Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

 
1.4.2. Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyotiga ta’sir qiladigan asosiy global 
muammolar 
Aholi o‘sishi muammosi. Uzoq vaqtlardan buyon aholi o‘sishi va iqtisodiy 
o‘sish o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik iqtisodchilarning tadqiqot predmeti bo‘lib 
kelmoqda. Tadqiqotlar natijasida aholi o‘sishining iqtisodiy rivojlanishga 
ko‘rsatadigan ta‘sirini baholashga nisbatan ikkita yondashuv ishlab chiqilgan. 
Birinchi yondashuv bu yoki u darajada Maltus ta‘limoti bilan bog‘liq bo‘lib, bu 
ta‘limotga ko‘ra, aholining o‘sishi oziq-ovqat o‘sishini ortda qoldiradi va shuning 
uchun ham dunyo aholisining qashshoqlashuvidan qutulib bo‘lmaydi. 
Aholishunoslikning iqtisodiyotdagi rolini baholashga bo‘lgan zamonaviy yondashuv 
kompleks yondashuv hisoblanadi. Aholi o‘sishining iqtisodiy o‘sishga ko‘rsatadigan 
ta‘sirining ham ijobiy, ham salbiy omillarini aniqlab beradi.
Biroq har qanday yondashuvda shu narsa ayonki, aholi o‘sishining 
iqtisodiyotga ko‘rsatadigan ta‘sirini, ayniqsa zamonaviy sharoitlarda inkor etish 
mumkin emas. 
Har yili dunyo aholisi 93 mln. kishiga o‘sib, 82 mln. kishidan ortig‘i 
rivojlanayotgan mamlakatlarda to‘g‘ri kelmoqda. Shuni qayd etish joizki, bu 
insoniyat tarixidagi mislsiz o‘sishdir. Biroq, aholining o‘sish muammosi nafaqat 
uning soniga ta‘sir ko‘rsatadi balki, inson farovonligi va taraqqiyoti muammosi ham 
hisoblanadi. 
Sanoati 
rivojlanganva 
rivojlanayotgan 
mamlakatlardagi 
ko‘plab 
mutaxassislarning fikricha, asosiy muammo aholining o‘sishida emas balki, 
quyidagilarda o‘z ifodasini topadi:

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 42 - 
Sust rivojlanganlik
. Asosiy muammo rivojlanishdan orqada qolishda, rivojlanish 
bo‘lsa so‘nggi maqsad. Iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyot bu yoki u darajada aholining 
o‘sishini tartibga soladigan mexanizmlarni yaratadi.