Microsoft Word Арабов Дизайн 280613. doc

Cədvəl 2 
Rənglərin insana psixoloji təsiri 
Psixoloji təsir və ya assosiativ təsir 
   
Rəng 
 
Q
ıc
ıqland
ır
ıc
ı 
Yorucu 
Sakitl
əş
dirici 
İsti 
S
ərin 
 
Yüngül 
 
A
ğı
r 
 
Uzaqla
şd
ır
ıc
ı 
Yax
ınla
şd
ır
ıc
ı 
 Axromatik 
rənglər 
Ağ  
X 
X
 
Açıq-boz  
 
X
 
Tünd-boz 
X 
 
 X 
Qara 
X 
 
 X 
 Xromatik 
rənglər 
Qırmızı 
X 
 X   
X  X 
Narıncı 
X  
X  
 
 
X 
Sarı X   X  
X
 X 
Yaşıl  
X 
X
 
 
X 
Mavi  
X 
X
X
 
X 
Göy  
X
 
X 
X 
Bənövşəyi 
X X
 
X 
X 
 
 
 
 
Şəkil 49. Rəng dairəsi (rəngli təsvir). 

---

 
71
İstehsalatda rənglərin gözü yormasına xüsusi diqqət yetirmək 
lazımdır.                                                                                                               
Gözü  ən çox yoran rəng bənövşəyi-göy,nisbətən az yoran 
qırmızı, ən az yoran isə yaşıl rəngdir. 
Rəng harmonikası kontrast və nüans qruplarına bölünür. Kontrst 
harmonikada kompozisiyanı  əks xarakterli rənglərdən qururlar. Bu 
rənglər rəng dairəsində bir – birindən uzaq olan rənglərdir. Misal 
üçün, ağ – qara – sarı, qırmızı – yaşıl – bənövşəyi və s. Kompozisiya 
yaradarkən ilk növbədə onu təşkil edən  əsas rəng seçilməli, digər 
rənglər isə bu rəng ətrafında kontrast təşkil etməlidir.  
Nüans harmonikasının əsasını rəng dairəsində bir – birinə yaxın 
olan rənglər təşkil edir, məsələn narıncı – sarı  və yaşıl rənglər. 
Bunlardan biri əsas qəbul olunur, digərləri isə onu tamamlayır, bir növ 
kölgə yaradır. 
Rəng harmonokası  və  rəng kompozisiyası qurarkən aşğıdakıları 
nəzərə almaq lazımdır: 
1.
 
Rəng dairəsindəki böyük və kiçik intervallarda yerləşən 
rənglərin  əlaqələndirilməsi daha yaxşı effekt verir. Orta intervaldakı 
rənglərin əlaqələndirilməsi yaxşı nəticə vermir. 
2.
 
Kiçik intervalların əlaqələndirilməsi eyni rənglərin kölgəsi 
kimi görünürş rəngləri əlaqələndirdikdə işıqlandırma eyni olmalıdır. 
3.
 
Daha tünd rəngi açıq rəngə nisbətən az işlətmək lazımdır. 
4.
 
Isti rəngləri, soyuq; açıq rəngləri tünd rənglərlə 
əlaqələndirmək olar.    
 
19. RƏNGLƏRIN QARIŞDIRILMASI
 
 
Müxtəlif sahələrdə  rənglərin qarışdırılmasından geniş istifadə 
olunur. Rəngləri müəyyən nisbətdə qarışdırmaqla xromatik və 
axromatik rənglər almaq mümkündür. Rənglərin qarışdırılmasının üç 
qanunauyğunluğu müəyyən edilmişdir. 

---

 
72
Texniki estetikada, arxitektura və  təsviri incəsənətdə  rəngin 
sürüşdürülməsindən geniş istifadə edilir. Məlum olmuşdur ki, iki və 
ya bir neçə xromatik rəngin sürüşdürülməsi yeni xromatik rənglər, 
onların hissə - hissə sürüşdürülməsi isə axromatik rənglər verir. Bu 
əsasda rənglərin sürüşdürülməsinin üç əsas qanunu vardır. 
Birinci
 qanun: hər bir xromatik rəng üçün digər xromatik rəng 
tapmaq olar ki, onu birinci ilə müəyyən nisbətdə sürüşdürdükdə 
axromatik rəng alınsın. Belə cüt xromayik rənglər  əlavə  rənglər 
sayılır. Məsələn, qırmızı  rənglərə  əlavə  rənglər göy – yaşıl, mavi 
rənglərə - göy, sarı rənglərə - yaşıl parıldayan rənglər olur. 
Ikinci
 qanun: iki qeyri - əlavə müxtəlif tonlu xromatik rənglərin 
sürüşdürülməsi həmişə yeni rəng tonu verir. Bu ton işıq dirəsində 
qarışdırılan tonların arasında yerləşir. Məsələn, qırmızı  və sarı  rəngi 
qarışdıraraq çəhrayı, qırmızı və göy rəngləri qarışdırdıqda mavi rəng 
alınır. Bu qanundan aşağıdakı çox vacib nəticə çıxır: hər üç rəngdən 
(qırmızı, yaşıl, göy) qarışdırma ilə hər cür rəng almaq olar. 
Üçüncü
 qanun: sürüşdürmə  nəticəsi qarışdırılan rənglərdən 
asılıdır, ancaq bu rəngləri yaradan işıq sellərinin spektral tərkibinin 
heç bir rolu yoxdur. Bu qanunun xüsusiyyəti ondadir ki, üç və ya dha 
çox rəngin sürüşdürülməsindən alınan nəticə o rənglərin ayrı – 
ayrılıqda cüt – cüt sürüşdürülməsindən və toplanmasından alınan 
nəticə ilə eynidir. Belə sürüşmə additiv adlanır. 
Rənglərin sürüşdürülməsi  əsasında kalorimetriya – rənglərin 
ölçülməsi elmi yaranmışdır. Rəngkarlıqda rəng və parlaqlıq 
kontrastları böyük rol oynayır. Laboratoriya şəraitində  rənglərin 
ölçülməsi üçün mükəmməl aparatlar – spektrofotometr, elektron 
komporator və s. işlədilir. 
 Müxtəlif mayelərin, qazların nəqli üçün nəzərdə tutulmuş boru 
kəmərlərinin bir – birindən fərqləndirmək üçün rəng işarələrindən 

---

 
73
istifadə olunur. Şəkil 50 – də boru kəmərlərini fərqləndirici rəng 
nişanları təsvir olunmuşdur.