T. S. Malikov moliya
Mulk egalari kompaniyani boshqarishni
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ikkinchidan
- Uchinchidan
|
Mulk egalari kompaniyani boshqarishni
menejment bo‘yicha mutaxassislarga topshirishining sabablari Shu bilan birga ular firmani boshqarish uchun korxona egalariga qaraganda yaxshi tayyorgarlik ko‘rgan (ko‘pin- cha shunday bo‘ladi ham), ko‘proq tajribaga ega bo‘lishi va shunchaki, yaxshi insoniy fazilatlar sohibi bo‘lishlari ham mumkin. Kompaniyani o‘zi boshqaradigan mulk egasi na- faqat biznesni yuritish uchun zarur bo‘lgan moliyaviy re- surslarga, balki boshqaruvchi iqtidoriga ham ega bo‘lishi kerak. Kompaniya mulkiga egalik huquqini uni boshqar- ishdan ayirganda esa tabiatda kam uchraydigan bunaqangi mushtaraklik talab etilmaydi. Ko‘ngilochar biznes misolida shunday vaziyatni o‘rganib chiqamiz. Masalan, kinostudiya yoki televidenie tarmog‘ini boshqarish borasida yuqori malakaga ega kishilar bu so- hada o‘z biznesini tashkil etish uchun moliyaviy resurs- Moliya 49 larga va aksincha, buning uchun yetarlicha mablag‘ga ega badavlat kishi esa bu kabi tashkilotni boshqarish uchun zarur qobiliyatga ega bo‘lmasliklari mumkin. Shunday qilib, bunday vaziyatda eng maqbul yo‘l shuki, malakali muta- xassislar filmlar yaratib, ularga prodyuserlik qiladilar va sotadilar, badavlat kishilar esa bu biznesni zarur miqdor- da kapital bilan ta’minlaydilar. Ikkinchidan, biznesda sa- maradorlikka erishish yoki foyda ko‘rish uchun, ko‘pin- cha, bir necha uy xo‘jaliklarining resurslarini birlashtirish kerak bo‘ladi. Masalan, kam byudjetli bo‘lsada, bitta film yaratishga millionlab mablag‘ sarflanadi, to‘liq metrajli film esa bir necha o‘n va hatto yuzlab million so‘mga tushadi. Bunday vaziyatda ishlab chiqarishning iqtisodiy samara- li ko‘lami (masshtabi)ni ta’minlash maqsadida bir necha mulkdorlarni birlashtiradigan tuzilma talab etiladi va qizig‘i shundaki, ularning ko‘pchiligi bunday biznesni boshqarish- da bevosita ishtirok etmaydi. Uchinchidan, iqtisodiy jarayonlarga xos bo‘lgan mavhum (noaniq)lik sharoitida investor 83 lar mablag‘larni turli firmalarga tikish (joylashtirish) orqali riskni taqsim - lashga intiladilar. Mablag‘larni optimal diversifikatsiya 84 qi- lish uchun investor portfelida turli qimmatli qog‘ozlar oz-oz miqdorda bo‘lishi kerak. Kompaniya mulkiga egalik huquqi- ni uni boshqarishdan ajratmasdan turib bunday taqsimotni amalga oshirish-ning iloji yo‘q. Faraz qilaylik, investor ko‘ngil ochish sohasidagi ma’- lum firmalar bir necha yil davomida daromad keltirishi mum kin, degan xulosaga keldi va ularning aksiyalariga di- versifikatsiyalangan kapital kiritishga ahd qildi. Agar shu 83 “Investor” inglizcha “investor”, lotincha “investire” – kiyintirmoq. In- vestitsiya faoliyatini amalga oshiruvchi shaxs, tashkilot yoki davlat. Qa- rang: o‘sha manba. J.II.–B. 207. 84 Hozirgi sharoitda “diversifikatsiya” so‘zi iqtisodiy doiralarda emas, balki boshqa juda ko‘p holatlarda ham ishlatiladigan so‘z bo‘lsa-da, u “O‘zbek tilining izohli lug‘ati”da o‘z aksini topmagan. Bu so‘z dunyoning juda ko‘p tillarida aynan shu tarzda ishlatilib, ishlatilish o‘rniga qarab asosan, “har xil, turli xil, xilma-xil, turli-tuman, rang-barang”(lashtirish, lashtirilgan) ma’nolarida qo‘llaniladi. |