Sayali sadiqova

qalvanomaqnit- yarımkeçirici cihaz,
yaxud 
Hol 
vericisi
. 
Termin prosesin adını bildirməklə yanaşı prosesdə iştirak 
edən hissəciklərin adı ilə adlandırıla bilər. Bu halda da paralellik 
yaranır. Məsələn, 
deşik keçiriciliyi, p-keçiricilik.
Bəzən də dub-
letlərin yaranmasının səbəbi konkret işarənin riyaziyyata daxil 
edilməsi və onu daxil edən alimin adı ilə bağlıdır. Məsələn, "e" 
ədədini ilk dəfə riyaziyyata Neper gətirmişdir. Sonralar onun şə-
rəfinə həmin ədəd 
"Neper ədədi"
adlandırılmışdır. Hazırda riya-
zi terminologiyada 
"e ədədi”, “Neper ədədi”
terminlərinin hər 
ikisi də işlənir. Beləliklə, terminlərdə paralelliyin yaranmasının 
müxtəlif yollari təhlil edildi. Göründüyü kimi, bu yollar müxtə-
lifdir. Paralel terminlərin inkişafı prosesinin əsas formalarından 
biri anlayışın tam mahiyyətini özündə əks etdirən terminin ya-
ranmasına qədər davam edən prosesdir. Prosesin ilkin mərhələ-
sində yeni elmi anlayış iki və daha artıq terminlə ifadə olunur. 
Yeni variantların yaranması prosesi iki formada özünü göstərir. 

---

372 
Birinci formada qəbul edilən yeni terminlər köhnə terminlərdən 
birini sıxışdırıb çıxarması hadisəsi müşahidə edilir. İkinci for-
mada isə yeni variant mövcud terminologiyada öz yerini tutur. 
Elm sahələrində dəqiqlik prinsipinə əməl olunması amilinin təsi-
ri ilə paralel terminlər cərgəsində sözlərin bir-biri ilə yerdəyiş-
məsi hadisəsinə tez-tez təsadüf olunur. Bu da ondan irəli gəlir 
ki, elmi anlayışı daha ətraflı, hərtərəfli ifadə edən termin müxtə-
lif sahələrlə daha çox işlədilir. Nəticədə, həmin terminin termi-
nologiyada işlənmə tezliyi artır. İşlənmə tezliyinin belə şəkildə 
artması terminlər cərgəsində dəyişikliyə səbəb olur. Bu baxım-
dan fundamental elm sahələrində terminlərin standart formaları 
qəbul olunur. Bu prosesin tələbi ilə dilin terminoloji sistemində 
nizama salma və unifikasiyanın aparılması zəruriyyəti yaranır. 
Elmdə iki paralel terminin uzun müddət qalmaq imkanı da 
mövcuddur. Bu o zaman baş verir ki, terminlərin hər biri göstə-
rilən anlayışı mənaca əhatə etmiş olsun. Məsələn, 
distributivlik - 
paylama, natural loqarifm - Neper loqarifmi, foton-işıq kvantı, 
hiperon-mezon, potensial-gərginlik. 
Göründüyü kimi, hər iki ter-
min obyekti tam əhatə edir. Birinci və ikinci variantın hər biri 
eyni dərəcədə uğurlu, eyni dərəcədə anlaşıqlı olduğuna görə sa-
hə terminologiyasında özlərinə yer qazanır.