Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 37 - 
solish shakllari evolyustiyasiga olib keldi. Bular ichida sobiq sostialistik 
mamlakatlarda vaziyatning o‘zgarishi, tashqi faoliyatida mustaqil sub‘ektlarni 
tashkil qiluvchi davlatlar sonining keskin kopayishi hamda dunyo mamlakatlari 
ichida ro‘y beradigan o‘zgarishlar muhim o‘rin tutadi. 
80-yillarning o‘rtalarida dunyoda AQSh, G‘arbiy Yevropa va Yaponiyadan 
iborat ancha qudratli raqobatlashuv markaz vujudga keldiki, bu ham jahon iqtisodiy 
munosabatlarini tartibga solishga o‘z ta‘sirini ko‘rsatadi. 
Jahon xo‘jalik aloqalarini tartibga solishga xalqaro tashkilotlar a‘zolar 
tarkibidagi o‘zgarishlarning ham ta‘siri bo‘ldi. XVF, XTTB, TSBKga Osiyo, 
Afrika, Lotin Amerikasidagi ozod bo‘lgan mamlakatlar va keyin qator sobiq 
sostialistik mamlakatlar faol kira bordiki, bu ham jahon xo‘jaligi aloqalarini tartibga 
solishda ma‘lum o‘zgarishlarga olib keladi. 
Yevropa Ittifoqi (YeI) doirasida yagona bozorni bunyod etishga harakat tufayli 
yagona umumevro‘a fuqaroligi, iqtisodiy, valyuta va siyosiy ittifoq ta‘sis etiladi. Bu 
Ittifoqning Shartnomada belgilangan vazifalarini bajarish uchun bir qator Yevropa 
muassasalari tuzildi. 
Yevropa Ittifoqining ijroiya organi Yevropa hamjamiyati Komissiyasi 
(EHK)dir. Uning a‘zolarini milliy hukumatlar tayinlaydi, lekin ular o‘z 
faoliyatlarida mutlaqo mustaqildir. 
Ittifoqning qarorlar qabul qilish organi Vazirlar Kengashi hisoblanadi. Uning 
tarkibida ichki ishlar, moliya, ta‘minot, qishloq xo‘jaligi kabi Vazirlar Kengashi 
mavjud bo‘ladi. 
Yevropa hamjamiyati Komissiyasi faoliyatini nazorat qilish, hamjamiyat 
byudjeti va qonunlarini ma‘qullash hamda ularga o‘zgartirish kiritish huquqi 
Yevropa palament zimmasiga yuklatiladi. 
Yevropa Ittifoqida 1999 yildan boshlab yagona pul-kredit siyosati o‘tkazila 
boshlandi. Shu munosabat bilan yagona valyuta – EKYu, 2004 yildan boshlab 
Yevro joriy etildi va yangi muassasa – Yevropa Markaziy banki tuzilib, u milliy 
banklar bilan birga Yevropa banklar tizimining asosini tashkil qildi.