Paxta xom ashyosini tayyorlash, saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

partiyadan namlik necha % bo’lishidan qat’iy nazar 1 ta 40 gr namuna olinadi. 
Quritish asbobinig yuqorigi va pastki plitalari (quritish) orasidagi issiqlik 
(195±2
0
C quritish plitalarining orasi 3,7 ± mm ish sikli 5 min ± 10
0
C quritishda 
issiqlikni boshqarish avtomatik bajariladi.
Namunani priborga qo’yishdan oldin, priborni ishga tayyorligini tekshirib
ko’ramiz. Analizlar boshlanishidan 30-40 min oldin asbob elektr tarmog’iga ulanib, 
«Norma» degan ishchi holatiga kelgan bo’lishi kerak (195± 2) C
0
. 
Olingan namuna bir xil qalinlikda mis plastinkaga yoyib qo’yiladi, priborning 
qopqog’i dastasidan ehtiyotkorlik bilan ushlash yo’li bilan yopiladi. 
«Quritish» (sushka) tugmasi bosilib, pribor ishga tushiriladi 5 minutdan so’ng 
«sushka» chirog’i o’chib, signal chalinadi. Priborning dastasi yordamida qopqoq 
ochilib namuna byuksga solinadi va qopqog’i yopilib tortiladi. Tarozining yo’l 
qo’yilish xatoligi 0,02 gr dan oshmasligi kerak. 

---

10 
 
1-rasm.
 Paxta va chigit namligini aniqlaydigan VXS
-
M 1 qurilmasi.
Namunaninig namligi (W) quyidagi formula bilan aniqlanadi.
W =
6
,
0
100


x
т
т
т
с
с
н
Bunda: m
н
- namunaning (dastlabki) quritmasidan oldingi vaqtidagi massasi, g;
m
с
- namunani quritilgandagi massasi, g – yoki chigitli paxta va tolaning 
namligi quyidagi usul bilan aniqlaniladi.
0,6 - namlikni aniqlashdagi to’g’irlash koefisienti. 
 
Misol:
Qo’lda terilgan paxtani namligini aniqlang
m
н
– 40 gr.
m
c
– 37.90. 
W =
6
.
0
100


x
тс
т
т
с
н
W =
94
,
4
6
,
0
100
9
,
37
9
,
37
40



x
Kunlik yoki birlashtirilgan namunani ikkitasining tahlil natijalarini 
tekshirganda, dastlabki namunaning og’irligi sutkalik namuna og’irligidan namlik 10 
% dan ko’p bo’lganda 5 % dan oshmasligi kerak.
TOPShIRIQLAR:
1. Har bir talaba mavzuga oid tushuntirish matnini o’qib chiqib, o’rganib va daftarga 

---

11 
asosiy ma’lumotlarni yozib oladi.
2. Laboratoriyada mavjud bo’lgan qo’lda va mashinada terilgan chigitli paxtadan 
namuna olib, namligini VXS-M1 apparatida aniqlang?