Dünya İqtisadi Forumu bütün hüquqları qorunur. İngilis dilində orjinal adı və naşiri
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Əməyin əvəzlənməsi
Bir çox fərqli iş kateqoriyası, xüsusilə də mexaniki təkrar və həs- sas əl əməyi tələb edən iş növləri artıq indidən avtomatlaşmışdır. Hesablama gücü artan sürətlə böyüməyə davam etdikcə, başqa işlər də bu prosesə qoşulacaqlar. Gözləniləndən daha tez, hüquqçular, maliyyə təhlilçiləri, həkimlər, jurnalistlər, mühasiblər, sığorta işçilə- T Ə S İ RL Ə R 51 ri, kitabxanaçılar və digər bu kimi çox müxtəlif peşələr qismən və ya tamamilə avtomatlaşmanın hədəfi olacaqdır. Hələki sübutlar budur: belə görsənir ki, dördüncü sənaye inqi- labı əvvəlki inqilablarla müqayisədə yeni sektorlarda daha az iş yer- ləri yaradır. Oksford Martin Texnologiya və Məşğulluq Proqramı- nın qiymətləndirməsinə əsasən, hazırda ABŞ iş qüvvəsinin yalnız 0,5%-i hələ əsrin əvvəlində mövcud olmayan sektorlarda çalışırlar. Halbuki, bu göstərici, yeni sektorlarda 1980-ci illərdə yaradılan iş yerlərinin təxminən 8%-dən, 1990-cı illərdə yaradılan iş yerlərinin isə 4,5%-dən azdır. Texnologiya ilə məşğulluq arasındakı əlaqəyə işıq tutan başqa bir sənəd - ABŞ İqtisadi Hesablama Bürosunun yeni hesabatı, bunu bir daha təsdiq edir. Hesabat göstərir ki, infor- masiya və digər inqilabi texnologiyalarda baş verən innovasiyalar əməktutumlu yeni məhsullar istehsal etməkdən daha çox mövcud işçiləri əvəzləməklə məhsuldarlığı artırırlar. Oksford Martin Məktəbindən iki tədqiqatçı, Karl Benedikt Frey [Carl Benedikt Frey] və maşın öyrənməsi mütəxəssisi Mişel Osborn [Michael Osborne] 702 müxtəlif peşəni avtomatlaşma ehtimalına görə, avtomatlaşma riskinə ən az həssas olanlardan (“0” heç bir risqin olmadığını ifadə edir) ən çox həssas olanlara (“1” iş yerinin bir növ kompüter tərəfindən əvəzlənməsi riskini ifadə edir) qədər sırala- maqla, texnoloji innovasiyanın işsizlik üzərindəki potensial təsirini müəyyən etmişdir. 23 Aşağıda, Cədvəl 2-də avtomatlaşmanın ən çox və ən az hədəfi ola biləcək müəyyən peşələr göstərilmişdir. Bu tədqiqat, ABŞ-da məcmu məşğulluğun 47%-nin böyük ehti- malla, gələcək 10 və ya 20 il ərzində risk altında olduğunu göstərir. Bu isə iş yerlərinin sıradan çıxmasının əvvəlki sənaye inqilablarında əmək bazarlarında baş verən dəyişikliklərlə müqayisədə daha sürət- li və daha əhatəli olacağına işarədir. Əlavə olaraq, bu trend əmək bazarlarında daha böyük qütbləşmələr istiqamətində davam edir. Məşğulluq, yüksək gəlirli zehni və yaradıcı işlərdə, aşağı gəlirli əl işlərində artır, lakin orta gəlir səviyyəsindəki davamlı və təkrarlanan işlərdə böyük dərəcədə azalır. |