratish zarur. Arzimas bo‘lib ko‘ringan, lekin shaxsning kelajak hayot va kasbiy faoliyatni tashkil etishda muvaffaqiyatga ega bo‘lish yo‘lida zarurli bo‘lgan bu kabi odatlardan xoli bo‘lishda o‘quvchilarga yordam ko‘rsatish o‘qituvchilarning muhim vazifalaridan sanaladi. Bunday sifatlarni tarbiyalashni boshlang‘ich sinfdan boshlash muhim ahamiyatga ega. Xulosa qilib aytganda, o‘quvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashga yuqori samaradorlikka erishishni ta’minlaydi. Biz fikrimizni asoslash uchun o‘qituvchilar faoliyatida o‘quvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalanganlikning o‘ziga xos tomonlarini tadqiq etishga intildik. Bo‘lajak o‘qituvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashga tayyorlashni tashkil etish uchun o‘qituvchilarining o‘quvchilarini ma’naviy-axloqiy tarbiyalashga doir faoliyatini har tomonlama o‘rganish maqsadga muvofiqdir. Hozirgi fan-texnika taraqqiyoti bizdan zamon talabiga javob beradigan, o‘z bilimlarini muttasil oshirib boradigan, fandagi yangiliklarni tushuna oladigan, uni o‘quvchilarga yetkaza biladigan, o‘quvchilarni shu fan yuzasidan yetarlicha bilim bilan qurollantiradigan, yuksak ma’naviy-axloqiy sifatlarga ega o‘qituvchini yetkazishni talab etadi. Bugungi kunda mamlakatimizda olib borilayotgan barcha ishlarning, islohotlarning negizida yosh avlodni ma’naviy-axloqiy, insoniy fazilatlari yuksak darajada shakllangan insonlar qilib tarbiyalash yotadi. Yüklə 7,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|